Φωτογραφία από το ΑΠΕ - ΜΠΕ
Στις κάλπες προσήλθαν την Κυριακή οι πολίτες της Κριμαίας για να ψηφίσουν στο δημοψήφισμα για την απόσχιση της περιοχής από την Ουκρανία και την προσάρτηση της στη Ρωσία, με τη συμμετοχή στην ψηφοφορία να φτάνει στο 80%. Σύμφωνα με το exit poll πάνω από 90% ψήφισαν υπέρ της απόσχισης. Το δημοψήφισμα καταγγέλλεται ως «παράνομο» από το Κίεβο και τη Δύση, που επισημαίνει πως δεν πρόκειται να αναγνωρίσει το αποτέλεσμα. Από την πλευρά της η Ρωσία αναφέρεται στο δικαίωμα της «αυτοδιάθεσης» και επισημαίνει το αναφαίρετο δικαίωμά της, όπως διαμηνύει, για προστασία των συμφερόντων της και του ρωσικού και ρωσόφιλου πληθυσμού, που αποτελεί την πλειονότητα στην περιοχή. Στην Κριμαία μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος πλήθος κόσμου βγήκε στους δρόμους ξεσπώντας σε πανηγυρισμούς. Ο πρωθυπουργός της Κριμαίας Σεργκέι Αξιόνοφ χαιρέτισε την «ιστορική» απόφαση και ανακοίνωσε πως τη Δευτέρα θα ζητήσει και επισήμως την ένωση με τη Ρωσία.
Η Κριμαία κατοικείται κυρίως από Ρώσους, ενώ το ρωσόφιλο στοιχείο κυριαρχεί. Η χερσόνησος παραχωρήθηκε το 1954 με απόφαση του Ν. Χρουστσόφ στην Ουκρανία και μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης δημιουργήθηκε η «Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας». Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν αναμενόμενο με τη συντριπτική φιλορωσική πλειοψηφία να έχει ταχθεί υπέρ της απόσχισης και της προσάρτησης στη Ρωσία από την ημέρα της ανατροπής του Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Σημειώνεται πως η ουκρανική κοινότητα και η μειονότητα των Τατάρων που τάσσονται κατά της απόσχισης είχαν καλέσει σε μποικοτάζ.
Σύμφωνα με το exit poll που πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Πολιτικών και Κοινωνιολογικών Ερευνών της Δημοκρατίας της Κριμαίας, «το 93% των κατοίκων της Κριμαίας ψήφισε υπέρ της ένωσης με τη Ρωσία και το 7% υπέρ τη διατήρησης του καθεστώτος αυτονομίας εντός της Ουκρανίας». Το αποτέλεσμα, όπως προκύπτει από τα exit polls, ξεπέρασε και τις εκτιμήσεις των δημοσκοπήσεων οι οποίες έδειχνα επικράτηση της θέσης για προσάρτιση στη Ρωσία με ποσοστό περίπου 80%. Τα επίσημα αποτελέσματα αναμένεται να ανακοινωθούν το πρωί της Δευτέρας. Για την κάλυψη του δημοψηφίσματος βρέθηκαν στην Κριμαία 623 δημοσιογράφοι που εκπροσωπούν 129 μέσα ενημέρωσης, καθώς και 135 ξένοι παρατηρητές από 23 χώρες.
Και ενώ το δημοψήφισμα έχει την απόλυτη υποστήριξη τη Ρωσίας – εξάλλου μετά την ανατροπή Γιανουκόβιτς η περιοχή βρίσκεται ουσιαστικά υπό ρωσικό έλεγχο – η Δύση και το Κίεβο το έχουν καταγγέλλει ως «παράνομο» διαμηνύοντας πως δεν πρόκειται να αναγνωρίσουν το αποτέλεσμα. «Το αυριανό δημοψήφισμα δεν έχει καμία νομική αξία», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Ολάντ καλώντας της δύο πλευρές να «βαδίσουν στον δρόμο της διαπραγμάτευσης».
Σε κοινή ανακοίνωσή τους ο πρόεδρος της Κομισιόν και ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέ Μπαρόζο και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπάι, υπογραμμίζουν πως η ΕΕ δεν πρόκειται να αναγνωρίσει την απόσχιση της Κριμαίας, και καλούν τη Ρωσία να αποσύρει τις στρατιωτικές δυνάμεις της ώστε να επιστρέψουν στα προ της κρίσης επίπεδα και να παραμείνουν εντός των στρατοπέδων τους. Τη Δευτέρα θα συνεδριάσουν και οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ στις Βρυξέλλες σχετικά με το ενδεχόμενο επιβολής πρόσθετων κυρώσεων στη Ρωσία.
Σημειώνεται πως το Σάββατο το βράδυ ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον αμερικανό ομόλογό του, Τζον Κέρι, για τις εξελίξεις στην Κριμαία και το δημοψήφισμα. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση ο Λαβρόφ επανέλαβε στον Κέρι τη θέση της Ρωσίας πως το δημοψήφισμα συμμορφώνεται πλήρως με το διεθνές δίκαιο και τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και ότι τα αποτελέσματα θα αποτελέσουν την αφετηρία για τον καθορισμό του μέλλοντος της χερσονήσου». Παράλληλα επισήμανε την «ανάγκη οι αρχές του Κιέβου να χαλιναγωγήσουν την ανεξέλεγκτη βία των υπερεθνικιστικών και ριζοσπαστικών οργανώσεων που τρομοκρατούν τους αντιφρονούντες ρωσόφωνους, τους συμπατριώτες μας». Από την πλευρά του ο Κέρι επανέλαβε πως το δημοψήφισμα είναι παράνομο και οι ΗΠΑ δεν θα αναγνωρίσουν την έκβασή του.
Επίσης ο Λευκός Οίκος με ανακοίνωσή του επανέλαβε ότι απορρίπτει το δημοψήφισμα στην Κριμαία, ενώ χαρακτήρισε «επικίνδυνες και αποσταθεροποιητικές» τις ενέργειες της Ρωσίας και προειδοποίησε ότι η Ρωσία θα πληρώσει τίμημα για την στρατιωτική επέμβαση μέσω της επιβολής κυρώσεων και της αύξησης της αστάθειας.
«Όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί μας έχουν καταστήσει σαφές, η στρατιωτική επέμβαση και η παραβίαση του διεθνούς δικαίου θα έχουν υψηλό τίμημα για τη Ρωσία - όχι μόνο εξαιτίας των μέτρων που επιβάλλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί μας, αλλά επίσης ως άμεσο αποτέλεσμα των ίδιων των αποσταθεροποιητικών ενεργειών της Ρωσίας» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζέι Κάρνεϊ. «Αυτό τον αιώνα, έχουν παρέλθει προ πολλού οι εποχές που η διεθνής κοινότητα στεκόταν και παρακολουθούσε μία χώρα να καταλαμβάνει δια της βίας το έδαφος άλλης χώρας», είπε.
Την Κυριακή ο Βλαντιμίρ Πούτιν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με την καγκελάριο της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες από τη Γερμανία η Άνγκελα Μέρκελ πρότεινε να σταλούν περισσότεροι παρατηρητές του Οργανισμού για τη Διάσκεψη και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) στην Ουκρανία, γεγονός το οποίο ο Πούτιν αποδέχτηκε. Ωστόσο ο πρόεδρος της Ρωσίας δήλωσε για πολλοστή φορά πως το δημοψήφισμα στην Κριμαία είναι καθ' όλα νόμιμο και συμβατό με το Διεθνές Δίκαιο, και όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση του Κρεμλίνου «δεσμεύτηκε να σεβαστεί την απόφαση της Κριμαίας».
Το Σάββατο συνεδρίασε και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για το δημοψήφισμα στην Κριμαία, ωστόσο η Ρωσία άσκησε βέτο στην απόφαση της Δύσης για καταγγελία της διαδικασίας, ενώ η Κίνα απείχε από την ψηφοφορία. Ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας εξηγώντας του λόγους που απείχε το Πεκίνο ανέφερε πως «αντιτίθεται σε κάθε αντιπαράθεση» και θέλει «να αποφύγει την κλιμάκωση της έντασης». «Η ψήφιση αυτού του σχεδίου απόφασης θα οδηγούσε μόνο σε ακόμη μεγαλύτερη αντιπαράθεση και θα περιέπλεκε ακόμη περισσότερο την κατάσταση, κάτι που δεν συμφέρει τους Ουκρανούς και τη διεθνή κοινότητα», τόνισε, σημειώνοντας πως «η Κίνα τηρεί αντικειμενική και δίκαιη στάση στο θέμα της Ουκρανίας».
Το σχέδιο της απόφασης που προώθησαν οι δυτικές χώρες έλαβε 13 ψήφους υπέρ και απορρίφθηκε, αφού αρκεί το βέτο ενός από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας για να μπλοκάρει οποιαδήποτε απόφαση. Στο σχέδιο απόφασης που συντάχθηκε από τις ΗΠΑ, το δημοψήφισμα για την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία χαρακτηριζόταν «άνευ καμίας εγκυρότητας» και το κείμενο ήταν αρκετά μετριοπαθές για να εξασφαλισθεί η υποστήριξη της Κίνας.
Αναβρασμός και στην Ανατολική Ουκρανία
Μετά και την ανακοίνωση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος στην Κριμαία τα βλέμματα στρέφονται και στην ευρύτερη φιλορωσική ανατολική Ουκρανία, όπου το τελευταίο διάστημα κλιμακώνονται οι διαδηλώσεις υπέρ της Ρωσίας και κατά της κυβέρνησης του Κιέβου. Στην καρδιά του φιλορωσικού κινήματος της ανατολικής Ουκρανίας βρίσκονται το Ντόνετσκ και το Χάρκοβο. Στο πρώτο φιλορώσοι καταλαμβάνουν κυβερνητικά κτίρια, ενώ στο δεύτερο το Σάββατο νεοναζί του Δεξιού Τομέα, που έχει έντονη παρουσία στις αρχές του Κιέβου, άνοιξαν πυρ κατά φιλορώσων διαδηλωτών σκοτώνοντας δύο ανθρώπους.
Συμφωνία εκεχειρίας Ρωσίας – Ουκρανίας για την Κριμαία
Ο μεταβατικός υπουργός Άμυνας της κυβέρνησης του Κιέβου, Ιχόρ Τενιούχ, ανακοίνωσε το Σάββατο πως Ρωσία και Ουκρανία συμφώνησαν σε μια εκεχειρία για την Κριμαία έως τις 21 Μαρτίου «Έχει επιτευχθεί συμφωνία με τον (ρωσικό) Στόλο της Μαύρης Θάλασσας και το ρωσικό υπουργείο Άμυνας για μια εκεχειρία στην Κριμαία έως τις 21 Μαρτίου», δήλωσε ο κ. Τενιούχ στο περιθώριο μιας συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου.
«Κανένα μέτρο δεν θα ληφθεί εναντίον των στρατιωτικών εγκαταστάσεών μας στην Κριμαία στη διάρκεια της περιόδου αυτής. Οι στρατιωτικές μας θέσεις προχωρούν κατόπιν τούτου με μια αναπλήρωση των εφεδρειών», πρόσθεσε. Σημειώνεται πως λίγο νωρίτερα ο Ιχόρ Τενιούχ είχε καταγγείλει πως η Ρωσία συνεχίζει την ανάπτυξη στρατευμάτων στην Κριμαία, υποστηρίζοντας ότι πλέον στη χερσόνησο βρίσκονται 22.000 Ρώσοι στρατιώτες. Ο Ουκρανός υπουργός κατηγόρησε το Κρεμλίνο πως παραβιάζει τις διμερείς συμφωνίες με το Κίεβο όσον αφορά τον αριθμό των ανδρών του ρωσικού Στόλου της Μαύρης Θάλασσας που θα σταθμεύουν στην Κριμαία το 2014. Ο εν λόγω αριθμός όπως ανέφερε έχει οριστεί σε 12.500 στρατιώτες.
