Του Ευκλείδη Τσακαλώτου
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι διαπραγματεύεται σκληρά για το χρέος. Ωστόσο πολλές φορές μας μπερδεύει λέγοντας τη μια στιγμή ότι το χρέος είναι ήδη βιώσιμο και την άλλη ότι μπορεί να γίνει βιώσιμο με κάποιο συνδυασμό επιμήκυνσης και μείωσης επιτοκίου. Αυτό που δεν τονίζει είναι η ανάγκη κουρέματος.
Ίσως επειδή εκτιμά ότι αυτή η λύση δεν μπορεί να εφαρμοστεί, υιοθετεί ένα από τα επιχειρήματα των πιστωτών μας: πώς είναι δυνατόν φτωχότερες χώρες από εμάς να περάσουν από τα κοινοβούλιά τους ένα κούρεμα του ελληνικού χρέους; Θα ισχυριστώ εδώ ότι αυτή η ερώτηση βασίζεται σε λανθασμένη αντίληψη για το ποιος φταίει για το χρέος και για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Ας αρχίσουμε από μια θεμελιώδη ερώτηση: Ποιος κέρδισε από τα πακέτα διάσωσης που πήρε η Ελλάδα; Ακόμα και αν κάποιος πιστεύει ότι ήταν αναγκαία για τη χώρα μας, υπάρχει αναλυτής που θα ισχυριστεί ότι μόνον η Ελλάδα κέρδισε; Δηλαδή θα ισχυριστεί ότι δεν βοήθησαν τις τράπεζες του Βορρά να μειώσουν τις απώλειές τους από τα δάνεια που έδιναν τόσο πλουσιοπάροχα, και με τόση κερδοφορία, στις χώρες του Νότου στις καλές εποχές; Και επιπλέον, θα ισχυριστεί ότι δεν κέρδισαν οι φορολογούμενοι των πλουσιότερων χωρών που δεν αναγκάστηκαν να χρηματοδοτήσουν τη διάσωση των δικών τους τραπεζών, που θα ήταν αναγκαίο αν η Ελλάδα είχε χρεοκοπήσει;
Δεν νομίζω. Εξάλλου από διαρροές (πρώτα στη Wall Street Journal) ξέρουμε ότι στις συζητήσεις στο ΔΝΤ για το πρώτο πακέτο διάσωσης, πολλοί αντιπρόσωποι διατύπωσαν την άποψη ότι το πακέτο θα βοηθήσει πιο πολύ τις τράπεζες του Βορρά και πολύ λιγότερο την Ελλάδα.
Το χρέος της Ελλάδας, όπως ισχυρίστηκε ο ΣΥΡΙΖΑ από την πρώτη στιγμή, αντανακλά ένα υπερεθνικό πρόβλημα που χρήζει μιας υπερεθνικής λύσης. Το κόστος του κουρέματος πρέπει να μοιραστεί γιατί η συγκεκριμένη λύση που προτάχθηκε βοήθησε τις πιο πλούσιες χώρες. Το να μην αναγνωρίζει η κυβέρνηση αυτή την αλήθεια αναδεικνύει πόσο εύκολα ευθυγραμμίζεται με τα συμφέροντα των πιστωτών μας.
Ας περάσουμε τώρα στο επιχείρημα ότι το κούρεμα δημιουργεί «ηθικό κίνδυνο» – αν δεν υπάρχει κόστος σε μια χώρα όταν δημιουργεί υπερβολικά χρέη, δεν θα έχει η ίδια, και άλλες χώρες, το κίνητρο να τα αποφύγουν στο μέλλον. Αυτό το αγαπημένο επιχείρημα του Σόιμπλε είναι εξίσου μονομερές.
Γιατί το υπερβολικό χρέος δημιουργείται όχι μόνον όταν κάποιος δανείζεται παραπάνω από ό,τι πρέπει, αλλά και όταν κάποιος άλλος τού δανείζει παραπάνω από ό,τι πρέπει. Οπότε αν ανησυχείς για τον ηθικό κίνδυνο μπορείς να το αντιμετωπίσεις με μια ισχυρότερη ρύθμιση των τραπεζών. Μια ρύθμιση των τραπεζών και μια συνολική λύση για το χρέος θα ήταν μια πιο αποτελεσματική πολιτική για την ευρωζώνη από αυτή που είχαμε τα τελευταία χρόνια.
Αλλά είναι λογικό να συμβάλλουν σε αυτή τη λύση φτωχές χώρες που έχουν ένα σωρό δικά τους προβλήματα; Πρώτα να ξεκαθαρίσουμε ότι το μεγάλο μέρος του χρέους μας δεν το κρατούν φτωχότερες χώρες από εμάς. Για παράδειγμα, από τα διμερή δάνεια ύψους 53 δισ. € του 1ου Μνημονίου, λάβαμε από τις φτωχότερες, ή κοντά στο δικό μας βιοτικό επίπεδο, 6,5 δισ. (Σλοβενία 250 εκατ., Κύπρος 110 εκατ., Μάλτα 51 εκατ.). Συνολικά, το 70% του επίσημου χρέους οφείλεται σε 3 χώρες, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία. Επιπλέον, το κόστος του όποιου κουρέματος, κάτω από οποιαδήποτε τεχνική λύση, δεν πληρώνεται εφάπαξ, αλλά μοιράζεται σε πολλά χρόνια.
Ούτε αυτό όμως είναι το κυρίαρχο. Οι φτωχότερες χώρες έχουν και κάτι να κερδίσουν από μια συνολικότερη λύση; Η ιστορία είναι διδακτική. Για παράδειγμα, οι φορολογούμενοι των ΗΠΑ έχασαν όταν χρηματοδότησαν το κούρεμα του γερμανικού χρέους το 1953 ή, πιο πρόσφατα, του χρέους του Νότου με το σχέδιο Brady;
Ή, αντιθέτως, οι φορολογούμενοι των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Βρετανίας κέρδισαν που τη δεκαετία του ‘20 δεν χάρισαν τα χρέη, ζήτησαν και αποζημιώσεις, από την ηττημένη Γερμανία; Η απάντηση και στις δύο ερωτήσεις είναι αρνητική.
Οι πιστωτές γενικώς δεν έχουν συμφέρον να γονατίσουν τον δανειολήπτη: όταν υποχρεώνεις μια χώρα να προσαρμοστεί μόνη της σε μια κρίση χρέους, υιοθετώντας πολιτικές λιτότητας, το αποτέλεσμα είναι να πέσει σε μια παγίδα χρέους που εύκολα μεταδίδεται σε γειτονικές και ευάλωτες – αυτό που παρατηρείται σήμερα στην ευρωζώνη.
Οι φτωχότερες χώρες έχουν πολλά να κερδίσουν από μια ευρωζώνη που κουρεύει μη βιώσιμα χρέη, που προχωρά στην αμοιβαιοποίηση των χρεών και που εισάγει δημοσιονομικές μεταβιβάσεις. Αυτά τα στοιχεία της αλληλεγγύης χρειάζονται επειδή οι οικονομίες δεν βρίσκονται κάθε στιγμή στην ίδια κατάσταση – άλλες έχουν ανάπτυξη και άλλες ύφεση, και επειδή η καπιταλιστική ανάπτυξη οδηγεί πάντα και σε γεωγραφικές ανισότητες. Οι φτωχότερες χώρες χρειάζονται βοήθεια για να αποφύγουν τη στασιμότητα, αλλά και για να αγοράζουν τις εξαγωγές των πλουσιότερων.
Οπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, η κυβέρνηση επικαλείται τα συμφέροντα των πιο αδύνατων. Αλλά να είστε σίγουροι ότι όποιος και να είναι ο λόγος που δεν διαπραγματεύεται σοβαρά το κούρεμα του χρέους μας, αυτός δεν είναι η συμπόνια της για τη μοίρα των πιο φτωχών λαών της Ε.Ε.
Ίσως επειδή εκτιμά ότι αυτή η λύση δεν μπορεί να εφαρμοστεί, υιοθετεί ένα από τα επιχειρήματα των πιστωτών μας: πώς είναι δυνατόν φτωχότερες χώρες από εμάς να περάσουν από τα κοινοβούλιά τους ένα κούρεμα του ελληνικού χρέους; Θα ισχυριστώ εδώ ότι αυτή η ερώτηση βασίζεται σε λανθασμένη αντίληψη για το ποιος φταίει για το χρέος και για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Ας αρχίσουμε από μια θεμελιώδη ερώτηση: Ποιος κέρδισε από τα πακέτα διάσωσης που πήρε η Ελλάδα; Ακόμα και αν κάποιος πιστεύει ότι ήταν αναγκαία για τη χώρα μας, υπάρχει αναλυτής που θα ισχυριστεί ότι μόνον η Ελλάδα κέρδισε; Δηλαδή θα ισχυριστεί ότι δεν βοήθησαν τις τράπεζες του Βορρά να μειώσουν τις απώλειές τους από τα δάνεια που έδιναν τόσο πλουσιοπάροχα, και με τόση κερδοφορία, στις χώρες του Νότου στις καλές εποχές; Και επιπλέον, θα ισχυριστεί ότι δεν κέρδισαν οι φορολογούμενοι των πλουσιότερων χωρών που δεν αναγκάστηκαν να χρηματοδοτήσουν τη διάσωση των δικών τους τραπεζών, που θα ήταν αναγκαίο αν η Ελλάδα είχε χρεοκοπήσει;
Δεν νομίζω. Εξάλλου από διαρροές (πρώτα στη Wall Street Journal) ξέρουμε ότι στις συζητήσεις στο ΔΝΤ για το πρώτο πακέτο διάσωσης, πολλοί αντιπρόσωποι διατύπωσαν την άποψη ότι το πακέτο θα βοηθήσει πιο πολύ τις τράπεζες του Βορρά και πολύ λιγότερο την Ελλάδα.
Το χρέος της Ελλάδας, όπως ισχυρίστηκε ο ΣΥΡΙΖΑ από την πρώτη στιγμή, αντανακλά ένα υπερεθνικό πρόβλημα που χρήζει μιας υπερεθνικής λύσης. Το κόστος του κουρέματος πρέπει να μοιραστεί γιατί η συγκεκριμένη λύση που προτάχθηκε βοήθησε τις πιο πλούσιες χώρες. Το να μην αναγνωρίζει η κυβέρνηση αυτή την αλήθεια αναδεικνύει πόσο εύκολα ευθυγραμμίζεται με τα συμφέροντα των πιστωτών μας.
Ας περάσουμε τώρα στο επιχείρημα ότι το κούρεμα δημιουργεί «ηθικό κίνδυνο» – αν δεν υπάρχει κόστος σε μια χώρα όταν δημιουργεί υπερβολικά χρέη, δεν θα έχει η ίδια, και άλλες χώρες, το κίνητρο να τα αποφύγουν στο μέλλον. Αυτό το αγαπημένο επιχείρημα του Σόιμπλε είναι εξίσου μονομερές.
Γιατί το υπερβολικό χρέος δημιουργείται όχι μόνον όταν κάποιος δανείζεται παραπάνω από ό,τι πρέπει, αλλά και όταν κάποιος άλλος τού δανείζει παραπάνω από ό,τι πρέπει. Οπότε αν ανησυχείς για τον ηθικό κίνδυνο μπορείς να το αντιμετωπίσεις με μια ισχυρότερη ρύθμιση των τραπεζών. Μια ρύθμιση των τραπεζών και μια συνολική λύση για το χρέος θα ήταν μια πιο αποτελεσματική πολιτική για την ευρωζώνη από αυτή που είχαμε τα τελευταία χρόνια.
Αλλά είναι λογικό να συμβάλλουν σε αυτή τη λύση φτωχές χώρες που έχουν ένα σωρό δικά τους προβλήματα; Πρώτα να ξεκαθαρίσουμε ότι το μεγάλο μέρος του χρέους μας δεν το κρατούν φτωχότερες χώρες από εμάς. Για παράδειγμα, από τα διμερή δάνεια ύψους 53 δισ. € του 1ου Μνημονίου, λάβαμε από τις φτωχότερες, ή κοντά στο δικό μας βιοτικό επίπεδο, 6,5 δισ. (Σλοβενία 250 εκατ., Κύπρος 110 εκατ., Μάλτα 51 εκατ.). Συνολικά, το 70% του επίσημου χρέους οφείλεται σε 3 χώρες, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία. Επιπλέον, το κόστος του όποιου κουρέματος, κάτω από οποιαδήποτε τεχνική λύση, δεν πληρώνεται εφάπαξ, αλλά μοιράζεται σε πολλά χρόνια.
Ούτε αυτό όμως είναι το κυρίαρχο. Οι φτωχότερες χώρες έχουν και κάτι να κερδίσουν από μια συνολικότερη λύση; Η ιστορία είναι διδακτική. Για παράδειγμα, οι φορολογούμενοι των ΗΠΑ έχασαν όταν χρηματοδότησαν το κούρεμα του γερμανικού χρέους το 1953 ή, πιο πρόσφατα, του χρέους του Νότου με το σχέδιο Brady;
Ή, αντιθέτως, οι φορολογούμενοι των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Βρετανίας κέρδισαν που τη δεκαετία του ‘20 δεν χάρισαν τα χρέη, ζήτησαν και αποζημιώσεις, από την ηττημένη Γερμανία; Η απάντηση και στις δύο ερωτήσεις είναι αρνητική.
Οι πιστωτές γενικώς δεν έχουν συμφέρον να γονατίσουν τον δανειολήπτη: όταν υποχρεώνεις μια χώρα να προσαρμοστεί μόνη της σε μια κρίση χρέους, υιοθετώντας πολιτικές λιτότητας, το αποτέλεσμα είναι να πέσει σε μια παγίδα χρέους που εύκολα μεταδίδεται σε γειτονικές και ευάλωτες – αυτό που παρατηρείται σήμερα στην ευρωζώνη.
Οι φτωχότερες χώρες έχουν πολλά να κερδίσουν από μια ευρωζώνη που κουρεύει μη βιώσιμα χρέη, που προχωρά στην αμοιβαιοποίηση των χρεών και που εισάγει δημοσιονομικές μεταβιβάσεις. Αυτά τα στοιχεία της αλληλεγγύης χρειάζονται επειδή οι οικονομίες δεν βρίσκονται κάθε στιγμή στην ίδια κατάσταση – άλλες έχουν ανάπτυξη και άλλες ύφεση, και επειδή η καπιταλιστική ανάπτυξη οδηγεί πάντα και σε γεωγραφικές ανισότητες. Οι φτωχότερες χώρες χρειάζονται βοήθεια για να αποφύγουν τη στασιμότητα, αλλά και για να αγοράζουν τις εξαγωγές των πλουσιότερων.
Οπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, η κυβέρνηση επικαλείται τα συμφέροντα των πιο αδύνατων. Αλλά να είστε σίγουροι ότι όποιος και να είναι ο λόγος που δεν διαπραγματεύεται σοβαρά το κούρεμα του χρέους μας, αυτός δεν είναι η συμπόνια της για τη μοίρα των πιο φτωχών λαών της Ε.Ε.
ανάρτηση από το "κόκκινο"
……………………………………………………………………………………………………
* Βουλευτής, υπεύθυνος ΕΕΚΕ Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
……………………………………………………………………………………………………
* Βουλευτής, υπεύθυνος ΕΕΚΕ Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου