(Κυρ. 30/03/14 - 15:00)
Του ΚΩΣΤΑ ΠΑΠΟΥΛΗ*
Έχουμε γράψει και έχουμε διαπιστώσει πρώτοι (ως Σχέδιο Β), ότι το μνημόνιο είναι πλέον ένα «σκιάχτρο», αφού όλη ηευρωζώνη είναι ένα μνημόνιο.
Αυτή την στιγμή έχει καταστρέψει την χώρα, οπότε το ζήτημα δεν είναι να καταργήσουμε απλά το «μνημόνιο», δηλαδή μέσω ενός νόμου στην βουλή, να καταργήσουμε έναν άλλο νόμο, αλλά να δούμε πως μπορεί να αναστραφεί η πορεία της χώρας και ιδίως πως θα αντιμετωπιστεί σύντομα το τέρας της ανεργίας. Η κατάργηση του μνημονίου (εντός της ζώνης του ευρώ) δεν σημαίνει την άρση της λιτότητας, μια που οι χώρες της ζώνης του ευρώ -υποχρεωτικά- συμμετέχουν στην δημοσιονομική συνθήκη. Έτσι οι χώρες που συμμετέχουν στην δημοσιονομική συνθήκη (αυτές της ΖΕ υποχρεωτικά, ενώ άλλες 8 της Ε.Ε., εθελοντικά), υποχρεούνται σε πολιτικές μόνιμης λιτότητας, και ανάλογες περιοριστικές πολιτικές.
Την ίδια διαπίστωση έκανε και ο Κ. Σημίτης πρόσφατα: « η κατάργηση του μνημονίου δεν σημαίνει και πολλά πράγματα, μια που η ίδια η παραμονή στην ευρωζώνη υποχρεώνει σε περιοριστικές πολιτικές».
Για να είμαστε όμως «δίκαιοι», αυτό που φαίνεται να αλλάζει είναι ο βαθμός της έντασης της λιτότητας και με αυτή την έννοια, όντως το υπάρχων πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής τροποποιείται, άρα το υπάρχον μνημόνιο και η πίεση από την Ε.Ε. χαλαρώνουν.
Έχουμε πάλι υποστηρίξει, ότι το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας σύμφωνα με το οποίο το 2014 θα πρέπει να υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ (2,8 δις), το 2015 3% (5,7 δις) και το 2016 4,5% (8,8 δις) για πληρωμή τόκων είναι ανέφικτο. Όχι μόνο γιατί σε μια οικονομία σε αυτήν την κατάσταση είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθούν σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα, τα οποία βαθαίνουν την ύφεση, αλλά ακόμη και αν δημιουργηθούν -με ισοπέδωση της κοινωνίας- είναι αδύνατον να διατηρηθούν, αφού εκρέουν από την οικονομία ως τόκοι στο εξωτερικό. Συνεπώς, είτε το πρόγραμμα θα άλλαζε, είτε η χώρα θα χρεοκοπούσε και θα σπρωχνόταν εκτός ευρώ. Φαίνεται ότι το Βερολίνο διαλέγει το πρώτο και έτσι θα αποφύγουμε τις «πύλες της κολάσεως», όπως χαρακτήρισε πρόσφατα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, την επιστροφή στην δραχμή. Βέβαια θα είχαμε ήδη γυρίσει στην δραχμή, αν δεν υπήρχε η τεράστια ανοχή που έδειξε ο ελληνικός λαός, σε αμφίδρομη σχέση με την τεράστια πίστη του πολιτικού συστήματος στο ευρώ. Φαινόμενο που δυστυχώς παρατηρείται σε όλη την ευρωπαϊκή περιφέρεια, τουλάχιστον στα PIGS. Σημαντική ρωγμή διαμορφώνεται κύρια στην Γαλλία και μετά στην Ιταλία, αλλά όχι από την αριστερά.
Η μεγάλη πολιτική και κοινωνική ανοχή στην Ελλάδα είναι (και) αποτέλεσμα της κεντροαριστερής Ύστερης Μεγάλης Ιδέας, της «ισχυρής Ελλάδας μέσα σε μία ισχυρή Ευρώπη», και της Αριστερών αδερφών της, της «Ευρώπης των Εργαζομένων» και «των Σοσιαλιστικών Πολιτειών της Ευρώπης».Αυτά είναι τα αποτελέσματα της Χίμαιρας που κυνήγησε ο ευρωπαϊκός Νότος, λησμονώντας ότι το αρχέτυπό της δεν είναι καθόλου χιμαιρικό, αλλά συνίσταται στο σχέδιο που επεξεργάστηκαν, κατά πρώτον, τα ναζιστικά επιτελεία, κατά τον μεσοπόλεμο: Οι χώρες της νοτιανατολικής Ευρώπης, ως (παραρ-)τμήμα της Ενωμένης Ευρώπης, οφείλουν να εξάγουν αγροτικά προϊόντα και φυσικές πρώτες ύλες, και να εισάγουν βιομηχανικές πρώτες ύλες και σύνθετα βιομηχανικά προϊόντα («Der Neue Balkan», 1939).
Το Βερολίνο είναι ο νικητής, μια που κατάφερε -μέχρι στιγμής- να δημιουργήσει μια περιφέρεια ενός της ΖΕ, στα πρότυπα του κοινού νομίσματος. Δηλαδή φτωχιά, παρηκμασμένη, με μακροχρόνια και τεράστια ανεργία που θα τροφοδοτεί με επιστημονικό δυναμικό το κέντρο, που θα καταναλώνει με μέτρο, από τις μεγάλες ευρωπαϊκές πολυεθνικές και θα εξάγει πρώτες ύλες, ίσως και ενέργεια, τουρισμό, κάποια αγροτικά προϊόντα και πιθανόν ορισμένα αγαθά της μεταποίησης φτηνού εργατικού κόστους. Επίσης κατάφερε μέσω της λιτότητας, να μηδενίσει τα εξωτερικά-εμπορικά, αλλά και τα εσωτερικά-δημοσιονομικά ελλείμματα των χωρών του Νότου. Συνεπώς το Βερολίνο δεν ανακυκλώνει πια πλεονάσματά μέσω οικονομικών ροών προς την περιφέρεια, ενώ μέσω των ευρωπαϊκών μηχανισμών για τα χρέη, «δένει», χεροπόδαρα τους λαούς του Νότου. Γιατί λοιπόν να μην θέλει να κρατήσει με αυτούς τους όρους τις αποικίες που δημιούργησε, με την «πολεμική» μηχανή του ευρώ;
Ήταν ήδη δεδομένο ότι θα υπάρξει επιμήκυνση του χρέους και μείωση των επιτοκίων. Όμως από ότι είναι γνωστό, η μείωση των επιτοκίων δεν θα είναι σημαντική και μάλλον η ελάφρυνση δεν θα είναι μεγαλύτερη των 300 εκ. ευρώ ετησίως.
Επειδή λοιπόν το Βερολίνο θέλει να μας κρατήσει στις αποικίες του ευρώ, πέρα από την μείωση των τόκων δίνει το πράσινο φως για τα εξής:
α) Η επιστροφή των τόκων των κεντρικών τραπεζών «γράφονται» στο πρωτογενές πλεόνασμα, άσχετα με τις ευρωπαϊκές στατιστικές. Το ουσιαστικό βέβαια είναι ότι διατίθενται στην ελληνική οικονομία. Έτσι ενώ το πρωτογενές πλεόνασμα (σύμφωνα με την έκθεση του διοικητή της τράπεζας της Ελλάδας) για το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής αναμένεται να είναι 0,4% του ΑΕΠ ή 700 εκ ευρώ, η κυβέρνηση δηλώνει 3 δις, δηλαδή περιλαμβάνει και την επιστροφή των τόκων. Επίσης ένα πόσο 2,4 δις (οι τόκοι αυτοί) γράφεται στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, και αυτό γίνεται θετικό, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας μετά το 1958. Εμφανίζονται έτσι για το 2013 συνολικές καθαρές μεταβιβάσεις από την Ε.Ε., 7,3 δις η 4% του ΑΕΠ, πρωτοφανές νούμερο για τα χρόνια του ευρώ, θετικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, και μεγάλο πρωτογενές πλεόνασμα.
Η κυβέρνηση έχει κατασκευάσει έναν προϋπολογισμό για το 2014, σύμφωνα με τον οποίον θα έχει πρωτογενές πλεόνασμα 1,6% του ΑΕΠ ή 3 δις. Όμως δεν συμπεριλαμβάνει την δαπάνη των 2 δις που θα διαθέσει από το «πρωτογενές» πλεόνασμα του 2013. Δεν έχει καμία σημασία αν έχει γραφτεί στον προϋπολογισμό, είναι κρατική δαπάνη. Στην ουσία δηλαδή η δημοσιονομική συστολή για το 2014 θα είναι μηδενική, αφού ήδη υπάρχει το μικρό πρωτογενές πλεόνασμα του 0,4% που αθροιστικά με τα 2 δις μας κάνει ακριβώς το 1,5% όπως προβλέπει το Π.Ο.Π.. Και αυτό είναι βέβαια «συζητήσιμο» γιατί σε συμφωνία και με εγγύηση από το Βερολίνο η κυβέρνηση είναι «ελεύθερη» να κάνει επιπλέον τα εξής:
α) Για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού-έως τον Ιούνιο του 2015-, θα χρησιμοποιήσει,«διαθέσιμα» φορέων της γενικής κυβέρνησης 3 δις, διαθέσιμα της Τράπεζας της Ελλάδας 2,5 δις, επαναγορά προνομιούχων μετοχών από τις τράπεζες 1,7 δις.
β) Θα βγει στις αγορές για να αντλήσει 2-2,5 δις, το 2014, και πριν τις ευρωεκλογές, με τις ευλογίες και την εγγύηση του Βερολίνου. Το 2015, θα ξαναβγεί στις αγορές.
γ) Με κάποιον τρόπο θα μείνει ανοιχτή η δυνατότητα χρηματοδότησης από τον μηχανισμό, για να πάνε καλά τα πράγματα στην «έξοδο» στις αγορές που συνεπάγεται και την «εγγύηση» του Βερολίνου.
δ) Θα μπορεί να αυξήσει τον βραχυπρόθεσμο δανεισμό.
ε) Πληρώνει -μη μόνιμους δημόσιους υπάλληλους- από το ΕΣΠΑ, (π.χ., αναπληρωτές εκπαιδευτικούς), ενώ τα ευρωπαϊκά κονδύλια είναι δεδομένο, ότι είναι για επικουρικές δράσεις. Δυστυχώς, με την ανοχή όλων των κομμάτων και συνδικαλιστικών παρατάξεων.
Γίνεται κατανοητό ότι ανοίγουν όλα τα παράθυρα και όλα τα μαξιλάρια, για να καταργηθεί το πρόγραμμα των μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων, όπως είχε σχεδιαστεί. Φαίνεται να σταματάει η δημοσιονομική συστολή που είναι η κύρια πηγή της κατάρρευσης και να οδηγούμαστε σε δημοσιονομική σταθεροποίηση. Άλλωστε (σύμφωνα με την έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας), η επιστροφή τόκων κεντρικών τραπεζών θα συνεχιστεί και το 2015 (2 δις) και το 2016 (1,6 δις) και όπως όλα δείχνουν θα γραφτούν στο πρωτογενές πλεόνασμα. Από εδώ συνάγεται, ότι δεν αποκλείεται του χρόνου να «μοιραστεί» πολλαπλάσιο ποσό από το σημερινό, το οποίο και αυτό φυσικά θα είναι κρατική δαπάνη, που δεν θα εγγράφεται (λογιστικά) στον προϋπολογισμό του 2015.
Στην πραγματικότητα οδηγούμαστε σε μια «σταθεροποίηση» της οικονομίας (στον πάτο του βαρελιού). Θα ακολουθήσουν αναιμικοί ή μικροί ρυθμοί ανάπτυξης, για τους οποίους θα ακουστούν πανηγυρισμοί κλπ, ενώ δεν θα σταματήσει η σχετική συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας λόγω ανταγωνιστικότητας, εξ αιτίας της συμμετοχής της στην Ε.Ε. και κύρια στον σκληρό της πυρήνα, στην ζώνη του ευρώ. Η «σταθεροποίηση», δηλαδή το τέλος της ελεύθερης πτώσης, λόγω της δημοσιονομικής συστολής, δεν απαντάει βέβαια στο κεντρικό ζήτημα την ανεργία, που δημιουργεί μια χώρα εξαθλιωμένη, αλλά και γερασμένη, λόγω της μετανάστευσης της νεολαίας και της υπογεννητικότητας που γεννάει η φτώχεια και η ανασφάλεια.
Το Ινστιτούτο μας, το «Ινστιτούτο Δημήτρης Μπάτσης», έχει εκτιμήσει ότι για να αρχίσει να μειώνεται η ανεργία πρέπει το ΑΕΠ να αυξάνεται με, τουλάχιστον, 2%-2.5% ετησίως. Έτσι, για να είναι η ανεργία στο 10% σε πέντε έτη, απαιτείται 5.5%-6% ανάπτυξη, και δημιουργία 190.000 θέσεων εργασίας κάθε έτος. Αν δει κανείς τον πολύ γνωστό οικονομικό νόμο του Okun (που δείχνει την σχέση μεταξύ αύξησης του προϊόντος και ανεργίας), θα διαπιστώσει ότι όχι απλώς η εκτίμησή μας δεν είναι υπερβολική, αλλά είναι μάλλον «συντηρητική».
Κανένας διεθνής οργανισμός δεν προβλέπει για τα επόμενα χρόνια όχι το 5,5%, αλλά ούτε καν το 2,5%. Αλλά πώς να το προβλέψει; Αφού όπως διδάσκει τόσο η επιστήμη όσο και η εμπειρία, καμιά εθνική οικονομία δεν μπόρεσε να ξεπεράσει ακόμα και επιφανειακές κρίσεις, χωρίς να διαθέτει κανέναν μοχλό αντι-κυκλικής οικονομικής πολιτικής. Δυστυχώς η Ελλάδα δεν διαθέτει κανέναν, μια που αφού συμμετέχει στην ζώνη του ευρώ, έχει κλειδώσει όλα της τα εργαλεία. Συγχρόνως χρησιμοποιεί το ευρώ, ένα νόμισμα πιο «σκληρό» και από το δολάριο για τις εμπορικές της σχέσεις με τις χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ, ενώ στα πλαίσια της ευρωζώνης, ανταγωνίζεται απολύτως ελεύθερα, πολύ πιο τεχνολογικά προηγμένες οικονομίες. Για αυτό η κατάσταση είναι αυτή που είναι και είναι τόσο απελπιστική.
Η οικονομία λοιπόν θα σταθεροποιηθεί όπως άλλωστε ήταν στόχος και του κ. Σταθάκη και του οικονομικού επιτελείου του ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο που δεν θα έχουμε «κινεζοποίηση», δηλαδή χαμηλούς μισθούς και ανάπτυξη, άρα και χαμηλή ανεργία, αλλά αντίθετα η πατρίδα μας θα «αφρικανοποιηθεί», με χαμηλούς μισθούς, υψηλή ανεργία και διάλυση του οποιουδήποτε κοινωνικού κράτους.
Το εξωτερικό δημόσιο χρέος θα παραμείνει ο βασικός παράγοντας εξάρτησης της χώρας. Θα σταθεροποιηθεί και αυτό με την βοήθεια του Βερολίνου, αλλά σε πολύ υψηλά επίπεδα. Με τα σημερινά δεδομένα, αν τα επιτόκια παραμείνουν σε βάθος χρόνου χαμηλά, και ο πληθωρισμός και η ανάπτυξη μαζί αυξάνουν το ΑΕΠ ονομαστικά κατά περίπου 2,5%, το χρέος σταθεροποιείται στο σημερινό υψηλό του 175%, επί του ΑΕΠ. Το να έχουμε μετά το 2015-2016, στο βαθμό που αναιρείται το αυστηρό πρόγραμμα των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ (συμπεριλαμβανόμενου και του πληθωρισμού) κατά 2,5% η και περισσότερο, είναι κάτι φυσιολογικό. Ο πληθωρισμός μπορεί να γίνει πάλι θετικός και να κινηθεί πάνω από το 1%-1,5%. Εδώ μπορεί να προστεθεί και ανάπτυξη 1%-2%. Όσο φυσικά μεγαλώνει ο πληθωρισμός, τόσο βελτιώνονται τα πράγματα, με προϋπόθεση βέβαια το μέσο επιτόκιο δανεισμού να παραμένει χαμηλό.
Εν ολίγοις, -και αν τα παραπάνω είναι έτσι και έχουμε διαβάσει σωστά τους αριθμούς κλπ- δεν αποκλείεται να έχουμε όχι μόνο σταθεροποίηση των δημόσιων οικονομικών και της οικονομίας, αλλά και μια «σταθεροποίηση» ή και ενίσχυση της κυβέρνησης Σαμαρά, η αυτού του μπλοκ πολιτικών δυνάμεων. Δυστυχώς καλλιεργήθηκε όχι μόνο από την κυβέρνηση, αλλά και από το οικονομικό επιτελείο και την ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μια πολιτική χαμηλών προσδοκιών, «ο πάτος στο Βαρέλι», τον οποίο τελικά δεν αποκλείεται να τον βάλει η κυβέρνηση Σαμαρά, με τις ευλογίες του Βερολίνου. Επείγει να αναπτυχθεί ουσιαστικός αντίλογος για τις προοπτικές της χώρας και του ελληνικού λαού, για ένα πρόγραμμα ταχείας ανάκαμψης και παραγωγικής συγκρότησης, που να απαντάει στην ανεργία και να οδηγεί σε μια κοινωνία δικαιωμάτων και πλήρης απασχόλησης της εργασίας.
Αν λοιπόν δεν αναπτυχθεί σύντομα ένα πολιτικό ρεύμα, ένα αντίπαλο δέος, ένα νέο πολιτικό όραμα με ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα με βάση την κεντρική ιδέα, χωρίς χρέος, χωρίς ευρώ, που να μπορεί να τροφοδοτήσει το όνειρο, να διεγείρει τον λαϊκό παράγοντα, ικανό να μιλήσει στην αξιοπρέπεια του ελληνικού λαού και να διεκδικήσει το αναφαίρετο δικαίωμα στην εργασία, στην εκπαίδευση, στην υγεία, στην δημοκρατία, στο κοινωνικό κράτος, και να οδηγεί στην εθνική και κοινωνική χειραφέτηση, τότε δεν αποκλείεται και η επόμενη γενιά των ελλήνων να ζήσουν ως είλωτες της ΖΕ και της Ε.Ε..
Κυριακή 30 Μαρτίου 2014
