Αναλύοντας από κριτική σκοπιά τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για το ζήτημα του Χρέους από το 2010, ο Ερίκ Τουσέν εξηγεί πως η ελληνική κυβέρνηση έφτασε να υπογράψει την αποφράδα συμφωνία, στις 13 Ιουλίου 2015...
του ΕΡΙΚ ΤΟΥΣΕΝ
Το ότι, ως κυβέρνηση, δεν στηρίχθηκε στον λογιστικό έλεγχο του Χρέους, παρόλο που της έδινε τη δυνατότητα να μην υποκύψει στις «απαιτήσεις» των δανειστών - εφόσον θα είχε προβεί σε αναστολή πληρωμής του χρέους - είναι παράγοντας κεντρικής σημασίας στην παραπάνω εξέλιξη. Ο Ερίκ Τουσέν παρουσιάζει ένα σχέδιο Β που αφορά το Χρέος, τις τράπεζες, τη δημοσιονομική λιτότητα, το νόμισμα και τη φορολόγηση.
Το ζήτημα του ελληνικού χρέους είναι απολύτως κεντρικό. Από τη στιγμή που επιβάλλεται το πρώτο μνημόνιο στην Ελλάδα, τον Μάιο του 2010, και συγκροτείται η Τρόικα, αυτός ο συνεταιρισμός μεταξύ του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Κομισιόν, το ζήτημα του χρέους παραμένει απολύτως κεντρικό για τα επόμενα χρόνια[1].
Επιτροπή οικονομικού ελέγχου των πολιτών : 2011
Τον Δεκέμβριο του 2010, η βουλευτής Σοφία Σακοράφα παρεμβαίνει στο ελληνικό Κοινοβούλιο λέγοντας πως θα πρέπει να...
δημιουργηθεί Επιτροπή λογιστικού ελέγχου του ελληνικού χρέους ακολουθώντας το παράδειγμα του Εκουαδόρ που είχε συγκροτήσει αντίστοιχη επιτροπή το 2007-08. Η ίδια αναφέρεται στην συμμετοχή μου στο παραπάνω εγχείρημα και λέει πως θα μπορούσε να ζητηθεί η βοήθειά μου[2].Ήταν σαφές πως το τότε Κοινοβούλιο, στο οποίο κυριαρχούσαν ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία, δεν είχε συμφέρον να διαλευκάνει το ζήτημα του χρέους και η πρόταση απορρίφτηκε.
Με ποικίλα κοινωνικά κινήματα και την βουλευτή Σοφία Σακοράφα, αποφασίσαμε τη δημιουργία μιας πρωτοβουλίας πολιτών για τον έλεγχο του χρέους[3]. Χρειάστηκαν κάποιοι μήνες για να στηθεί το όλο εγχείρημα. Επινοήσαμε έναν μηχανισμό συγκρότησης αυτής της πρωτοβουλίας, όπως για παράδειγμα στηριχτήκαμε στη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ, τη "Xρεοκρατία" του κινηματογραφικού παραγωγού Άρη Χατζηστεφάνου, το οποίο και έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο για την γνωστοποίηση της πρότασης λογιστικού ελέγχου του χρέους.Το ντοκιμαντέρ αυτό, όταν πρωτοπαρουσιάστηκε στο κοινό, από τα τέλη του Μαρτίου 2011 και μετά, ανέβηκε στο Ιντερνετ στην Ελλάδα από περισσότερα από 1,5 εκατομμύρια άτομα μέσα σε 6 εβδομάδες. Σε σύνολο πληθυσμού 10 εκατομμυρίων, η απήχησή του ήταν εξαιρετικά σημαντική. Εννοείται πως το ντοκιμαντέρ δεν προβλήθηκε σε δημόσια και ιδιωτικά κανάλια στην τηλεόραση, αλλά είχε απίστευτη απήχηση[4]. O κόσμος ο οποίος είχε συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό απεργιών, ακολούθησε αμέσως μετά το κίνημα των ισπανών αγανακτισμένων, καταλαμβάνοντας δημόσιες πλατείες σε μεγάλο αριθμό πόλεων, και μεταξύ άλλων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Οι κινητοποιήσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν και σε πλατείες μεσαίων πόλεων τον Ιούνιο - Ιούλιο του 2011. Τα μέλη της Επιτροπής Ελέγχου των πολιτών συνάντησαν απίστευτη ανταπόκριση παρουσιάζοντας τα προκαταρκτικά συμπεράσματα μέσα από τα οποία αμφισβητούσαν τα χρέη που οι δανειστές απαιτούσαν από την Ελλάδα, και εξηγώντας το πως η Ελλάδα είχε συσσωρεύσει παρόμοιο χρέος το οποίο μπορούσε να θεωρηθεί αθέμιτο.
Οι θέσεις της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ για την Επιτροπή ελέγχου των πολιτών το 2011
Από την πλευρά των πολιτικών δυνάμεων της αριστεράς υπήρχε πολύ λίγος ενθουσιασμός για την στήριξη αυτής της πρωτοβουλίας. Από την πλευρά της αριστερής πτέρυγας του ΣΥΡΙΖΑ, άτομα όπως ο Λαφαζάνης[5], ο οποίος έγινε υπουργός της κυβέρνησης Τσίπρα από τον Ιανουάριο του 2015, η Νάντια Βαλαβάνη[6], κι αυτή υπουργός της κυβέρνησης Τσίπρα, είναι άτομα τα οποία στρατεύτηκαν ευθύς εξ’ αρχής στηρίζοντας την επιτροπή από το 2011. Αλλά από την πλευρά της πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ, στην πραγματικότητα, δεν υπήρχε ενθουσιασμός. Για παράδειγμα, ο υπουργός οικονομικών της κυβέρνησης Τσίπρα το 2015, ο Γιάννης Βαρουφάκης, όταν επικοινωνήσαμε μαζί του το 2011 πριν γίνει υπουργός, μας είχε εξηγήσει πως δεν μπορούσε να στηρίξει την πρωτοβουλία λογιστικού ελέγχου των πολιτών εάν επρόκειτο να προταθεί αναστολή πληρωμής του χρέους στο πέρας του λογιστικού ελέγχου, διότι “αυτό θα γύρναγε την Ελλάδα στη λίθινη εποχή”, όπως είχε πει τότε σε δημόσια επιστολή του[7]. Τα λεγόμενα αυτά επιτρέπουν να κατανοήσει κανείς τα όσα εκτυλίχθηκαν το 2015 και τις θέσεις κάποιου σαν τον Βαρουφάκη.
Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ στις Βουλευτικές Εκλογές τον Μάιο-Ιούνιο 2012
Η Επιτροπή λογιστικού ελέγχου των πολιτών βρήκε επιτέλους ανταπόκριση στον ΣΥΡΙΖΑ, παρά τις αρχικές δυσκολίες, και ο ΣΥΡΙΖΑ ενέταξε τις προτάσεις της πρωτοβουλίας πολιτών στα πέντε σημεία[8] του πρόγραμματός του για τις εκλογές του Μαΐου - Ιουνίου 2012.
Τα πέντε σημεία ήσαν:
1, Η ακύρωση των μέτρων λιτότητας.
2, Η αναστολή της πληρωμής του χρέους μέχρις ότου η Ελλάδα επιστρέψει σε ανάπτυξη - πράγμα που προϋπέθετε μια τελείως διαφορετική πολιτική - συνδέοντας την αναστολή πληρωμής του χρέους με την πραγματοποίηση του οικονομικού ελέγχου.
3, Η κοινωνικοποίηση των τραπεζών.
4, Η άρση της βουλευτικής ασυλίας.
5, Σημαντικά φορολογικά μέτρα προκειμένου να υποχρεωθούν να πληρώσουν όσοι είχαν επωφεληθείαπό την κρίση και απαλλάσσονταν από άμεση φορολόγηση.
Με αυτό το ριζοσπαστικό πρόγραμμα ο ΣΥΡΙΖΑ είχε πολύ σημαντική άνοδο στην εκλογική αναμέτρηση του 2012, περνώντας από το ποσοστό του 4 % στις εκλογές του 2009 σε ένα ποσοστό του 27 % τον Ιούνιο του 2012, και έγινε δεύτερο κόμμα μετά την Νέα Δημοκρατία με διαφορά μόνο δύο ποσοστιαίων μονάδων. Από τη στιγμή εκείνη, ο ΣΥΡΙΖΑ φάνηκε πολιτική δύναμη ικανή να φτάσει στην εξουσία τους επόμενους μήνες, ή μέσα στα επόμενα χρόνια.
Τέλη 2012: η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ μετριάζει τις προτάσεις της
Προβληματίζει έντονα το γεγονός, πως ενώ αποδεικνύεται πως ο ριζοσπαστικός χαρακτήρας του ΣΥΡΙΖΑ έχει εξαιρετικά μεγάλη ανταπόκριση στον ελληνικό λαό - ειδικά όσον αφορά την πρόταση αναστολής της πληρωμής του χρέους -οι επικεφαλείς του ΣΥΡΙΖΑ, και ειδικότερα ο Αλέξης Τσίπρας, καθιστούν πιο μετριοπαθείς τις προτάσεις τους.Πιστεύουν - πράγμα το οποίο θεωρώ λάθος - πως εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ φτάσει στην εξουσία θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να τηρήσει τις δεσμεύσεις του. Πως θα είναι αδύνατο να εφαρμοστούν στη πράξη.Όμως τα πέντε σημεία ήσαν πραγματικά «σημεία κλειδιά» για να βρεθούν λύσεις στο ζήτημα της κρίσης. Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς πως εγκαταλείπει πολιτικές λιτότητας χωρίς να λύσει ριζικά το ζήτημα του χρέους. Είναι αδύνατον να αρθούν μια σειρά από μέτρα χωρίς να υπάρξει δραστική μείωση του χρέους. Έπρεπε λοιπόν, να συνδυαστούν η κατάργηση μιας σειράς μέτρων που είχαν επιβληθεί από την Τρόικα, η αναστολή της πληρωμής του χρέους, η επίτευξη ριζικής μείωσης μέρους του χρέους, και να βρεθούν λύσεις για τις τράπεζες και την άμεση φορολογία. Κι ενώ τον Οκτώβριο του 2012, είμαι καλεσμένος για να δώσω διάλεξη στο πρώτο φεστιβάλ της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ[9], συναντώ τον Αλέξη Τσίπρα, και συζητώντας μαζί του διαπιστώνω πως φαίνεται να απομακρύνεται από την πρόταση αναστολής της πληρωμής του χρέους,και από τον λογιστικό έλεγχο του. Δείχνει να αλλάζει γνώμη και να κατευθύνεται προς μια διαπραγμάτευση με σκοπό να πετύχει την μείωση του χρέους από την πλευρά των δανειστών - χωρίς όμως να προβεί σε αναστολή πληρωμών - και του γνωστοποιώ την έκπληξή μου. Και παρόλο που μου απαντάει πως το πρόγραμμα των 5 σημείων παραμένει σε ισχύ, συνειδητοποιώ πως αυτό το πρόγραμμα δεν θα εφαρμοστεί στην πράξη από τον Τσίπρα.
Οκτώβριος 2013 : ο Αλέξης Τσίπρας επιθυμεί ευρωπαϊκή διάσκεψη για το δημόσιο χρέος
Ένα χρόνο αργότερα, έχω νέα συνάντηση με τον Αλέξη Τσίπρα. Με προσκαλεί να συζητήσουμε,και μου ζητάει συνεργασία για την προετοιμασία μιας μεγάλης ευρωπαϊκής συνδιάσκεψης για το χρέος. Ο προσανατολισμός του τη στιγμή εκείνη, ήταν να προωθήσει την ιδέα μιας ευρωπαϊκής διάσκεψης προκειμένου να πετύχει μείωση του ελληνικού χρέους, όπως αυτό είχε γίνει το 1953, όταν οι νικητές του Β’ Παγκοσμίου πολέμου είχαν συναινέσει στο να παραγραφεί σημαντικό μέρος του χρέους της Δυτικής Γερμανίας. Συζητήσαμε εκείνη τη μέρα με τον Αλέξη Τσίπρα. Και του είπα πως έβρισκα απολύτως θεμιτή την πρόθεσή του να θέσει στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, και στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, την αναγκαιότητα μιας ευρωπαϊκής σύσκεψης για το χρέος και τη μείωση του ελληνικού χρέους. Του είπα όμως, πως δεν υπήρχε περίπτωση να τελεσφορήσει αυτή η πρόταση. Πως έπρεπε οπωσδήποτε να συνδυαστεί με άλλες πρωτοβουλίες, και να τεθεί κεντρικά το θέμα του λογιστικού ελέγχου του χρέους και της αναστολής πληρωμής του. Η συζήτηση ολοκληρώθηκε στο σημείο αυτό, και μου πρότεινε να συμμετάσχω στον πυρήνα προετοιμασίας της ευρωπαϊκής συνδιάσκεψης, η οποία επρόκειτο να λάβει χώρα στην Αθήνα, τον Μάρτιο του 2014. Στο ενδιάμεσο διάστημα η ευρωπαϊκή αριστερά στήριξε την παραπάνω πρόταση με διαφορετικό τρόπο, συγκαλώντας συνδιάσκεψη στις Βρυξέλες, την άνοιξη του 2014. Ήμουν καλεσμένος στην συνδιάσκεψη αυτή, μαζί με τον Αλέξη Τσίπρα και άλλα βασικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Στα πλαίσια της, επανέλαβα ξεκάθαρα πως χρειαζόταν σχέδιο Β. Πως αυτή η πρώτη πρόταση για ευρωπαϊκή συνδιάσκεψη δεν επαρκούσε[10]. Βρέθηκα σε πάνελ όπου συζητήσαμε το θέμα με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, ο οποίος είναι σήμερα υπουργός Οικονομικών αντικαθιστώντας τον Βαρουφάκη, και ήδη από κείνη τη στιγμή, άνοιξη του 2014, συνειδητοποίησα πως ο Ευκλείδης Τσακαλώτος δεν υποστήριζε καθόλου τη συγκρότηση ενός σχεδίου Β το οποίο θα επικεντρωνόταν στο χρέος, τις τράπεζες, τη φορολογία. Το σχέδιο ήταν να διαπραγματευτεί οπωσδήποτε με τους ευρωπαίους και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, προκειμένου να πετύχει μείωση των μέτρων λιτότητας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ γίνεται πρώτο ελληνικό κόμμα στις Ευρωπαϊκές εκλογές τον Μάιο του 2014
Ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει τις εκλογές και γίνεται το πρώτο ελληνικό κόμμα. Για όσους αγωνίζονταν για το ζήτημα του χρέους ήταν διπλή νίκη. Διότι, σε σύνολο έξι εκλεγμένων ευρωβουλευτών, οι πέντε υποστήριζαν ισχυρές πολιτικές σχετικά με το χρέος και τον λογιστικό έλεγχο του χρέους. Αναφέρομαι στον Μανώλη Γλέζο, τον Γιώργο Κατρούγκαλο, ο οποίος έγινε υπουργός στη συνέχεια, στην Σοφία Σακοράφα που πρωτοστάτησε μαζί μου στη δημιουργία της επιτροπής ελέγχου των πολιτών το 2011, καθώς και στην Κούνεβα, και σε έναν ευρωβουλευτή που προερχόταν από το ΠΑΣΟΚ. Κάναμε συναντήσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μαζί με βουλευτές του Podemos και του Izquierda Unida,για να προωθηθεί η ιδέα της μονόπλευρης δράσης και η αναστολή πληρωμής του χρέους. Όμως εκείνο το διάστημα αντιλήφθηκα πως η επίσημη γραμμή του Τσίπρα, που την υποστήριζαν άτομα όπως ο Κατρούγκαλος, ήταν να κατευθυνθεί προς τη διαπραγμάτευση[11], θεωρώντας βασική την ευρωπαϊκή συνδιάσκεψη για την αναδιάρθρωση του χρέους σύμφωνα με το γερμανικό μοντέλο.
H νίκη του Ιανουαρίου 2015
Τον Ιανουάριο του 2015, προκηρύσσονται πρόωρες εκλογές για τις 25 Ιανουαρίου. Στις 2 Ιανουαρίου έρχεται σε επαφή μαζί μου εκπρόσωπος του Τσίπρα, και με ρωτάει εάν μπορώ να συμβουλέψω την κυβέρνηση σε ζητήματα χρέους. Δέχομαι αμέσως και καταθέτω μια σειρά προτάσεων, οι οποίες αποτελούσαν τη συνέχεια των πεπραγμένων μας από το 2011[12]. Μερικές μέρες πριν από τις εκλογές, και ενώ είχα κάνει μια σειρά προτάσεων μετά από αίτημά τους, η επαφή χάνεται. Πηγαίνω στην Αθήνα, μετά τον σχηματισμό της ελληνικής κυβέρνησης, στις 25 Ιανουαρίου. Συναντάω εκεί τον Γιώργο Κατρούγκαλο, αναπληρωτή υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης της νέας κυβέρνησης, ο οποίος είχε υποστηρίξει πλήρως την Επιτροπή λογιστικού ελέγχου του χρέους, και υποστήριζε κατά κάποιο τρόπο τις προτάσεις μου, όσο ήταν ευρωβουλευτής. Με φέρνει σε επαφή με τη νέα Πρόεδρο της ελληνικής Βουλής,την Ζωή Κωνσταντοπούλου, με την οποία αναπτύξαμε ευθύς εξ’αρχής ένθερμη επικοινωνία. Στο πέρας μιας μόνο ώρας, δημοσιοποίησε τα αποτελέσματα της συζήτησης μας, ανακοινώνοντας πως ζητούσε επίσημα την συνδρομή μου προκειμένου να δημιουργηθεί Επιτροπή αλήθειας για το δημόσιο χρέος της Ελλάδας[13].
Η αποφράδα συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου 2015 με τους θεσμικούς δανειστές
Μετά από 3 εβδομάδες διαπραγμάτευσης, μια πρώτη προκαταρτική συμφωνία προκύπτει στις 20 Φεβρουαρίου, μεταξύ δανειστών, Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ελληνικής κυβέρνησης, η οποία σηματοδοτεί, κατά τη γνώμη μου,ένα πρώτο βήμα το οποίο είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό[14]. Στα πλαίσια της συμφωνίας, η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύεται να τηρήσει το χρονοδιάγραμμα πληρωμών και να καλύψει τα ποσά τα οποία θα πρέπει να καταβάλει στον κάθε δανειστή. Γίνεται επίσης αναφορά στο ότι η ελληνική κυβέρνηση θα κάνει μια σειρά προτάσεων στο Eurogroup,το οποίο Eurogroup αντικαθιστά την Τρόικα όσον αφορά μεταρρυθμίσεις. Για το Eurogroup, βέβαια, επρόκειτο για μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα εντάσσονταν στο πνεύμα του ισχύοντος προγράμματος, η εφαρμογή του οποίου είχε αναβληθεί για τα τέλη του Ιουνίου 2015, και άρα θα συμπεριελάμβανε τα μέτρα λιτότητας τα οποία είχαν συμφωνηθεί με τους δανειστές.
Μια άλλη πολιτική ήταν επιθυμητή και εφικτή
Προσωπικά πιστεύω πως η Ελληνική Κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε ακολουθήσει μιαν άλλη πολιτική. Εφόσον, από τις 20 Φεβρουαρίου,είχε διαφανεί πως οι δανειστές δεν ήσαν διατεθειμένοι να επιτρέψουν στον ΣΥΡΙΖΑ να εφαρμόσει το πρόγραμμά του, δηλαδή να θέσει υπό αμφισβήτηση τα μέτρα λιτότητας και να πετύχει μείωση του χρέους, για να ασκήσει πίεση στους δανειστές ο Τσίπρας θα έπρεπε να είχε πει : « θέτω σε εφαρμογή τον ευρωπαϊκό κανονισμό που εγκρίθηκε στις 21 Μαΐου 2013, ο οποίος προβλέπει τη διενέργεια γενικού λογιστικού ελέγχου παρέχοντας τη δυνατότητα διερεύνησης των συνθηκών μέσω των οποίων σωρεύσαμε ένα χρέος που κατέστη μη βιώσιμο, και να εντοπίσουμε πιθανές παρατυπίες». Αναφέρομαι στην ακριβή διατύπωση του ευρωπαϊκού κανονισμού. Άρα να πει : «ως κυβέρνηση εφαρμόζω αυτό,και ενόσω θα διενεργώ γενικό λογιστικό έλεγχο του χρέους θα αναστήλω την πληρωμή του».
Διακόπτοντας την πληρωμή του χρέους, αλλάζει ο συσχετισμός δυνάμεων με τους δανειστές. Ερχόμενοι αντιμέτωποι με άρνηση πληρωμής, οι δανειστές γίνονται πλέον ενάγοντες και ζητούν διαπραγμάτευση με τη σειρά τους. Ενώ, μέχρι τη στιγμή εκείνη, η κυβέρνηση ήταν εκείνη που ζητούσε τη διαπραγμάτευση και βρισκόταν αντιμέτωπη με πιστωτές που, στην πραγματικότητα, δεν θέλανε να διαπραγματευτούν,ή επιθυμούσαν διαπραγμάτευση με επιβολή των μέτρων που είχαν απορριφθεί από τον ελληνικό λαό. Θα έπρεπε λοιπόν να είχαν ανασταλεί οι πληρωμές του χρέους, να είχε πραγματοποιηθεί γενικός λογιστικός έλεγχος, και να είχαν παρθεί ισχυρά μέτρα για τις τράπεζες, για να δοθεί λύση στο πρόβλημα των τραπεζών. Διότι στην ουσία δόθηκαν σε μόνιμη βάση δεκάδες Δις στις ελληνικές τράπεζες,αυξάνοντας το ελληνικό δημόσιο χρέος,δίχως να λυθεί το πρόβλημα των τραπεζών. Θα έπρεπε επίσης να είχαν παρθεί ισχυρά μέτρα όσον αφορά τη φορολογία, για να αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα και να είναι δυνατή η άσκηση πολιτικής ανάπτυξης. Πιστεύω πως, εάν η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε υπογράψει, στις 20 Φεβρουαρίου,αυτή την αποφράδα συμφωνία,θα είχε μπορέσει να προχωρήσει σε μιαν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διαδικασία για την Ελλάδα.
Αυτό το οποίο είναι επίσης πολύ ενδιαφέρον, είναι πως η πρόεδρος της Βουλής, μαζί με άλλους Υπουργούς όπως ο Λαφαζάνης,που ήταν από τους σημαντικότερους υπουργούς, είπαν στον Αλέξη Τσίπρα : « Δεν υπάρχει περίπτωση να κατατεθεί η συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου για επικύρωση στο ελληνικό κοινοβούλιο. Αρκετοί έλληνες βουλευτές δεν θα μπορέσουν να την επικυρώσουν όντες βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, διότι αντιτίθεται στην εντολή που πήραμε στις 25 Ιανουαρίου». Πράγματι η Συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου παρέμεινε Συμφωνία που υπογράφηκε μεν από την Κυβέρνηση, αλλά δεν επικυρώθηκε από το κοινοβούλιο, και το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό.
Η δημιουργία της Επιτροπής Αλήθειας για το δημόσιο χρέος της Ελλάδος από την πρόεδρο της ελληνικής Βουλής
Στις 4 Απριλίου 2015, αρχίζουν πράγματι οι εργασίες της Επιτροπής Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος της Ελλάδος. Η Επιτροπή συγκαλείται από την πρόεδρο της Ελληνικής Βουλής και εγώ αναλαμβάνω τον συντονισμό των εργασιών. Στο ξεκίνημα των εργασιών της επιτροπής, γίνεται μια ολοήμερη ανοικτή συνεδρία στην οποία συμμετέχουν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, η πλειοψηφία των Υπουργών, πολλοί βουλευτές, ενώ υπάρχει μεγάλη συμμετοχή πολιτών και παρουσία ελληνικών κινημάτων[15] διότι η Επιτροπή λογιστικού ελέγχου είχε συσταθεί ως Επιτροπή με τη συμμετοχή των πολιτών. Ξεκινήσαν εργασίες για τις οποίες χρειάστηκε τεράστιος όγκος δουλειάς για δυόμιση μήνες. Για να προχωρήσουν, κάναμε ακροαµατικές διαδικασίες. Καλέσαμε τον έλληνα διαπραγματευτή στο Δ.Ν.Τ. για την περίοδο 2010-2011. Συναντηθήκαμε με τον τέος σύμβουλο του Barroso,o οποίος ήταν πρόεδρος της Ευρωπαικής Επιτροπής το διάστημα 2010-2011-2012. Μελετήσαμε όλα τα χρέη που απαιτούν από την Ελλάδα οι σημερινοί δανειστές της,τους όρους υπό τους οποίους δημιουργήθηκανκαι προσδιορίσαμε τα κριτίρια που θα χρησιμοποιούσαμε προκειμένου να εντοπίσουμε τα αθέμιτα χρέη, τα παράνομα χρέη,τα μη βιώσιμα και τα επονείδιστα χρέη[16]. Βασιζόμενοι σε αυτά τα κριτήρια και σε αυστηρή ανάλυση των χρεών που απαιτούν οι δανειστές, εκπονήσαμε προκαταρκτική έκθεση την οποία παρουσιάσαμε στις 17 και 18 Ιουνίου[17]. Στα συμπεράσματά μας καταλήγουμε πως τα χρέη που απαιτούν οι δημόσιοι δανειστές - δηλαδή η τρόικα και τα κράτη μέλη της Ε.Ε. - είναι κατά τη γνώμη μας, αθέμιτα, παράνομα,μη βιώσιμα ή επονείδιστα. Όταν λέω « κατά τη γνώμη μας », εννοώ βεβαίως βάση επιστημονικών κριτηρίων και βασιζόμενοι σε αρχές του διεθνούς και του εσωτερικού δικαίου.
Η Ελληνική Κυβέρνηση δεν στηρίζεται στον λογιστικό έλεγχο
Eνώ ο Αλέξης Τσίπρας είχε στηρίξει τις εργασίες της Επιτροπής, στην πραγματικότητα, στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές, δεν στηρίχθηκε με σαφή και συστηματικό τρόπο στις εργασίες της Επιτροπής. Ο Αλέξης Τσίπρας και ο Γιάννης Βαρουφάκης συνέχισαν με το δικό τους σχέδιο, στοχεύοντας να πετύχουν συμφωνία για ένα νέο πρόγραμμα λιτότητας μέχρι τα τέλη Ιουνίου, ανανεώνοντας ένα πρόγραμμα με τους ίδιους δανειστές, με όρους όμως που θα έθεταν σε μεγάλο βαθμό οι ίδιοι. Χωρίς να ασκήσουν πίεση στους δανειστές, παραιτούμενοι από την αναστολή της πληρωμής του χρέους. Αυτό τους οδήγησε στο γνωστό αδιέξοδο. Οι δανειστές δεν κάνανε καμία παραχώρηση στην ελληνική κυβέρνηση, ενώ την παρουσίαζαν, στη διεθνή κοινή γνώμη, ως κυβέρνηση ανίκανη να παρουσιάσει σοβαρές προτάσεις. Aυτό αποκάλυψε βαθιά ανακολουθία μεταξύ της σημαντικής πρωτοβουλίας της διενέργειας λογιστικού ελέγχου, και μιας κατάστασης όπου η Ελληνική Κυβέρνηση συνέχιζε την διαπραγμάτευση, χρησιμοποιώντας όλους τους διαθέσιμους πόρους της για να πληρώσει τους δανειστές. Επτά Δις διέθεσε η Ελληνική Κυβέρνηση προκειμένου να πληρώσει οφειλές στο Δ.Ν.Τ., την Ε.Κ.Τ. και σε ιδιώτες πιστωτές. Ενώ τα έξοδα που γίνανε για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της ανθρωπιστικής κρίσης - τα προβλήματα υγείας, τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι συνταξιούχοι, οι 300 000 οικογένειες που δεν είχαν ηλεκτρικό ρεύμα - τα έξοδα που γίνανε για να αντιμετωπιστούν τα ανθρωπιστικά προβλήματα, ανήλθαν σε 200 εκατομμύρια ευρώ. 200 εκατομμύρια ευρώ απέναντι σε 7 δισεκατομμύρια ευρώ τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για να πληρωθούν οι δανειστές ! Αντιλαμβάνεται κανείς το χάσμα. Εγώ ως συντονιστής της επιτροπής, και όλα τα μέλη της EπιτροπήςAλήθειας, έχουμε βυθιστεί σε βαθιά απογοήτευση, σε βαθιά ανησυχία. Πως είναι δυνατόν, τη στιγμή που είχαμε φτάσει να αποδείξουμε πως το χρέος είναι παράνομο, η Ελληνική κυβέρνηση να συνεχίζει τις πληρωμές του χρέους; Και αρχίζουμε τώρα να το λέμε δημόσια : υπάρχει πρόβλημα ! Συνάντησα τον υπεύθυνο υπουργό για τις συντάξεις, τον Δημήτρη Στρατούλη, ο οποίος ανακοίνωνε από πλευράς του πως δεν θα δεχόταν νέα μέτρα μείωσης των συντάξεων, και του προσέφερα δημόσια την στήριξή μου[18] λέγοντας : «ναι, πρέπει κανείς να αντιστέκεται στις απαιτήσεις των δανειστών». Για μας είναι θεμελιώδες να δείξουμε πως οι εργασίες μας συνδέονται άμεσα με τα ζητήματα τα οποία απασχολούν τον ελληνικό λαό. Μπόρεσα να διαπιστώσω πως έχουμε συναντήσει απίστευτη ανταπόκριση στον κόσμο. Προσωπικά, ως συντονιστής της Επιτροπής, η φωτογραφία μου και οι δηλώσεις μου εμφανίζονται στα μέσα ενημέρωσης. Ενόσω κυκλοφορούσα στους δρόμους της Αθήνας, ή όταν έπαιρνα το μετρό ή το τραμ, με σταματούσαν συχνά Έλληνες πολίτες για να με ευχαριστήσουν για τις εργασίες της Επιτροπής και για την βοήθεια που παρείχα στη χώρα. Τη στιγμή που τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης,τα οποία αντιπροσωπεύουν το 80% της τηλεθέασης, δυσφήμιζαν τις εργασίες της Επιτροπής, ο ελληνικός λαός αποκωδικοποιούσε την πολιτική δυσφήμισης που κατασκεύαζαν τα μέσα ενημέρωσης, και μας υποστήριζε. Έδειχνε να προσμένει πολλά από τις εργασίες μας.
Από το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου στην συμφωνία της 13ης Ιουλίου 2015
Μερικές μέρες μετά την δημόσια παρουσίαση των εργασιών της Επιτροπής, η Ελλάδα βρισκόταν σε « de facto » καθεστώς στάσης πληρωμών σε σχέση με το ΔΝΤ. Παρόλο που δεν ήταν ακόμα επίσημη η στάση πληρωμών, είχε σημαντική καθυστέρηση στις πληρωμές της. Βρισκόταν σε κρίσιμο σημείο των διαπραγματεύσεων. Οι δανειστές αποφάσισαν να αυξήσουν τις απαιτήσεις τους από τον Αλέξη Τσίπρα. Οδηγήθηκε λοιπόν στο να προκηρύξει δημοψήφισμα στις 5 Ιουλίου 2015. Ενώ αντιμετώπιζε τεράστια πίεση από τους Δανειστές, και παρά την παρέμβαση του Junker που κάλεσε τον ελληνικό λαό να υπερψηφίσει τις προτάσεις που εκείνοι προτείνανε ως θεσμοί - και άρα να μην ψηφίσει ΟΧΙ στο δημοψήφισμα - 62% των ελλήνων ψηφοφόρων είπε ΟΧΙ στις προτάσεις των δανειστών! Αυτό άνοιγε εκ νέου μια προοπτική, όπου η κυβέρνηση Τσίπρα θα μπορούσε να στραφεί προς νέα κατεύθυνση, βασιζόμενη στην εντολή που είχε πάρει στις 25 Ιανουαρίου, και με τη νέα ενισχυμένη εντολή: 62% υπέρ του ΟΧΙ για τις απαιτήσεις των δανειστών. Να πει : «Κάναμε όλες τις δυνατές υποχωρήσεις, πληρώσαμε 7 δισεκατομμύρια, κι εσείς, οι Δανειστές, δεν κάνατε καμία υποχώρηση. Είμαστε υποχρεωμένοι να πάρουμε μέτρα αυτοπροστασίας. Προχωράμε σε στάση πληρωμών, διευθετούμε το πρόβλημα των τραπεζών πτωχεύοντας τις τράπεζες αλλά προστατεύοντας τις καταθέσεις των καταθετών, ορίζουμε ισχυρά φορολογικά μέτρα για να πληρώσουν οι πλούσιοι και όσοι ευθύνονται για την κρίση. Και κατευθυνόμαστε σε σχέδιο Β επειδή το σχέδιο A δεν είχε αποτέλεσμα».
Παρόλο που είχε σαφή εντολή στις 5 Ιουλίου, η κυβέρνηση Τσίπρα, αντί να πράξει τα παραπάνω, συνάντησε τους προέδρους των τριών κομμάτων που είχαν στηρίξει το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα, και είχαν υποστεί τρομερή ήττα: το ΠΟΤΑΜΙ, το ΠΑΣΟΚ, και τη Νέα Δημοκρατία, και τους πρότεινε μια συμφωνία. Η παραπάνω συμφωνία η οποία είναι εξαιρετικά αρνητική, κατατέθηκε στο κοινοβούλιο στις 11 Ιουλίου[19]. Είναι πρόταση που προκύπτει τρόπον τινά από μιαν «ιερή ένωση» μεταξύ του Τσίπρα και της Δεξιάς, η οποία είχε ηττηθεί στο δημοψήφισμα. Και ο Τσίπρας πηγαίνει με την πρόταση αυτή στις Βρυξέλλες στις 12 Ιουλίου. Οι δανειστές, οι οποίοι θέλουν να πετύχουν την ολοκληρωτική συνθηκολόγηση του Τσίπρα, του λένε : « Αυτό το οποίο μας προτείνετε δεν επαρκεί, σκληραίνουμε τις θέσεις μας». Και μετά από 17 ώρες διαπραγμάτευσης, στις 13 Ιουλίου, ο Τσίπρας υπογράφει μιαν αποφράδα συμφωνία. Όχι μόνο νέα μέτρα τα οποία επιβάλλονται για μια ακόμα φορά στους συνταξιούχους, αλλά μέτρα που θα επιβληθούν και θα επηρεάσουν το σύνολο του πληθυσμού, με την αύξηση του Φ.Π.Α. σε μια σειρά προιόντων καθημερινής κατανάλωσης, και το περίφημο ταμείο ιδιωτικοποιήσεων του οποίου η συγκρότηση επιταχύνεται για να καταλήξει σε πωλήσεις δημόσιας περιουσίας ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ. Πρόκειται στην πραγματικότητα για πλειστηριασμό όσων δεν είχαν ακόμα ιδιωτικοποιηθεί. Αυτή η συμφωνία είναι λοιπόν εξαιρετικά αρνητική. Υπογράφεται από τον Τσίπρα στις 13 Ιουλίου[20] και κατατίθεται στο κοινοβούλιο τη νύχτα της 15ης προς 16ης Ιουλίου[21]. Για μένα μπορούμε να μιλήσουμε καθαρά για συνθηκολόγηση.
Τα διδάγματα της συνθηκολόγησης της 13ης Ιουλίου 2015
Πρέπει να διδαχθούμε από τη συνθηκολόγηση της 13ης Ιουλίου 2015[22]. Εάν δεν λάβουμε μονομερώς μέτρα αυτοπροστασίας έναντι στους δανειστές, ιδίως όσον αφορά την αναστολή της πληρωμής του χρέους, είναι αδύνατον να επιτευχθούν ισχυρές παραχωρήσεις από την πλευρά των δανειστών. Πρέπει οι πολιτικές και κοινωνικές ευρωπαικές δυνάμεις να καταλάβουν πως διαπραγμάτευση στο σημερινό ευρωπαϊκό πλαίσιο, που να τηρεί τους κανόνες που επιβάλλουν η Ευρωπαική Κομισιόν, η Ε.Κ.Τ. ή το Δ.Ν.Τ., δεν μπορεί να έχει αίσιο τέλος. Πρέπει κανείς να δείξει ανυπακοή στους δανειστές. Μόνο δείχνοντας ανυπακοή στους δανειστές μπορεί κανείς να τους επιβάλει να κάνουν υποχωρήσεις. Βέβαια, δεν υπάρχει μόνο το θέμα του χρέους. Πρέπει να επαναλάβουμε πως υπάρχουν σήμερα εναλλακτικά μέτρα κλειδιά. Παράλληλα με την αναστολή πληρωμής του χρέους, χρειάζεται να εγκαταλειφθούν τα μέτρα λιτότητας. Να υιοθετηθούν νόμοι που θα προστατεύσουν τα άτομα εκείνα τα οποία έχουν πληγεί από τις πολιτικές λιτότητας. Χρειάζεται επίσης να βρεθούν λύσεις για τις τράπεζες. Χρειάζεται να κοινωνικοποιηθεί ο τραπεζικός τομέας. Χρειάζεται οι ιδιωτικές τράπεζες να υπαχθούν σε καθεστώς εθνικοποίησης και να πληρούν κριτήρια δημόσιας υπηρεσίας προς όφελος των πολιτών. Χρειάζεται μια τελείως διαφορετική φορολογική πολιτική. Χρειάζεται το ποσοστό των πλουσιότερων, οι μεγάλες επιχειρήσεις, να πληρώνουν τους φόρους τους, και να μειωθούν οι φόροι που έχουν επιβληθεί στην πλειοψηφία του πληθυσμού. Πρέπει να μειωθεί ο ΦΠΑ και να απαλλαγούν από συγκεκριμένους φόρους τα χαμηλά εισοδήματα. Είναι απολύτως σαφές ! Ο συνδυασμός μιας πολιτικής που να επικεντρώνεται στο χρέος, στις τράπεζες, στην φορολογία, που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και θα θέσει τέλος στην λιτότητα, επιτρέπει την συγκρότηση μιας εναλλακτικης λύσης. Η εναλλακτική αυτή είναι εφικτή.
Ο λαός είναι έτοιμος να την στηρίξει. Σε αντίθετη περίπτωση, δεν θα καταλαβαίναμε γιατί το 62% των ελλήνων ψήφισε ΟΧΙ, ενώ τους φοβέριζαν πως θα έρθει το χάος, παρά το ξυλοκόπημα, τον εκβιασμό,παρόλο το κλείσιμο των ελληνικών τραπεζών, για ποιό λόγο ψήφισαν εναντίον της πρότασης των δανειστών. Το συμπέρασμα είναι πως ένα κίνημα το οποίο προσδοκά να αναλάβει κυβερνητική εξουσία πρέπει να είναι προετοιμασμένο να σταθεί στο ύψος της λαϊκής στήριξης. Όταν προτείνει κανείς στον λαό να απορρίψει τις προτάσεις των δανειστών, κι όταν προτείνει κανείς την υλοποίηση ενός διαφορετικού προγράμματος, πρέπει να είναι έτοιμος να πάρει εκείνα τα μέτρα τα οποία θα επιτρέψουν την υλοποίηση του προγράμματος. Χρειαζόμαστε τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις οι οποίες είναι έτοιμες, στη πράξη, να έρθουν αντιμέτωπες με τους δανειστές και να δείξουν ανυπακοή στους δανειστές. Αυτό είναι το βασικό δίδαγμα της ιστορίας. Το δίδαγμα είναι πως η επίδειξη μετριοπάθειας δεν οδηγεί σε λύση. Πρέπει να στηριχθεί κανείς στο λαό και να πάρει πολύ ισχυρά μέτρα.
Συμπληρωματικό νόμισμα στα πλαίσια ενός σχεδίου B
Παράλληλα με ισχυρά μέτρα όπως η μονόπλευρη αναστολή του χρέους και η κοινωνικοποίηση των τραπεζών, υπάρχουν πολύ συγκεκριμένα μέτρα όπως η δημιουργία ενός συμπληρωματικού νομίσματος που μπορούν να έχουν εξαιρετικά ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Για μια χώρα η οποία αντιμετωπίζει ξαφνικό έλλειμμα σε ευρώ, διότι την οδηγεί σε νομισματική ασφυξία η Ε.Κ.Τ., είναι απολύτως εφικτή η δημιουργία συμπληρωματικού νομίσματος μέσω της ηλεκτρονικής οδού. Είναι, για παράδειγμα, αυτό που έπραξε το Εκουαδόρ τα δύο τελευταία χρόνια. Η κεντρική τράπεζα της χώρας χρειάζεται να ανοίξει πιστώσεις μέσω κινητής τηλεφωνίας, ύψους 100 ευρώ για παράδειγμα. Τα άτομα που θα λάβουν αυτή την πίστωση, όπως οι συνταξιούχοι ως μέρος της σύνταξής τους, οι δημόσιοι υπάλληλοι, τα άτομα που λαμβάνουν κρατικό επίδομα, με την πίστωση των 100 ευρώ θα μπορούν να πληρώσουν λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος, λογαριασμό νερού, εισιτήριο σε δημόσια συγκοινωνία... Θα μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν αυτή την πίστωση για να κάνουν αγορές σε ιδιωτικά σουπερμάρκετ. Διότι θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως ακόμα κι αν τα ιδιωτικά σουπερμάρκετ δεν ενθουσιάζονταν με τη δημιουργία συμπληρωματικού νομίσματος, στο τέλος θα το δέχονταν, για να μην χάσουν τους πελάτες εκείνους που θα πηγαίνανε στα εμπορικά καταστήματα που θα δέχονταν τον παραπάνω τρόπο πληρωμής. Οι αρχές της χώρας θα ήσαν λοιπόν σε θέση να δώσουν αυξήσεις σε μισθούς ή και συντάξεις, χωρίς να εξαρτώνται από το επίσημο νόμισμα.
Η προοπτική εξόδου από την Ευρωζώνη
Σχετικά με το ευρώ, για χώρες όπως η Ελλάδα ή η Πορτογαλία, για να πάρουμε δυο παραδείγματα, η έξοδος από το ευρώ διαφαίνεται ως μια αντικειμενική προοπτική. Για να τεθεί η οικονομία υπό έλεγχο και να εφαρμοστούν πολιτικές που να ανταποκρίνονται στα συμφέροντα της χώρας, θα πρέπει να είναι κανείς έτοιμος να επιστρέψει σε εθνικό νόμισμα. Κατά τη γνώμη μου όμως, αυτό είναι εφικτό μόνο εφόσον συνδυαστεί με την κοινωνικοποίηση των τραπεζών, με φορολογική μεταρρύθμιση εις όφελος των κοινωνικά ασθενέστερων, σε συνδυασμό με μια ριζοσπαστική λύση για το χρέος[23] . Σε αντίθετη περίπτωση θα έχουμε στροφή προς τα δεξιά. Κι αυτός είναι βέβαια ο λόγος για τον οποίο μέρος της ακροδεξιάς στηρίζει την έξοδο από το ευρώ, με στόχο την εθνική αναδίπλωση και την κομματική κυριαρχία. Όμως αυτό θα πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία ! Χρειάζεται μια προοδευτική έξοδος, μια έξοδος υπέρ του λαού της Ευρωζώνης. Για να ξαναβρεί τον έλεγχο του δικού του νομίσματος, για να ασκηθεί νομισματική πολιτική προς όφελος της τοπικής αγοράς, προς όφελος κυρίως των τοπικών παραγωγών οι οποίοι με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της εσωτερικής αγοράς. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι να εξάγει κανείς όσο γίνεται περισσότερο, βεβαίως θα εξάγει κανείς. Το ζήτημα για κράτος που επιστρέφει στο δικό του νόμισμα είναι να βασιστεί στις παραγωγικές του δυνάμεις και στους τοπικούς παραγωγούς, για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της τοπικής αγοράς, και κατ’ αυτόν τον τρόπο να μειώσει τις εισαγωγές του και τις ανάγκες του σε ισχυρό συνάλλαγμα.
Mετάφραση Ελένη Πανούση
Σημειώσεις
[1]Το παρόν κείμενο περιέχει μεγάλο αριθμό υποσημειώσεων οι οποίες επιτρέπουν να εμβαθύνει κανείς στα ζητήματα τα οποία εξετάζονται και να ανατρέξει σε σχετικές πηγές.
[2] Η Σοφία Σακοράφα αποχώρησε από το ΠΑΣΟΚ όταν το κόμμα επικύρωσε την υπογραφή του Α’ μνημονίου το 2010, και επανεξελέγει βουλευτής τον Ιούνιο του 2012 με το ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ. Τον Μάιο του 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής. Στις 9 Ιανουαρίου 2011, έδωσα συνέντευξη στο Έθνος της Κυριακής – η τρίτη εφημερίδα με την μεγαλύτερη κυκλοφορία εκείνη την περίοδο,100.000 αντίτυπα – η οποία κυκλοφόρησε υπό τον τίτλο «Και οι λαοί της Ευρώπης πρέπει να ελέγχουν τους πιστωτές τους». Στη δημοσίευση αυτή επισημαίνεται πως : « Η βουλευτής Σοφία Σακοράφα αναφέρθηκε πρόσφατα στο Ελληνικό Κοινοβούλιο στις εργασίες της Επιτροπής του Eκουαδόρ».Η συνέντευξης της 9ης Ιανουαρίου 2011, στα ελληνικά : http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=49752949. Στα γαλλικά : http://cadtm.org/Les-peuples-de-l-Europe-ont-aussi
[3] Μεταξύ των πρωτεργατών της Ε.Λ.Ε. (Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου των πολιτών) ιδιαίτερα ενεργό ρόλο έπαιξαν ο Λεωνίδας Βατικιώτης : δημοσιογράφος και πολύ ενεργό μέλος της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς - δεν είναι μέλος του ΣΥΡΙΖΑ, ανήκει στο Νέο Αριστερό Ρεύμα (Ν.Α.Ρ.), ο οικονομολόγος Κώστας Λαπαβίτσας - ο οποίος δεν ήταν μέλος του ΣΥΡΙΖΑ, έγινε βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο 2015 - ψήφισε κατά του 3ου μνημονίου και συμμετέχει σήμερα στην Λαϊκή Ενότητα, ο Γιώργος και η Σόνια Μητραλιά, οι οποίοι δημιούργησαν τον Ιούλιο του 2010 την «Ελληνική Επιτροπή ενάντια στο Χρέος», μέλος του δικτύου του C.A.D.T.M., κ.α.
Ο Κώστας Λαπαβίτσας υποστήριξε ενεργά την αναγκαιότητα δημιουργίας επιτροπής λογιστικού ελέγχου : «Η ΕΛΕ μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο συμβάλλοντας στην απαραίτητη διαφάνεια. Θα πρόκειται για μια διεθνή επιτροπή που θα απαρτίζεται από ειδικούς των αναδιαρθρώσεων, νομικούς, ειδικούς του δημοσιονομικού λογιστικού ελέγχου, οικονομολόγους, συνδικαλιστές, εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, και άλλους. Θα έχει, βεβαίως, απόλυτη ανεξαρτησία από κομματικούς φορείς. Από την άλλη, η ΕΛΕ θα στηρίζεται σε πλήθος άλλων επιτροπών και φορέων που θα μπορούν να κινητοποιήσουν ευρύτερα λαϊκά στρώματα και να πιέσουν για διαφάνεια με το δικό τους τρόπο. Θα αρχίσει έτσι να γίνεται πραγματικότητα η λαϊκή συμμετοχή που είναι απαραίτητη για την ουσιαστική αντιμετώπιση του χρέους»(άρθρο το οποίο δημοσιεύτηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2010 από την εφημερίδα Ελευθεροτυπία). Βλέπε ολόκληρο το άρθρο στα ελληνικά: http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=05/12/2010&s=apoyh&c=oikonomia, και στα γαλλικά :http://cadtm.org/Commission-Internationale-d-audit)
[5] Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης - από τα ηγετικά στελέχη της αριστερής πλατφόρμας του ΣΥΡΙΖΑ - διετέλεσε Υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ο Αλέξης Τσίπρας τον «παραίτησε» διότι εναντιώθηκε στην συμφωνία της 13ης Ιουλίου 2015. Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης ηγείται της Λαϊκής Ενότητας, το οποίο κόμμα συγκεντρώνει από της 21 Αυγούστου 2015 τους 25 βουλευτές που αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, την αριστερή πλατφόρμα, και άλλες δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς.
[6] Η Νάντια Βαλαβάνη διετέλεσε Αναπληρώτρια Υπουργός Οικονομικών από τον Ιανουάριο του 2015 μέχρι και τον Ιούλιο του 2015,και υπέβαλε την παραίτησή της στις 15 Ιουλίου διότι ήταν αντίθετη με τη συμφωνία της 13ης Ιουλίου 2015. Είναι γνωστή για το θάρρος της και την αντιδιδακτορική της δράση, την εποχή της χούντας των Συνταγματαρχών (1967-1974).
