Συνέντευξη του Ηλία Νικολακόπουλου στον Μάκη Μπαλαούρα («Εποχή»)
Η κυβέρνηση μετράει μόλις 130 μέρες και βλέπουμε ότι βρίσκεται σε εσωτερική κρίση. Ταυτόχρονα η πολιτική της δεν γίνεται αποδεκτή από τη μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας. Πώς εξηγείται αυτό;
Η κυβέρνηση έσερνε επί μήνες τη λήψη δημοσιονομικών μέτρων, ενώ κουβεντιάζονταν σε τηλεοπτικά παράθυρα που τρομοκρατούσαν τον κόσμο. Από την άλλη, προφανώς κάτω από πιέσεις, παίρνει όχι μόνο τα δημοσιονομικά μέτρα τα οποία είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν τεράστια ύφεση, αλλά βάζει μέσα στο ίδιο πακέτο εργασιακά και οτιδήποτε άλλο προκύψει. Θεωρώ ότι το επικοινωνιακό παιχνίδι το έχουν ήδη χάσει.
Από την άλλη μεριά, στους υπόλοιπους τομείς, δεν βλέπω να έχει υπάρξει το όποιο κυβερνητικό έργο. Ούτε οι υπουργοί του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ φαίνεται να έχουν πετύχει σημαντικά πράγματα. Πιθανότατα έχουν αντισταθεί λίγο στις απολύσεις >>>
δημοσίων υπαλλήλων και έχουν προτείνει κάτι εναλλακτικό, αλλά όλα αυτά είναι μικρής εμβέλειας. Είναι μια κυβέρνηση η οποία δυσκολεύεται να παρουσιάσει το οποιοδήποτε έργο.
Αντ’ αυτού, εμφανίζονται διάφορες πρακτικές που θυμίζουν την πιο παραδοσιακή δεξιά, με πρόσφατα τα παραδείγματα της στάσης της έναντι των δημοσιογράφων αλλά και μια σειρά άλλες ενέργειες αντεκδίκησης.
Ακόμα και το σχήμα που είχε αρχικώς συμφωνηθεί στις τοποθετήσεις στελεχών, δηλαδή 5 η ΝΔ, 3 το ΠΑΣΟΚ, 2 η ΔΗΜΑΡ, πραγματικά θυμίζει το πιο παλαιάς κοπής πελατειακό κράτος.
Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι από τους τρεις εταίρους η ΝΔ κρατάει περισσότερο.
Είναι κατά τη γνώμη μου μάλλον αναμενόμενο να κρατάει ακόμη, τουλάχιστον μέχρι να αισθανθεί ο κόσμος τα πραγματικά αποτελέσματα των μέτρων.
Όταν θα τα νοιώσει ο κόσμος στην τσέπη του από τις γιορτές και μετά, δεν ξέρω τι θα γίνει. Μην ξεχνάς ότι το πρώτο μνημόνιο τον Μάιο του 2010 το ΠΑΣΟΚ άρχισε να το πληρώνει από την άνοιξη του 2011. Μέχρι τότε και δημοσκοπικά κρατούσε και στις αυτοδιοικητικές εκλογές επικράτησε. Η κατηφόρα, εξαιρετικά απότομη, αρχίζει 10 μήνες μετά το πρώτο μνημόνιο. Βέβαια, τώρα δεν θα περιμένουμε 10 μήνες, διότι ήδη η χώρα και ο κόσμος βρίσκεται σε απόγνωση.
Αλλά, πάντως, πρώτα θα εφαρμοστούν τα μέτρα και μετά θα δούμε τις πραγματικές επιπτώσεις.
Το ΠΑΣΟΚ, όμως ήδη καταρρέει...
Οι άλλοι δύο εταίροι της κυβέρνησης δεν πληρώνουν τόσο τα μέτρα, τα οποία έτσι και αλλιώς όλοι τα περιμένουν.
Το ΠΑΣΟΚ πληρώνει την εσωτερική του κρίση. Είναι ένα κόμμα το οποίο είχε μάθει στην ήττα του να συγκεντρώνει σχεδόν το 40% της ψήφου, 38% είναι το μίνιμουμ. Πέφτοντας ξαφνικά στο 12%, σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Και μάλιστα ένα γερασμένο 12%, το οποίο απλώς παραδοσιακά ψήφισε μέχρι και τον Ιούνιο ΠΑΣΟΚ. Σημαίνει ότι κομματικός οργανισμός δεν υπάρχει. Υπάρχει κάποιο στελεχικό δυναμικό, το οποίο όμως αλληλοϋπονομεύεται. Εκείνο που μου έχει κάνει εντύπωση, κάτι που δεν φαίνεται, είναι ότι υπάρχουν οριζόντιες διασυνδέσεις σε κάποιους συνδικαλιστικούς ή άλλους χώρους. Αλλά αυτό δεν είναι το κομματικό ΠΑΣΟΚ. Είναι οι χώροι που δημιουργήθηκαν, οι σχέσεις που οικοδομήθηκαν, οι οριζόντιες διασυνδέσεις που στήθηκαν, οι οποίες αυτή τη στιγμή βρίσκονται περίπου ορφανές. Δεν έχουν πολιτική εκπροσώπηση, αλλά μεταξύ τους έχουν αλληλεγγύη.
Λόγω πελατειακών δεσμών...
Ναι αλλά αυτό δεν μπορεί να το κρατήσει το ΠΑΣΟΚ. Ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να το εγκολπωθεί όλο, διότι πρώτον υπάρχει και υγιές κομμάτι, υπάρχει και καθόλου υγιές κομμάτι.
Άρα ο ΣΥΡΙΖΑ, και απέναντι σε αυτόν τον κόσμο των μικρομεσαίων στελεχών σε κοινωνικούς χώρους, είναι υποχρεωμένος να έχει μια πολύ αμφίθυμη αντιμετώπιση.
Αλλά, για να γυρίσω στο ΠΑΣΟΚ, ως κόμμα σχεδόν έχει κλείσει τον κύκλο του.
Υπάρχει και ο Λοβέρδος, ο οποίος λέει να συγκροτήσουμε τον σοσιαλδημοκρατικό χώρο και ο Χρυσοχοϊδης που λέει πάμε να φτιάξουμε τη μεγάλη πατριωτική ευρωπαϊκή παράταξη.
Στο ΠΑΣΟΚ, επειδή είναι σε τεράστια κρίση, υπάρχουν τρεις επιλογές.
Η μια που προωθεί ο Βενιζέλος, μάλλον ανεπιτυχώς, είναι να ανασυγκροτηθεί το ΠΑΣΟΚ, διατηρούμενο στο 12%, και μετά βλέπουμε.
Η δεύτερη που εξέφρασε κάποια στιγμή ο Λοβέρδος, ήταν ένα καινούργιο κόμμα, αλλά δεν περπατάει, δεν έχει χώρο ύπαρξης.
Η τρίτη επιλογή είναι η μεγάλη πατριωτική ευρωπαϊκή παράταξη με τη ΝΔ, όπως έκανε ο Παπάγος το 1951-52. Έχω την αίσθηση ότι οδηγούνται σε ηγετική σύγκρουση μεταξύ Βενιζέλου και Λοβέρδου. Ακριβώς επειδή ο Χρυσοχοϊδης δεν φαίνεται να έχει ελπίδα σε μια τέτοια σύγκρουση ηγετών, αντιπροτείνει την μεγάλη πατριωτική ευρωπαϊκή παράταξη.
Η ΔΗΜΑΡ σε πολιτική δίνη
Η «υπεύθυνη αριστερά», η ΔΗΜΑΡ, βρίσκεται στο επίκεντρο της κρίσης.
Άλλη είναι η ΔΗΜΑΡ του Μαΐου του 2012, άλλη του Ιουνίου και άλλη η σημερινή. Εννοώ σε επίπεδο ψηφοφόρου.
Του Μαΐου ήταν σαφώς ένα κόμμα προερχόμενο από τον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς. Τον Ιούνιο έχασε περίπου μιάμιση ποσοστιαία μονάδα από αριστερά, που πήγε στον ΣΥΡΙΖΑ, και κέρδισε περίπου 1,5% από τα δεξιά, που εξετίμησε τη στάση του Κουβέλη.
Το κέντρο βάρους του εκλογικού σώματος είχε πάει λίγο δεξιότερα και με αυτή την έννοια η συμμετοχή στη συγκυβέρνηση δεν ερχόταν σε αντίθεση με το εκλογικό του σώμα.
Σήμερα, ένα κομμάτι από τους ψηφοφόρους του Ιουνίου, πιο αριστερόστροφο, την έχουν εγκαταλείψει. Όμως δημοσκοπικά επιβιώνει περίπου στο ίδιο επίπεδο συλλέγοντας ναυαγούς του ΠΑΣΟΚ.
Εάν το κυβερνητικό εγχείρημα πετύχαινε, τότε η ΔΗΜΑΡ όντως θα ήταν αυτή η οποία θα μπορούσε να καρπωθεί τον κεντροαριστερό χώρο της συγκυβέρνησης με πολύ καλύτερες προοπτικές από το ΠΑΣΟΚ. Δεν είμαι βέβαιος ούτε ότι θα πετύχει το κυβερνητικό εγχείρημα ούτε ότι θα πετύχει η ΔΗΜΑΡ να εκφράσει αυτό το χώρο. Ούτε το ΠΑΣΟΚ μπορεί, όπως είναι αυτή τη στιγμή, να ανακάμψει. Η κρίση θα εκφραστεί στον πιο αδύναμο κρίκο και αυτή τη στιγμή ενώ ήταν το ΠΑΣΟΚ ο πιο αδύναμος κρίκος, φαίνεται ότι και η ΔΗΜΑΡ μπαίνει σε αυτή τη δίνη.
Αυτά που είπες στην αρχή για κυβέρνηση παλαιάς δεξιάς δεν έχουν αντίκτυπο στους φιλελεύθερους της ΔΗΜΑΡ;
Προφανώς. Η δυσανεξία που δείχνει η ΔΗΜΑΡ στην κυβερνητική της συμμετοχή την τελευταία εβδομάδα, έχει να κάνει ακριβώς όχι μόνο με τη συγκεκριμένη ρύθμιση, αλλά με το ότι αισθάνεται εγκλωβισμένη σε μια δεξιά κυβέρνηση. Δεν ήταν μαθημένοι, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων, σε όλο αυτό το εξουσιαστικό αλισβερίσι.
Η Χρυσή Αυγή διεκδικεί ρόλο στη δεξιά
Η Χρυσή Αυγή φαίνεται ότι εκτινάσσεται...
Έχει ανοδική τάση. Το επίπεδο του 10% δείχνει να το έχει αγγίξει ή να το έχει ξεπεράσει. Δεν έχει βέβαια σταθεροποιημένο ακροατήριο. Τα κέρδη δεν είναι ακόμη παγιωμένα. Προέρχονται κατά το μεγαλύτερο μέρος από το χώρο της ΝΔ.
Η ΧΑ πλέον έχει από ό,τι φαίνεται, τη στρατηγική να αποκτήσει και σαφές ιδεολογικό σήμα εντός του ευρύτερου χώρου της δεξιάς. Δεν είναι το απλώς αντισυστημικό κόμμα ναζιστικής χροιάς. Εντάσσεται στο χώρο της δεξιάς, της πιο παραδοσιακής, δεν είναι μόνο στόχος οι μετανάστες, είναι και οι αριστεροί.
Σαφώς, το σύνθημα “τιμή στους χίτες και τους ταγματασφαλίτες” που φωνάζανε στον Μελιγαλά, δείχνει ότι τοποθετείται στον αντίποδα του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ, αλλά κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ. Εάν, επομένως, η κυβέρνηση αρχίζει να φυλλοροεί, αυτό θα τροφοδοτεί την ΧΑ.
Η ΧΑ φαίνεται επιπλέον ότι έχει υιοθετήσει έναν ακτιβισμό που είναι στα όρια της νομιμότητας. Παίζει εντυπωσιακά με την οριακή πρόκληση. Και κερδίζει στον κόσμο στον οποίο απευθύνεται. Ένα φαινόμενο εκφασισμού δεν αντιμετωπίζεται διοικητικά. Πολιτικά, επίσης, είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί, γιατί ο κόσμος στον οποίο απευθύνεται η ΧΑ δεν ακούει εσένα, δεν πρόκειται να ακούσει κανέναν αριστερό ή φιλελεύθερο. Αυτή είναι η μεγάλη δυσκολία.
Όμως, η ΧΑ ότι έχει εισχωρήσει στα κοινωνικά στρώματα εμπράκτως. Φτιάχνει, π.χ., κοινωνικό παντοπωλείο, γραφεία ευρέσεως εργασίας...
Σε αυτή τη φάση, τώρα που έχει ισχυροποιηθεί, διεκδικεί σημαντικό ρόλο στην ευρύτερη οικογένεια της δεξιάς. Η κοινοβουλευτική δεξιά, η ΝΔ από το 1974 και μετά, όπως είχε συμβεί και με την κοινοβουλευτική δεξιά την περίοδο από το 1950 έως το 1967 που είχε ενσωματώσει όλο το βαθύ χυλό της ακροδεξιάς, αυτό είχε μέσα της τα ακροδεξιά ιδεολογήματα και απλώς δεν έβγαινε στον πολιτικό λόγο της.
Τώρα η ΧΑ προσπαθεί να αποσπάσει ένα κομμάτι του κόσμου, να απενοχοποιήσει αυτόν τον φασίζοντα πολιτικό λόγο και να μπορεί ο άλλος, που τα έλεγε αυτά στο καφενείο αλλά δεν τα έλεγε πιο έξω και ψήφιζε κανονικά ΝΔ, να ψηφίσει ΧΑ, γιατί τα ίδια λέει.
Συμφωνώ για την ανάγκη παρουσίας και αντιπαράθεσης στο κοινωνικό επίπεδο, στο πολιτικό τη βρίσκω πιο δύσκολο.
Ο ταξικός και ηλικιακός διχασμός της κοινωνίας
Ο ΣΥΡΙΖΑ στις δημοσκοπήσεις ξεπερνάει τη ΝΔ, ενώ στην παράσταση νίκης έχει εμφανή κυριαρχία. Οι κοινωνικές συμμαχίες του ποιες είναι;
Με όποιον και να κουβεντιάσεις, είτε οπαδό είτε και αντίπαλο του ΣΥΡΙΖΑ, όλοι περιμένουν ότι έρχεται η ώρα του. Η παράσταση νίκης δείχνει μια εμπεδωμένη εικόνα στην κοινωνία, η οποία βασίζεται, κατά τη γνώμη μου, και στις πολύ καλές εμφανίσεις Τσίπρα.
Λέει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η δύναμη του μέλλοντος. Η δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ όπως εκφράστηκε το Μάιο και ακόμα εντονότερα τον Ιούνιο, ήταν ένας ταξικός και ένας ηλικιακός διχασμός της κοινωνίας.
Οι εκλογές του Ιουνίου ήταν οι πιο ταξικά πολωμένες εκλογές από τη μεταπολίτευση και για πρώτη φορά, τόσο τον Μάιο όσο και τον Ιούνιο, είχαμε έναν ηλικιακό διχασμό πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα. Είναι σαν να είχαμε δύο Ελλάδες, μια άνω των 50 και μια κάτω των 50, οι οποίες δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους.
Αυτό το φαινόμενο νομίζω ότι εξακολουθεί να ισχύει. Πρόκειται για έναν ελπιδοφόρο για το ΣΥΡΙΖΑ διχασμό, αλλά και εξαιρετικά επικίνδυνο για την κοινωνία. Στις επόμενες εκλογές θα έχουμε ακόμη μεγαλύτερη μεγέθυνση. Αν ακούσει κανείς πώς μιλάνε οι πλούσιοι, ας πούμε, για τον ΣΥΡΙΖΑ, ότι αν γίνει κυβέρνηση εμείς θα φύγουμε από την Ελλάδα κλπ θα καταλάβει. Αυτό το πάθος δεν το έχω ξαναδεί πριν ούτε για τον Α. Παπανδρέου το 1981 που είχε φτιαχτεί μια μυθολογία. Τέτοιο χάσμα δεν έχω ξαναδεί.
Από πού αντλεί δυνάμεις ο ΣΥΡΙΖΑ και πώς μπορεί να αντλήσει περισσότερες;
Με αυτό το σχήμα και αντλεί δυνάμεις από όσους πλήττονται από την οικονομική πολιτική. Όσοι δεν πάνε στη ΧΑ στρέφονται προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Και προφανώς δεν υπάρχει σύγκριση ποιος είναι ελκυστικότερος. Η ΧΑ είναι ελκυστική μόνο για τα συγκεκριμένα στρώματα που είπαμε προηγουμένως.
Αυτό που περιμένει κανείς από τον ΣΥΡΙΖΑ είναι μια περισσότερο ενιαία εμφάνιση, χωρίς τις κακοφωνίες τις οποίες ακόμα έχει. Είναι σημαντικό για τον κόσμο. Άλλο πράγμα είναι ένα δημοκρατικά οργανωμένο κόμμα που έχει τις τάσεις του αλλά έχει ενιαία γραμμή, και άλλο πράγμα είναι να βγαίνει ο καθένας και να λέει άλλα πράγματα από αυτά που είπε ο προηγούμενος.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε τη μεγάλη νίκη τον Μάιο, διότι πήρε την απόφαση να μιλήσει για κυβέρνηση της αριστεράς και επιβραβεύτηκε με 27%. Δεν θα έλεγα ότι τον Ιούνιο είχε κυβερνητικό πρόγραμμα, αλλά για πρώτη φορά είχε αρχίσει να διατυπώνει κυβερνητικό πρόγραμμα. Αυτό φαίνεται να προχωράει και να γίνεται πιο σαφές, πιο συγκεκριμένο.
Είναι όμως το απαραίτητο στοιχείο για να πείσεις αυτόν που σήμερα δεν είναι ακόμη ΣΥΡΙΖΑ, ότι μπορεί να σε εμπιστευτεί.
Και παρά την πρόοδο που έχει γίνει, δεν μπορώ να πω ότι αυτό υπάρχει.
Η αντίδραση του συστήματος
Τι γίνεται με το σύστημα; Πώς θα αντιμετωπίσει την ενδεχόμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ; Φοβικά, αυταρχικά; Θα προσπαθήσει να τον ενσωματώσει;
Για να τον ενσωματώσει είναι ακόμα πολύ νωρίς. Και δεν νομίζω ότι θα το προσπαθήσει.
Πιθανόν να προσπαθήσει λίγο να απαλύνει την αντιπαράθεση.
Μια εκδοχή αντίδρασης είναι η μεγάλη ευρωπαϊκή πατριωτική παράταξη, την οποία ευαγγελίζεται ο Χρυσοχοίδης, ενδεχομένως και ο Σαμαράς. Με την ελπίδα ότι φοβίζοντας θα κερδίσεις.
Αυτή η εκδοχή έχει δύο μειονεκτήματα. Το ένα είναι ότι δεν είναι σίγουρο πως είναι νικηφόρα συμμαχία. Μπορεί και να χάσει. Κι αν χάσει έτσι, καταρρέει. Και το ότι μπορεί να χάσει, έχει να κάνει και με την αυτονόμηση της λαικής δεξιάς και την άνοδο της ΧΑ.
Εάν τους είχε και αυτούς ενσωματώσει, θα είχε πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες. Επειδή όμως αυτοί εύχονται την κατάρρευση της ΝΔ ή αυτής της «φιλοευρωπαϊκής» παράταξης για να την υποκαταστήσουν και να γίνουν το μεγάλο κόμμα, προφανώς δεν θα τους κάνουν το χατήρι.
Ένα δεύτερο μειονέκτημα είναι ότι έχουν μπλοκαριστεί από τον εκλογικό νόμο.
Εκείνη η ηλίθια διάταξη που απαγορεύει να δοθεί το πριμ στους συνασπισμούς κομμάτων, αυτή τη στιγμή λειτουργεί εναντίον μιας πολιτικής σύμπραξης ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, στην οποία θα μπορούσε να μπει ακόμη και η ΔΗΜΑΡ μέσα, αν ήταν ένα μέτωπο όπου ο καθένας είναι αυτόνομος και ανεξάρτητος.
Για να αλλάξει αυτή η ρύθμιση, θέλει 200 βουλευτές. Δεν νομίζω ότι θα κάτσει κανείς να τους κάνει τη χάρη. Το να ενωθούν σε ένα κόμμα αποκλείει τη ΔΗΜΑΡ, άρα περιοριζόμαστε στη ΝΔ και στο ΠΑΣΟΚ. Έχει πρόβλημα η ενοποίηση, όσο υποβαθμισμένα και να είναι τα brand name ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Έτσι και αλλιώς υπάρχει θέμα εκλογικού νόμου.
Με το κατακερματισμένο κομματικό σύστημα που υπάρχει, το μόνο εκλογικό σύστημα που θα μπορούσε να αποφορτίσει την κατάσταση, είναι μια αναλογική.
Η Ευρώπη πώς θα αντιδράσει;
Η Ευρωπη έχει αποδείξει μέχρι στιγμής ότι είναι ανίκανη να αντιμετωπίσει τις κρίσεις με οραματικό τρόπο. Μόνο διαχείριση μέρα με τη μέρα κάνει. Και αυτό το οραματικά μηδέν σημαίνει διάχυση του ευρωσκεπτικισμού στην Ευρώπη συνολικά.
Με αυτή την έννοια θεωρώ ότι είναι υποχρεωμένη η ηγεσία της Ευρώπης να κάνει κάτι τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2013.Πιστεύω ότι έχουν πάρει την απόφαση ότι θα κρατήσουν την Ελλάδα εντός του ευρώ, άρα εφαρμόζουν τις ιδεοληψίες τους μέχρι εκεί που τους παίρνει. Το βασικό πρόβλημα δεν είναι η Ελλάδα πλέον. Το βασικό πρόβλημα είναι η Ευρώπη.
Η Ελλάδα είναι το μοντέλο του τι περιμένει τους υπόλοιπους σε μια Ευρώπη όπως την οραματίζονται. Σίγουρα όμως και σε αυτό το μοντέλο κάποιες εκπτώσεις θα κάνουν. Νομίζω ότι το ορόσημο θα είναι οι γερμανικές εκλογές.
Κυβέρνηση της αριστεράς και ΣΥΡΙΖΑ
Θα πρέπει να επιμείνει στη γραμμή του ο ΣΥΡΙΖΑ για κυβέρνηση της Αριστεράς;
Δεν μπορείς να φτιάξεις τίποτε άλλο παρά μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Το θέμα είναι ότι για αυτή τη κυβέρνηση της αριστεράς δεν αρκεί ΚΚΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Άρα, θα πρέπει σε αυτή την κυβέρνηση της Αριστεράς να υπάρχει χώρος και για τη σοσιαλδημοκρατία.
Με πολιτική ηγεμονία της Αριστεράς.
Εκλογικά η ηγεμονία βρίσκεται. Ακόμα και αν αθροίζαμε ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ, πήραν 18,5%. Από εκεί και πέρα, αφού έχεις την αριθμητική ηγεμονία, έχεις και την πολιτική. Είναι δεδομένο ότι μια κυβέρνηση της αριστεράς θα είναι υπό την ηγεμονία του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν γίνεται αλλιώς.
Υπάρχουν φωνές που λένε, να ανοιχτούμε να βάλουμε νερό στο κρασί μας, μη φοβηθεί ο κόσμος...
Αισθάνομαι ότι υπάρχουν δύο αντιρρήσεις.
Η μια να μη νοθεύσουμε το κρασί μας, να είμαστε πρώτα κινηματικοί αριστεροί και μετά κυβερνητικοί.
Η άλλη, αφού θα έχουμε κυβέρνηση της Αριστεράς, ας νοθεύσουμε αρκετά το κρασί για να μπορέσουν να συμπράξουν και άλλες δυνάμεις. Θεωρώ εξαιρετικά πρόωρη αυτή τη κουβέντα. Πριν φτάσουμε στο σημείο που να μπορεί να υλοποιηθεί μια κυβέρνηση της αριστεράς, το να θέλουμε να κατοχυρώσουμε την αριστερή ορθοδοξία είναι μια μάχη οπισθοφυλακής. Η βιασύνη να είμαστε όσο πιο κυβερνητικοί γίνεται σε μια φάση που δεν υπάρχουν άλλοι σύμμαχοι, είναι και αυτό άνευ σημασίας. Όταν θα υπάρξει ενδεχόμενο αριστερής κυβέρνησης, τότε προφανώς θα δεις τι συμμαχίες θα κάνεις.
Αν υποθέσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ερχόταν πρώτος τον Ιούνιο, δεν θα έπρεπε να συμμαχήσει με κάποιους για να κάνει κυβέρνηση; Άρα δεν θα έπρεπε να νερώσει το κρασί του τότε; Θα έπρεπε. Θα ήταν υποχρεωμένος. Κατά τη γνώμη μου τον Ιούνιο δεν ήταν ώριμος. Ο κόσμος ήταν ώριμος. Ο κόσμος το ήθελε αυτό το πράγμα και για αυτό και ανέβασε τον ΣΥΡΙΖΑ τόσο ψηλά. Οι συσχετισμοί δύναμης τον Ιούνιο δεν ήταν αυτοί που θα επέτρεπαν μια λειτουργική κυβέρνηση της αριστεράς. Ας περιμένουμε.
Οι πολίτες τώρα δεν βγαίνουν, τουλάχιστον στο βαθμό που απαιτείται, στους δρόμους...
Βγαίνω στους δρόμους επειδή κάτι περιμένω. Εγώ περιμένω να βγούνε στους δρόμους, όταν τα μέτρα θα υλοποιούνται. Τότε περιμένω την κοινωνική δυναμική.
Προς το παρόν, νομίζω ότι όλοι είναι σε αναμονή.
Το ίδιο έγινε και στην προηγούμενη φάση. Ένας χρόνος πέρασε πολιτικά από τα μέτρα Παπανδρέου και μετά άρχισε ο κόσμος να κινείται.
* Ο Η. Νικολακόπουλος είναι πολιτικός επιστήμονας,
καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.
