ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΟΡΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΛΙΟΥ*
Η βαθιά και παρατεταμένη κρίση στην ελληνική οικονομία που εκδηλώνεται και ως κρίση «δημόσιου χρέους», έχει και μια άλλη «αθέατη» πτυχή αλλά εξίσου σημαντική. Την κρίση του Ιδιωτικού Χρέους, που αφορά τόσο τα «κόκκινα χρέη» σε τράπεζες κυρίως λαϊκών νοικοκυριών για στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια (μικροεπιχειρήσεων, αγροτών και μεγάλων επιχειρήσεων), όσο και τα «κόκκινα χρέη» στο ελληνικό δημόσιο, σε ασφαλιστικά ταμεία και στις ΔΕΚΟ, φυσικών και νομικών προσώπων. Παρ’ ότι τα ιδιωτικά χρέη δεν αποτελούν καινούργιο φαινόμενο στην οικονομική ζωή, τα ληξιπρόθεσμα χρέη τόσο προς τράπεζες όσο και στις εφορίες, έχουν πάρει τελευταία μορφή «χιονοστιβάδας» με σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Η ανάλυση μας θα περιοριστεί στην εξέταση του ύψους και της δομής των «κόκκινων χρεών στο δημόσιο και σε ασφαλιστικά ταμεία», καθώς επίσης στον εντοπισμό των βασικών αιτίων και συνεπειών, στην αξιολόγηση των μέτρων πολιτικής της κυβέρνησης και στη διερεύνησηεναλλακτικής στρατηγικής αντιμετώπισης τους, στα πλαίσια μιας προοδευτικής πολιτικής εξόδου από την κρίση.
1. Χρέη ιδιωτών σε εφορίες, ασφαλιστικούς ταμεία και ΔΕΚΟ
Ενώ τα «κόκκινα δάνεια» στις τράπεζες υπολογίζεται τέλος 2013, να φθάσουν 70 δις € (στην ουσία 90 δις αν υπολογίσουμε και τις ρυθμίσεις που δεν είναι βιώσιμες), από την άλλη τα χρέη στις εφορίες θα ξεπεράσουν τα 65 δις, στα ασφαλιστικά ταμεία τα 21 δις και στις ΔΕΚΟ τα 2 δις. Δηλαδή σύνολο 87 δις €. Ταυτόχρονα τα χρέη του δημοσίου προς ιδιώτες υπολογίζονται σε 6 δις €, ενώ οι καταπτώσεις εγγυήσεων σε βάρος του δημοσίου από «κόκκινα δάνεια τρίτων» ανέρχονται σε 1 δις. Ειδικότερα τα ληξιπρόθεσμα χρέη στις εφορίες, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών (Οκτώβρης ’13), ανήλθαν σε 63 δις (ρυθμός αύξησης 930 εκατ. το μήνα), ενώ το 2012 ήταν 56,7 δις €, το 2011 σε 43,9 δις, το 2010 σε 38,7 δις, το 2009 σε 33,5 δις, το 2008 σε 29,4 δις, το 2006 σε 25,6 δις και το 2003 σε 11,5 δις.
Από το σύνολο των χρεών, τα 23 δις αφορούσαν χρέη 2.697.791 φυσικών προσώπων (36%), ενώ τα 40 δις χρέη ήταν 487.686 εταιριών και άλλων νομικών προσώπων (64%). Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τέλος του 2012 ο αριθμός των οφειλετών (φυσικά και νομικά πρόσωπα) ανέρχονταν σε 2.696.729, ενώ τον Οκτώβρη ’13 είχαν φθάσει 3.183.477 οφειλέτες. Αυτό δείχνει το βάθος του κοινωνικού προβλήματος. Μια από τις αιτίες αύξησης των χρεών ήταν το «χαράτσι»στα ακίνητα, το οποίο αμφισβητήθηκε έντονα από νομική, οικονομική και κοινωνική άποψη. Στο σύνολο των χρεών τα 26,7 δις € ήταν πρόστιμα (42,5%) τα οποία δύσκολα θα εισπραχθούν, ενώ τα 13,8 δις ήταν οφειλές από ΦΠΑ (22,1%), τα 11,5 δις οφειλές φόρου εισοδήματος (18,3%), κά. Κάθε οφειλέτης φυσικό πρόσωπο, χρωστούσε μέσο όρο 8.526 €, ενώ κάθε νομικό πρόσωπο, κατά μέσο όρο 81.807 €. Ωστόσο ο κύριος όγκος χρεών ήταν από εύπορα εισοδηματικά στρώματα,δεδομένου ότι οφειλέτες ως 3.000 € ανέρχονταν γύρω στο 90% του συνόλου, ενώ αντίστροφα οι μεγάλοι οφειλέτες γύρω στα 10.000 φυσικά και νομικά πρόσωπα, είχαν το 90% των χρεών.!
Ειδικότερα όσον αφορά το ΦΠΑ, το 2012 από τις 5.319.711 δηλώσεις που έπρεπε να είχαν υποβληθεί, καταγράφηκαν μόνο 4.140.911 (δηλαδή 1 στους 5 υπόχρεους δεν υπέβαλαν), ενώ μετά από όχληση της ΓΓΠΣ μόνο 1 στους 10 ανταποκρίθηκε.! Μιλάμε για ΦΠΑ που έχει εισπραχθεί στο λιανεμπόριο, ενώ στο χονδρεμπόριο υπάρχει σχετικός ετεροχρονισμός εμπορικής πράξης και εξόφλησης. Η Κομισιόν υπολογίζει την απώλεια εσόδων από τη φοροκλοπή ΦΠΑ γύρω στα 10 δις το χρόνο.! Παράλληλα δεν πρέπει να ξεχνάμε το «κρυφό χόμπι» της φοροδιαφυγής κυρίως των «εύπορων» (φυσικών και εταιρικών προσώπων και off-shore εταιριών), που ανέρχεται σε 25-30% των φορολογικών εσόδων του κράτος ή 10% του ΑΕΠ, αποτελώντας τη βασική πηγή δημιουργίας ελλειμμάτων και παραπέρα δημόσιου χρέους.! Η έκθεση της «Επιτροπής Διαφάνειας» της Βουλής με επικεφαλής τον Γ.Σούρλα πρώην υπουργό ΝΔ, αναφέρει ότι το δημόσιο έχει κάθε χρόνο διαρροή εσόδων γύρω στα 10-12 δις, από λαθρεμπόριο καυσίμων, off-shore εταιρίες, «μαύρο χρήμα», πλαστά τιμολόγια, κά.
Παρ’ ότι τα «κόκκινα χρέη» στις εφορίες δεν είναι νέο φαινόμενο (δυσλειτουργίες φορολογικού μηχανισμού, φαινόμενα διαφθοράς, συνειδητής «φοροκλοπής» κυρίως «εχόντων», κά), τα τελευταία χρόνια η αύξηση τους συνδέεται με τις πολιτικές Μνημονίου που εφαρμόζουν τα κυβερνητικά κόμματα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ με την εποπτεία της «τρόϊκάς». Ειδικότερα η αυξανόμενη επιβάρυνση των λαϊκών εισοδημάτων με άμεσους και έμμεσους φόρους μαζί και τα χαράτσια στην ακίνητη περιουσία, έχουν φέρει σε αδυναμία πληρωμής δεκάδες χιλιάδες φορολογούμενους, με αποτέλεσμα τη προσφυγή εκ μέρους του δημοσίου σε αναγκαστικά μέτρα είσπραξης, κυρίως με πλειστηριασμό ακινήτων, ακόμα και πρώτης κατοικίας.
Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Ελέγχων και Εισπράξεων του υπουργείου Οικονομικών, στο διάστημα Γεν’-Οκτ’ 2013, έγιναν 13.597 πλειστηριασμοί (56 σπίτια την ημέρα),πραγματοποιήθηκαν 93.330 κατασχέσεις σε «χέρια τρίτων» (καταθέσεις σε τράπεζες, κά), εκδόθηκαν 35.380 παραγγελίες κατάσχεσης και ασκήθηκαν 22.613 ποινικές διώξεις. Από τις αιτήσεις ποινικής δίωξης, με βάση το άρθρο 25 του Ν.1882/90, για χρέη που έχουν ρυθμιστεί αλλά οι φορολογούμενοι λόγω κρίσης δεν μπορούν να εξοφλήσουν (μη καταβολή τριών συνεχών δόσεων ή εφ’ άπαξ εξόφληση) αφορούν 11.849 οφειλέτες με συνολικό ύψος οφειλής 2,3 δις €. Οι 132 εφορίες της χώρας «βομβαρδίζουν» καθημερινά κάθε οφειλέτη με μέτρα αναγκαστικής είσπραξης, ενώ διασώζονται από την κατάσχεση μισθοί, συντάξεις και καταθέσεις μέχρι 1.000 €.
Τέλος μια άλλη διάσταση των ιδιωτικών χρεών, είναι και η μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών από επιχειρήσεις (οι μισθωτοί τις καταβάλλουν πριν πάρουν μισθό), καθώς από ελεύθερους επαγγελματίες και από αγρότες. Το σύνολο των οφειλών το Σεπτέμβρη ’13 ανέρχοντανσε 21 δις (ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 12,8 δις και ΟΑΕΕ 9,2 δις, ΟΓΑ 0,5 δις). Το ΙΚΑ είχε 125.000 οφειλέτες με οφειλή άνω των 5.000 ευρώ, ο ΟΑΕΕ 388.000 οφειλέτες με οφειλή άνω των 5.000 ευρώ, ενώ στον ΟΓΑ από τις 619.259 ενεργούς ασφαλισμένους το 37,3% δεν κατέβαλε τις προβλεπόμενες εισφορές). Μεγάλο μέρος των χρεών στο ΙΚΑ είναι από μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ στον ΟΑΕΕ κυρίως από μικρές. Από τις παραπάνω οφειλές, εισπράξιμες θεωρούνται μόνο το ¼ (γύρω στα 4-4,5 δις) κυρίως από το ΙΚΑ, το οποίο τελευταία έχει προβεί σε κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων ακόμα και για χρέη 10.000 €.
Επίσης λόγω των μέτρων του Μνημονίου, έχουμε το φαινόμενο των αυξανόμενων χρεών από νοικοκυριά προς φορείς Κοινής Ωφέλειας, ιδιαίτερα στη ΔΕΗ ύψους 1,3 δις, καθώς στην ΕΥΔΑΠ, ΟΤΕ και εταιρίες κινητής τηλεφωνίας. Για παράδειγμα οι απλήρωτοι λογαριασμοί στη ΔΕΗ, στην περιοχή του δήμου Θεσσαλονίκης ανέρχονται στο 13% (40.000 κατοικίες). Η ΔΕΗ έχει κόψει το ρεύμα σε 350.000 καταναλωτές. Μόνο 6 στους 10 βρίσκουν χρήματα για επανασύνδεση ή κάνουν διακανονισμό. Ταυτόχρονα υπολογίζεται ότι 35.000 νοικοκυριά συνδέουν το ρεύμα μόνα τους, λύση παράνομη και επικίνδυνη.! Οι ενταγμένοι στο «κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο» (ΚΟΤ) από 300.000 πέρυσι ανήλθαν σε 450.000 φέτος.!
Τέλος σημαντική πτυχή του ιδιωτικού χρέους, είναι οι καθυστερημένες οφειλές (κοινώς «δεδουλευμένα»), επιχειρήσεων προς εργαζόμενους. Είναι μια νέα πρακτική που εφαρμόζουν τελευταία πολλές επιχειρήσεις, είτε αντιμετωπίζουν προβλήματα είτε όχι από την κρίση, εντείνοντας την εκμετάλλευση των μισθωτών. Χαρακτηριστική περίπτωση τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά όπου οι εργαζόμενοι εξακολουθούν για 18 μήνες να είναι απλήρωτοι, ενώ δεν έχουν καταβληθεί ούτε οι εργοδοτικές εισφορές και τα ανάλογα ένσημα συνταξιοδότησης.
2. Προϋπολογισμός ‘14, φορολογική πολιτική και «κόκκινα χρέη»
Η αντιμετώπιση των «κόκκινων χρεών» στο δημόσιο, όπως και των «κόκκινων δανείων» στις τράπεζες, συνδέονται με ειδικά και γενικότερα μέτρα. Η κυβέρνηση στα πλαίσια των δεσμεύσεων του Μνημονίου και των ταξικών πολιτικών στη φορολογία, επιδιώκει την είσπραξη κόκκινων χρεών,με παλιές και νέες μεθόδους, έχοντας κυρίως στο στόχαστρο τους μικρο-οφειλέτες από τα λαϊκά στρώματα, ενώ αντίθετα ολιγωρεί, κάνοντας τα ….«στραβά μάτια» για χρέη μεγαλο-οφειλετών της οικονομική ελίτ και εύπορων εισοδηματικά στρωμάτων. Αυτή η πολιτική επιβεβαιώνεται για μια ακόμα φορά και με το νέο προϋπολογισμό του 2014. Παρ’ ότι τα μεγέθη του δεν είναι οριστικά (θα οριστικοποιηθούν από την ευρωζώνη), είναι βέβαιο ότι θα είναι προς το χειρότερο, αφού οι εκτιμήσεις για το 2013 και οι προβλέψεις για το 2014, βαδίζουν «από το κακό στο χειρότερο».!
Ειδικότερα για το 2014 προβλέπεται αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 2 δις (από 52,5 δις σε 54,6 δις), που θα προέλθουν κυρίως από την άμεση φορολογία (από 46,8 δις σε 48,7 δις) και τη φορολογία ακινήτων (από 2,7 δις σε 3,9 δις). Ο νέος νόμος για την ακίνητη περιουσία «πάει κι έρχεται», αφήνοντας ανοικτό το ζήτημα της απελευθέρωσης των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας για ληξιπρόθεσμα δάνεια στις τράπεζες από αρχές 2014, ενώ για χρέη προς τις εφορίες, οι πλειστηριασμοί δεν έχουν σταματήσει ποτέ. Το σοβαρότερο είναι ότι ενώ εντείνεται η φοροεπιδρομή στα λαϊκά εισοδήματα και το φοροκυνηγητό είσπραξης των οφειλών, τα σκανδαλώδη προνόμια σε μερίδες της ολιγαρχίας διατηρούνται και διευρύνονται (εφοπλιστές, off-shore εταιρίες, λαθρεμπόριο καυσίμων, φοροκλοπή ΦΠΑ, πολυεθνικές, και άλλες παραοικονομικές δραστηριότητες) με αποτέλεσμα της απώλεια κάθε χρόνο δεκάδων δις €.
Ο νέος «ενιαίος φόρος ιδιοκτησίας ακινήτων» (ΕΝΦΙΑ), που αντικαθιστά το «χαράτσι», αναπαράγει τον αντιλαϊκό χαρακτήρα του φορολογικού συστήματος, υπερφορολογώντας τη μικρή και μεσαία ακίνητη περιουσία, μειώνοντας από την άλλη την επιβάρυνση στη μεγάλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εισπράξεις του κρατικού προϋπολογισμού σε φόρους περιουσίας, από 487 εκατ. € το 2010, θα φθάσουν τα 3.937 εκατ. € το 2014, δηλ. αύξηση κατά 6,5 φορές. Ειδικότερα ο νέος φόρος επιβάλλει φόρο από 2 έως 13 € ανά τ.μ. σε κατοικίες, από 3 έως 9.000 € το στρέμμα σε οικόπεδα, 1 € ανά στρέμμα σε αγροτεμάχια αλλά και συμπληρωματικό φόρο με αφορολόγητο όριο 300.000 €, ενώ οι συντελεστές ξεκινούν από 0,1% και φθάνουν το 1%.
Ωστόσο στην πράξη η κλίμακα του φόρου είναι αρνητική (μεγαλύτερη επιβάρυνση έχει η μικρή και μεσαία ιδιοκτησία και χαμηλότερη η μεγάλη). Για παράδειγμα κάτοχος ακίνητης περιουσία των 10 εκατ. € το 2013 θα πληρώσει συμπληρωματικό φόρο 93.600 €, ενώ θα πλήρωνε ΦΑΠ 144.400 €, δηλαδή με το νέο φόρο θα πληρώσει λιγότερα 50.800 € (ή 35%).! Ιδιαίτερα σημαντική θα είναι η επιβάρυνση των μονοκατοικιών, των οικοπέδων, αγροτεμαχίων κά, ενώ δεν έχει καμιά ανταποδοτικότητα, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης που τα έσοδα πάνε στην αυτοδιοίκηση. Όσον αφορά τα προσδοκώμενα έσοδα το 2014 προβλέπονται 3,24 δις, ενώ αυτά που θα εισπραχθούν θα είναι μόνο 2,65 δις, γεγονός που σημαίνει νέες «κόκκινες οφειλές» ύψους 600 εκατ. € και νέους οφειλέτες.
3. Πολιτικές αντιμετώπισης των «κόκκινων χρεών»
Οι πολιτικές αντιμετώπισης των «κόκκινων χρεών» συνδέονται με τη λήψη σειράς μέτρων (ασφαλιστικών, διοικητικών, αναγκαστικών, δικαστικών) για είσπραξη των οφειλών. Στα μέσα αναγκαστικής είσπραξης περιλαμβάνονται διοικητικά μέτρα, όπως η μη χορήγηση στον οφειλέτη και σε συνυπόχρεα πρόσωπα πιστοποιητικού φορολογικής ενημερότητας ή άλλου πιστοποιητικού προβλεπόμενου από το νόμο, η δέσμευση του συνόλου των τραπεζικών και επενδυτικών λογαριασμών κά. Το υπουργείο Οικονομικών παρ’ ότι διακηρύσσει ότι προτεραιότητα έχει το «κυνήγι» των οφειλών που δεν μπορούν να πληρώσουν (εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν 1/3 των οφειλών), τα υπόλοιπα για να χαρακτηριστούν ανεπίδεκτα είσπραξης, πρέπει να συντρέχουν σειρά από προϋποθέσεις, όπως εντοπισμός των πάσης φύσεως περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη (κινητών, ακίνητων, απαιτήσεων σε χέρια τρίτων κά), να γίνει αναγκαστική εκτέλεση επί των υπαρχόντων περιουσιακών στοιχείων, να υπάρχει έκθεση ελέγχου από ελεγκτή, κά. Κι εδώ υπάρχει μεγάλο πρόβλημα λόγω απουσίας πολιτικής βούλησης (ολιγωρίας και βαρείας αμέλειας) να εφαρμοστούν οι νόμοι προς τους μεγαλοφειλέτες, οι οποίοι έχουν συνήθως διασυνδέσεις με κυβερνητικούς παράγοντες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο έλεγχος των off-shore εταιριών του Κρανιδίου (γύρω στις 600) που έχει περάσει σε τρεις διαφορετικές υπηρεσίες σε ένα χρόνο. Επίσης σύμφωνα με ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ (11.10.13), υπάρχει πλήρης αδράνεια στον έλεγχο των 6 λιστών φοροδιαφυγής μεγάλης κλίμακας (Λαγκάρντ, Λουξεμβούργου, Λιχτενστάϊν, ακίνητα Λονδίνου, 54.000 εμβάσματα εξωτερικού, κά). Σύμφωνα με έγγραφο του ΣΔΟΕ ο έλεγχος μεταβιβάζεται στις κατά τόπου εφορίες, διότι η κυβέρνηση δεν εξασφαλίζει το αναγκαίο προσωπικό για εκπλήρωση του έργου του.
Είναι προφανές ότι αυτό οδηγεί σε μη πραγματοποίηση ελέγχων και τελικά σε παραγραφή χρεών. Δεν είναι τυχαίο ότι από τους λίγους ελέγχους που έγιναν ως σήμερα προέκυψαν μεγάλα ποσά φοροδιαφυγής. Από την άλλη τα μέτρα συγχώνευσης και κατάργησης εφοριών, μείωσης προσωπικού, μη πρόσληψη ελεγκτών κά, αποδυναμώνουν τον ήδη προβληματικό φορολογικό μηχανισμό, με αποτέλεσμα η προσπάθεια είσπραξης να έχει λιγοστά αποτελέσματα. Η αυστηρότητα των νόμων εξαντλείται κυρίως στα λαϊκά στρώματα, που ορισμένες φορές φθάνουν σε ακραίες καταστάσεις (πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας για οφειλές μερικών χιλιάδων, κατάσχεση τραπεζικών λογαριασμών άνω των 1.000, ενοίκια, επιδόματα, κά).
Όσον αφορά τις οφειλές στα ασφαλιστικά ταμεία, υπάρχει ένα πλαίσιο ρύθμισης που προβλέπει εξόφληση σε 48 δόσεις, στο διάστημα 2013-17, με μείωση προσαυξήσεων και κάθε είδους επιβαρύνσεων της κεφαλαιοποιημένης οφειλής, κατά 25% εφ’ όσον το χρέος εξοφληθεί το 2017, 30% το 2016 κλπ, που φθάνει κλιμακούμενο στο 50% εφ’ όσον εξοφληθεί το 2013. Ωστόσο τα αποτελέσματα της ρύθμισης ήταν μικρά, ενώ αντίθετα τα αιτήματα συνδικαλιστικών φορέων των ΕΒΕ μιλούν για πάγωμα οφειλών, παράταση χρόνου εξόφλησης, μείωση επιτοκίου, εξασφάλιση φαρμακευτικής κάλυψης, κά. Όσον αφορά τα χρέη στη ΔΕΗ πέρα από το «κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο» για ευπαθείς ομάδες, δεν προβλέπεται καμιά άλλη ρύθμιση, πέρα από καιροσκοπικές υποσχέσεις.!
4. Εναλλακτική διέξοδος με όρους κοινωνίας
Η αντιμετώπιση των «κόκκινων χρεών» σε εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία, δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά παρά με λογική «Σεισάχθειας», καθώς και ένα πλαίσιο οικονομικής πολιτικής προοδευτικής εξόδου από την κρίση. Ειδικότερα σε ότι αφορά τα ληξιπρόθεσμα χρέη ευπαθών κοινωνικών ομάδων (χρόνια άνεργοι, ασθενείς, υπερήλικες, κά) που έχουν εισόδημα κάτω από το ελάχιστο όριο διαβίωσης και αποδεδειγμένα δεν διαθέτουν κανένα άλλο οικονομικό πόρο, θα πρέπεινα γίνει παραγραφή χρεών, ιδιαίτερα μάλιστα αν πρόκειται για οφειλές παρελθόντων ετών. Όσον αφορά για χρέη με οικογενειακό εισόδημα ως 25.000 € το χρόνο και χωρίς άλλα περιουσιακά στοιχεία εκτός της πρώτης κατοικίας, να γίνει ευνοϊκή ρύθμιση (πενταετής περίοδος και διαγραφή προσαυξήσεων). Για τις άλλες κατηγορίες οφειλετών να εφαρμοστούν τα προβλεπόμενα περί αναγκαστικής είσπραξης, ιδιαίτερα για τους «έχοντες και κατέχοντες» που συνήθως είναι και …φοροκλέπτοντες.
Το κόστος παραγραφής των παραπάνω χρεών, μπορεί να καλυφθεί με την εφαρμογήριζοσπαστικής φορολογικής μεταρρύθμισης, που θα στηρίζεται στη συνταγματική επιταγή«συμμετοχή στα φορολογικά βάρη ανάλογα με το εισόδημα». Αυτό προϋποθέτει εφαρμογή «περιουσιολογίου» και κτηματολογίου, αλλαγή της σχέσης άμεσων-έμμεσων φόρων με μείωση των δεύτερων, προοδευτική φορολογική κλίμακα, αφορολόγητο 12.000 €, κατάργηση σκανδαλωδών φορολογικών προνομίων (εφοπλιστών, off-shore, κά), πάταξη φοροδιαφυγής και φοροκλοπής, επιτάχυνση ελέγχων στις «λίστες» φοροφυγάδων, μείωση φορολογικής επιβάρυνσης χαμηλόμισθων και χαμηλοσυνταξιούχων, φορολογική διαφάνεια και έλεγχος των ….ελεγκτών, αξιολόγηση όλων των φορολογικών κινήτρων με αναπτυξιακά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά κριτήρια, στελέχωση ελεγκτικών υπηρεσιών, εφαρμογή διασταυρούμενων φορολογικών ελέγχων, κά.
Όσον αφορά τα χρέη στα ασφαλιστικά ταμεία, χρειάζεται πολιτική ευνοϊκής ρύθμισης για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης, «πάγωμα» για δύο χρόνια της εξόφλησης χρεών και πενταετή ορίζοντα αποπληρωμής (60 δόσεις). Επίσης κατάργηση του χουντικού νόμου της προσωποκράτησης για χρέη στον ΟΑΕΕ και εξασφάλιση ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ανεξάρτητα οφειλών την περίοδο «παγώματος» των χρεών, χαμηλή κλίμακα εισφοράς κοινωνικής ασφάλισης για τους μικρούς επιτηδευματίες των μειονεκτικών αγροτικών περιοχών και μικρών χωριών. Επίσης καμιά πράξη κατάσχεσης ή πλειστηριασμού για χρέη στον ΟΑΕΕ. έρευνα και τιμωρία σε όσους ευθύνονται για την κακοδιαχείριση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων, αύξηση της κρατικής επιχορήγησης για αναπλήρωση απωλειών από το «κούρεμα» των κρατικών ομολόγων κά.
Τέλος όσον αφορά τα χρέη στη ΔΕΗ θα πρέπει να διαγραφούν για τις «ευπαθείς κοινωνικές ομάδες» (φτωχές οικογένειες, ανέργους, κά), να γίνει επανασύνδεση ρεύματος και να εξασφαλιστεί δωρεάν παροχή, ως 300 kwh το μήνα, με μείωση τιμολογίων, καθώς και διεύρυνση των κριτηρίων υπαγωγής στο «κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο». Επίσης δυνατότητα διακανονισμού για εξόφληση λογαριασμών σε οικογένειες με εισόδημα ως 25.000 € το χρόνο.
Όσον αφορά το γενικότερο πλαίσιο της προοδευτικής πολιτικής εξόδου από την κρίση, χρειάζεται ριζική στροφή στην ασκούμενη οικονομική πολιτική. Η επιδίωξη «πρωτογενούς πλεονάσματος» με όχημα τη συνεχή φοροεπιδρομή στα λαϊκά εισοδήματα, «σφαγιασμός» μισθών, συντάξεων και κοινωνικών δαπανών και η λεηλασία της δημόσιας περιουσίας, δεν μπορεί να λύσει ούτε το πρόβλημα του κρατικού ούτε του ιδιωτικού χρέους. Ακόμα και 1 δις πλεόνασμα να έχει ο προϋπολογισμός κάθε χρόνο (όχι 500 ή 800 εκατ. που μιλάει η κυβέρνηση), η εξόφληση του κρατικού χρέους ύψους 325 δις, θα χρειαστούν 325 χρόνια.!! Άρα αυτό που άμεσα πρέπει να γίνει, για να σταματήσει η φτωχοποίηση του ελληνικού λαού και η παραγωγή μεταξύ άλλων «κόκκινων δανείων» και «κόκκινων χρεών» είναι η κατάργηση του Μνημονίου, η διαγραφή τουλάχιστον του μεγαλύτερου μέρους του δημόσιου χρέους, ως αφετηριακό βήμα εξόδου από την κρίση.
Ωστόσο από μόνα τους δεν αρκούν. Χρειάζεται ανάκτηση του εθνικού ελέγχου στους κύριους μοχλούς οικονομικής πολιτικής (νομισματικής, δημοσιονομικής, εισοδηματικής, αναπτυξιακής, κλπ) που τώρα βρίσκονται στα χέρια της «τρόϊκας» και της ευρωζώνης και εφαρμογή προγράμματος παραγωγικής ανασυγκρότησης, αύξησης της απασχόλησης και μείωση ανεργίας, εθνικοποίησης-κοινωνικοποίησης τραπεζικού συστήματος, πάταξης φοροδιαφυγής «εχόντων και κατεχόντων», ενίσχυση αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, αύξησης κοινωνικών και αναπτυξιακών δαπανών, επαναφορά στο δημόσιο βιώσιμων ΔΕΚΟ, βαθιές τομές στη δημόσια διοίκηση, δημιουργία θεσμών κοινωνικού και εργατικού ελέγχου κά. Η ανακοπή της φτωχοποίησης, η ανάκαμψη της οικονομίας, η αύξηση της παραγωγής, της απασχόλησης και του εισοδήματος, αποτελούν ουσιαστικές προϋποθέσεις για ευνοϊκές ρυθμίσεις τόσο στα «κόκκινα» δάνεια και χρέη, όσο και ενίσχυσης των κοινωνικών παροχών και τη γενικότερη οικονομική, κοινωνική ευημερία.
Όλα αυτά προϋποθέτουν μια αριστερή κυβέρνηση που με την ενεργητική στήριξη του ελληνικού λαού θα φέρει σε πέρας το δύσκολο έργο της ανασυγκρότησης και πολιτιστικής αναγέννησης. Το συγκεκριμένο σχέδιο δεν μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση στο όνομα της παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη και στο ευρώ. Αντίθετα με βάση την επίσημη θέση του ΣΥΡΙΖΑ «καμιά θυσία για το ευρώ», θα πρέπει να αντιμετωπιστούν χωρίς ταλαντεύσεις οι οποιεσδήποτε πιέσεις και εκβιασμοί που θα ασκηθούν από τις κυρίαρχες ελίτ σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο.
Αναπόσπαστο στοιχείο της συγκεκριμένης εναλλακτικής στρατηγικής είναι η ύπαρξη ισχυρού κινήματος αντίστασης, αλληλεγγύης και ανατροπής με γείωση του στην κοινωνία. Ειδικότερα στο πεδίο των «κόκκινων χρεών» το κίνημα κατά των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας και το αίτημα για φορολογική δικαιοσύνη θα πρέπει να απλωθεί σε όλη τη χώρα, να ευαισθητοποιήσει και να διαμορφώσει συνείδηση σε όλα τα επίπεδα ακόμα και στο δικαστικό σώμα, ώστε να σταματήσει κάθε ενέργεια που θα θέτει υπό απειλή αφαίρεσης την πρώτη κατοικία και την προώθηση εναλλακτικής πολιτικής με κέντρο τις ανάγκες της κοινωνίας.
(*) Βασικά σημεία της εισήγησης στην Ημερίδα του «Μαρξιστικού Χώρου Μελέτης και Έρευνας» (ΜΑΧΩΜΕ), στις 12.12.13 με θέμα: «Κόκκινα χρέη στις εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία. Η αναζήτηση λύσης με όρους κοινωνίας».
*Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτωρ οικονομικών, μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ
Κυριακή 15 Δεκεμβρίου 2013
