Πετούν ο ένας στον άλλο τη βόμβα της χρεοκοπίας
Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Τσίτα τα γκάζια για τη «λύση» του δράματος της Ελλάδας; Αν πιστέψουμε τις πληροφορίες που διοχετεύονταν χθες από τις Βρυξέλλες και τις δηλώσεις (π.χ. Κομισιόν) ότι η συμφωνία με τις τράπεζες για το ελληνικό «κούρεμα» είναι πολύ κοντά, τότε από αύριο τη νύχτα θα μπούμε σε μιανέα σκοτεινή και περίπλοκη εποχή. Ήδη εν τω μεταξύ ξανανοίγει (ορθότερα: συντηρείται) και τοδίλημμα «συναίνεση της Ν.Δ. ή εκλογές», με τον Βενιζέλο να ξαναζητάει έγκριση της ελεγχόμενης χρεοκοπίας από 180 βουλευτές.
Ενώ λοιπόν η διαπραγμάτευση μεταξύ των ενδιαφερομένων συνεχίζεται, με την ελληνική κυβέρνηση πλήρως ενήμερη μεν, αλλά διαπραγματευτικά παραδομένη, διέρρευσε χθες ότι τα πράγματα πάνε προς απομείωση κατά 50% της αξίας όλων των ομολόγων που βρίσκονται σε χέρια ιδιωτών και λήγουν έως το 2035 – και όχι μόνο έως το 2020.
Ο υπολογισμός μάλιστα που κυκλοφορούσε έκανε λόγο για μια ονομαστική μείωση της αξίας των ομολόγων γύρω στα 100 δισ. ευρώ, τα οποία θα μπορούσαν να είναι και περισσότερα αν υποθέσουμε ότι θα αυξανόταν το ποσοστό του «κουρέματος» (π.χ. στο 60%). Όχι πως έχει νόημα να λαμβάνουμε σοβαρά υπ’ όψιν τα όποια σενάρια αρέσουν π.χ. στον... Βενιζέλο, αλλά δεν είναι κακή ιδέα να βλέπουμε και τι σημαίνουν.
Πόση μείωση;
Φυσικά αυτό δεν είναι το τελικό «όφελος», αν υπολογίσουμε ότι θα απαιτηθούν πολύ σημαντικά κεφάλαια για την επαναχρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών, τα οποία θα προέλθουν από νέο δανεισμό. Επειδή όμως τέτοια σενάρια έχουν προϋπολογιστεί και εξεταστεί την τελευταία περίοδο, ας δούμε τι γίνεται σε περίπτωση μιας κατ’ αρχήν μείωσης της αξίας των ομολόγων κατά 100 δισ. ευρώ, όπως έχει καταγραφεί συνοπτικά σε ανάλυση της έγκυρης ιστοσελίδας Euro2day πριν από τρεις εβδομάδες:
«Κούρεμα της τάξεως του 50% θα μείωνε κατ' αρχάς το ελληνικό χρέος κατά 102,5 δισ. ευρώ, ή κατά75 δισ. ευρώ αν εφαρμοζόταν μόνο στα ομόλογα που λήγουν έως τον Ιούλιο του 2020.
Η πραγματική εξοικονόμηση θα ήταν, όμως, μικρότερη γιατί η Ελλάδα θα χρειαζόταν 25 - 30 δισ.ευρώ για την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, περίπου 14 δισ. ευρώ για τα ταμεία και άλλα 2 δισ. για τις ασφαλιστικές. Σύνολο 46 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα 6,7 δισ. ευρώ κρατικά ομόλογα που κατέχει η Τράπεζα της Ελλάδος, μια και εξαιρείται, όπως και οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες, από το PSI.
Με δεδομένο ότι τα συνολικά ίδια κεφάλαια των τραπεζών ανέρχονται σήμερα στα 30 δισ. ευρώ, κρίνεται απίθανο να βρεθούν ιδιώτες για να καλύψουν την αναγκαία επανακεφαλαιοποίηση. Επομένως το Δημόσιο θα πρέπει να δανειστεί για να επανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες και αυτό θα προσμετρηθεί αυτόματα στο χρέος.
Το ίδιο θα πρέπει να κάνει για ταμεία, που με τους υφιστάμενους όρους του PSI απλώς μετακυλίουν στο άρτιο τα ομόλογά τους, χωρίς να υφίστανται κούρεμα, όπως και για τις ασφαλιστικές».
Όμως ο λογαριασμός δεν κλείνει εδώ, αφού πολλοί είχαν σπεύσει να προϋπολογίσουν τις συνέπειες ενός μεγάλου «κουρέματος» των ιδιωτών ομολογιούχων. Συνεχίζει λοιπόν η ίδια ανάλυση:
«Ο λογαριασμός όμως για το Δημόσιο δεν σταματά εκεί. Και αυτό γιατί υπάρχει και ο έλεγχος των χαρτοφυλακίων δανείων από την BlackRock και τις πρόσθετες προβλέψεις, εφόσον κρατικοποιηθούν οι τράπεζες, θα πρέπει να τις καλύψει επίσης το Δημόσιο.
Η Moody's, για παράδειγμα, υπολογίζει τις πρόσθετες προβλέψεις για δάνεια στα 17 δισ. ευρώ ανεβάζοντας το σύνολο των κεφαλαίων που θα απαιτηθούν για να επανακεφαλαιοποιηθούν οι ελληνικές τράπεζες στα 44 δισ. ευρώ (27 δισ. ευρώ λόγω haircut του χρέους κατά 60% και 17 δισ. πρόσθετες προβλέψεις).
Η Goldman Sachs, με τη σειρά της, ανεβάζει το κόστος για τις ελληνικές τράπεζες, σε περίπτωση κουρέματος του χρέους κατά 60%, στα 54 δισ. ευρώ, συνυπολογίζοντας και τις πρόσθετες προβλέψεις που θα απαιτηθούν για τα χαρτοφυλάκια χορηγήσεων. Και μάλιστα αναφέρει ότι πιθανόν τα 54 δισ. ευρώ να μην... αποδειχθούν αρκετά.
Με βάση το ηπιότερο σενάριο της Moody's, η Ελλάδα σε περίπτωση κουρέματος του χρέους κατά 60% θα χρειαστεί 44 δισ. ευρώ για τις τράπεζες, 16,8 δισ. ευρώ για τα ταμεία και 2,4 δισ. ευρώ για τις ασφαλιστικές. Συνολικά θα απαιτηθούν 63,2 δισ. ευρώ για να διασωθεί το εγχώριο σύστημα, όταν το χρέος θα έχει κουρευτεί κατά 123 δισ. ευρώ.
Η καθαρή μείωση του χρέους δηλαδή θα ανέλθει στα 60 δισ. ευρώ, όταν το PSI με τους υφιστάμενους όρους προβλέπει άμεση περικοπή χρέους 27 δισ. ευρώ και μεσομακροπρόθεσμη τουλάχιστον 48 δισ.ευρώ (σ.σ.: αυτά βεβαίως με τα τωρινά επιτόκια και τις υφιστάμενες συνθήκες ανάπτυξης και πληθωρισμού)».
Ποιο είναι το συμπέρασμα; Ότι η πραγματική μείωση θα είναι σημαντικά μικρότερη από αυτό που η κυβέρνηση θα θελήσει να ανακοινώσει περιχαρής στους εν Ελλάδι ιθαγενείς.
Εν τω μεταξύ (για να μην τα ξαναλέμε), εφόσον προχωρήσει η συμφωνία, θα επισυμβούν, σε νομικό και εθνικό επίπεδο, όλα όσα σημειώναμε χθες...
Θα ζητηθούν εξηγήσεις
Όλα τα παραπάνω όμως για τους επιμελείς αναγνώστες του (έντυπου και ηλεκτρονικού) «Π» είναι, από λίγο έως πολύ, γνωστά. Και ποτέ μην ξεχνάτε ότι και αυτοί ακόμη οι υπολογισμοί είναι μόνο μια «φωτογραφία»μιας μόνο στιγμής, υπό... «ιδανικές» προϋποθέσεις.
Ωστόσο, εφόσον πράγματι πάμε σε μια συνολική «ρύθμιση» του χρέους, η οποία τίποτε δεν εγγυάται ότι θα είναι και τελική, προφανώς ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο: Ποιος και πώς θα διαχειριστεί αυτό το πακέτο; Η κοινωνία και η πολιτική δεν λειτουργούν σε συνθήκες εργαστηρίου. Επομένως η κυβέρνηση θα πρέπει:
● Να διαχειριστεί ένα γεγονός που είναι πολύ πιθανόν να εξελιχθεί σε ανεξέλεγκτη χρεοκοπία.
● Να εξηγήσει πώς και γιατί μια ελεγχόμενη χρεοκοπία θα διατηρήσει το χρέος σε μη βιώσιμο επίπεδο.
● Να δικαιολογήσει πώς για μια τόσο μικρή μείωση χρέους θα δεσμεύσει για δεκαετίες τη χώρα σε μια θανατηφόρο λιτότητα δίχως τέλος.
● Να εξηγήσει γιατί άξιζε τον κόπο, για ομόλογα που πωλούνται στην αγορά στο 50% της αξίας τους, να παραδοθεί η χώρα για μια μείωση πολύ μικρότερη.
● Να εξηγήσει πώς θα διασφαλιστούν οι καταθέσεις.
● Να μας πει πώς οι σίγουρες ζημίες των ασφαλιστικών ταμείων (των οποίων η κάλυψη δεν είναι εξασφαλισμένη και, αν γίνει, θα γίνει με νέα δανεικά) δεν θα θέσουν σε άμεσο κίνδυνο τις συντάξεις.
● Να δικαιολογήσει γιατί έναντι ενός τόσο μικρού ανταλλάγματος θα παραχωρήσει το σύνολο της εθνικής περιουσίας.
● Να δικαιολογήσει τα συνεχή εισπρακτικά μέτρα, τις αλλεπάλληλες μειώσεις μισθών, την έκρηξη της ανεργίας και όλα όσα θα ακολουθήσουν.
● Να εξηγήσει γιατί η συμφωνία της θα είναι επωφελής για μια χώρα η οποία θα απολέσει κάθε έννοια κυριαρχίας, ανεξαρτησίας και αυτοδιοίκησης και θα μετατραπεί σε προτεκτοράτο του οποίου η κυβέρνηση δεν θα έχει καμιά αρμοδιότητα. Να διαχειριστεί δηλαδή την ντε φάκτο κατάργηση κυβέρνησης και Βουλής. Πράγματα που από καμιά χώρα δεν νοείται να παραχωρηθούν χωρίς πόλεμο.
Εκρηκτικό πινγκ πονγκ
Το ερώτημα λοιπόν που θα προκύψει μετά τον απαραίτητο πανηγυρισμό, ο οποίος θα εκπνεύσει πάρα πολύ σύντομα, είναι ποιος θα διαχειριστεί τις δραματικές συνέπειες της επερχόμενης συμφωνίας. Ήδη τοδιδυμάκι Καρατζαφέρης και Βενιζέλος ανέλαβε από χθες να ζητήσει την ψήφιση της νέας συμφωνίας για το κούρεμα και της νέας δανειακής σύμβασης που θα το συνοδεύει από 180 βουλευτές. Ζητούν δηλαδή τη σύμπραξη της Ν.Δ., ο καθένας με μια κρυφή ελπίδα:
● Ο Καρατζαφέρης ότι ο Σαμαράς θα αναγκαστεί να συμπράξει στο ζοφερό σενάριο και θα χρεωθεί το κόστος
● Ο Βενιζέλος ότι ο Σαμαράς θα αρνηθεί και θα πάμε σε εκλογές που θα αποτελέσουν το κύκνειο άσμα του Παπανδρέου για να γίνει λεωφόρος ο πολιτικός δρόμος του αντιπροέδρου.
Οι επιδιώξεις τους (και της Ντόρας, για να μην την ξεχνάμε) είναι άγνωστο αν θα ευοδωθούν, αφού δεν είναι στο χέρι τους να επιβάλουν το παραμικρό. Άλλωστε Σαμαράς και Παπανδρέου, υπό φυσιολογικές συνθήκες, δεν πρόκειται να λειτουργήσουν έξω από το πλαίσιο της προσωπικής τους πολιτικής επιβίωσης. Και η επιβίωση του καθενός εξασφαλίζεται πλέον μόνο αν το πακέτο σκάσει στα χέρια του αντιπάλου του...
Έτσι ή αλλιώς η επικείμενη συμφωνία θα είναι μια ωρολογιακή βόμβα που θα τινάξει τη χώρα στον αέρα, όσο επικοινωνιακή παπαρολογία και αν επιστρατευθεί. Υπό αυτές τις συνθήκες Παπανδρέου και Σαμαράςδύσκολα θα υπολογίσουν συνέπειες μπροστά στη σωτηρία του εαυτού τους. Ακόμη και ο νυν πρωθυπουργός, παρότι το αντάρτικο ήδη κορυφώνεται και καλείται να παίξει την Ιφιγένεια, θα το παλέψει μέχρι τέλους.
Όμως, σε κάθε περίπτωση, κανενός εξ αυτών η τύχη δεν ενδιαφέρει πια σοβαρά τον ελληνικό λαό. Ο οποίος έχει πολύ σοβαρότερα πράγματα να διεκδικήσει. Και πριν απ’ όλα τη συλλογική επιβίωσή του.
Όσο περισσότερο αυτή η επιβίωση τίθεται εν αμφιβόλω, καλά θα κάνουν πολλά από τα πολιτικά καμάρια μας να ανησυχούν σφόδρα. Αν και ήδη δεν χρειάζεται να τους το υπενθυμίσουμε. Έχουν αρχίσει νακαταλαβαίνουν. Πολλά πρέπει να τους καταλογίσουμε, αλλά ηλίθιοι δεν είναι. Ήδη το έχουν δει το όνειρο...
