Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ 31/8/15 

ΕΝΑΣ ΠΡΩΤΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Του ΑΝΤΩΝΗ ΝΤΑΒΑΝΕΛΟΥ*

Η υπο­γρα­φή του Μνη­μο­νί­ου 3 από τον Αλέξη Τσί­πρα και την κυ­βέρ­νη­σή του, η σύ­μπλευ­ση με τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Πο­τά­μι στη Βουλή, είναι ολο­φά­νε­ρα το τέλος επο­χής για τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Ο ισχυ­ρι­σμός ότι χά­θη­κε μια μάχη αλλά συ­νε­χί­ζε­ται ο πό­λε­μος είναι δη­μα­γω­γι­κός: Η ηγε­σία της κυ­βέρ­νη­σης -και όσοι, τε­λι­κά, την ακο­λου­θή­σουν από το κόμ­μα- θα συ­νε­χί­σουν να «μά­χο­νται», αλλά υλο­ποιώ­ντας την κα­τά­πτυ­στη συμ­φω­νία της 13ης Ιου­λί­ου θα μά­χο­νται πλέον ενά­ντια στο κοι­νω­νι­κό μπλοκπου στή­ρι­ζε την πο­λι­τι­κή ανα­τρο­πή της 25ης Ια­νουα­ρί­ου και υπέρ των κοι­νω­νι­κών δυ­νά­με­ων που -μέ­χρι χθες!- μι­σού­σαν τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και πά­λευαν να τον δια­λύ­σουν. Αυτό το άδοξο τέλος δεν ήταν, ασφα­λώς, ανα­πό­φευ­κτο.

Πριν από 15 χρό­νια, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ιδρύ­θη­κε ως μια από­πει­ρα να εκ­φρα­στεί στο πο­λι­τι­κό πεδίο η τάσηελ­πι­δο­φό­ρας επα­νεκ­κί­νη­σης της Αρι­στε­ράς που είχε δη­μιουρ­γή­σει το κί­νη­μα ενά­ντια στην κα­πι­τα­λι­στι­κή πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση. Η τάση να αντι­στα­θού­με απο­τε­λε­σμα­τι­κά, να επι­διώ­ξου­με να ανα­τρέ­ψου­με την επί­θε­ση του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού. Η συ­γκρό­τη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ υπήρ­ξε φαι­νό­με­νο ανά­λο­γο με τη συ­γκρό­τη­ση του Μπλό­κο της Αρι­στε­ράς στην Πορ­το­γα­λία, του Die Linke στη Γερ­μα­νία και (με μια έν­νοια) του NPA στη Γαλ­λία.

Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στην Ελ­λά­δα ιδρύ­θη­κε ως μια συμ­μα­χία με­τα­ξύ του ενός ρεύ­μα­τος της με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κής Αρι­στε­ράς -του ΣΥΝ, που βρι­σκό­ταν σε ιδιό­μορ­φη κα­τά­στα­ση με­τα­ξύ φθο­ράς και αφθαρ­σί­ας- των πιο πα­ρα­δο­σια­κών εκλο­γι­κών συμ­μά­χων του (ΑΚΟΑ, ΚΕΔΑ, Μ. Γλέ­ζος) και ενός τμή­μα­τος της επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς (ΔΕΑ, αρ­γό­τε­ρα ΚΟΕ, Ρόζα...). Αυτή συμ­μα­χία λει­τούρ­γη­σε ως ισχυ­ρός πόλος έλξης ανέ­ντα­χτων δυ­νά­με­ων, αγω­νι­στών-τριών που είχαν νω­ρί­τε­ρα συ­να­ντη­θεί στις γραμ­μές του Ελ­λη­νι­κού Κοι­νω­νι­κού Φό­ρουμ. Προ­ϋ­πό­θε­ση για αυτήν τη «διεύ­ρυν­ση» υπήρ­ξε η σαφήςαπόρ­ρι­ψη της κε­ντρο­α­ρι­στε­ρής στρα­τη­γι­κής -του «ανοίγ­μα­τος» προς το ΠΑΣΟΚ και τις ιδέες του, που ήταν μέχρι τότε ισχυ­ρό ρεύμα μέσα στον ΣΥΝ- και ένας «ανοι­χτός» χα­ρα­κτή­ρας στη συ­γκρό­τη­ση, που απο­τε­λού­σε κλη­ρο­νο­μιά του «αντι­πα­γκο­σμιο­ποι­η­τι­κού» κι­νή­μα­τος. Η ίδρυ­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δη­μιούρ­γη­σε τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις για την «αρι­στε­ρή στρο­φή» στον ΣΥΝ, που με τη σειρά της ενί­σχυ­σε τη δυ­να­μι­κή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Η εκτί­να­ξη που ακο­λού­θη­σε οφεί­λε­ται, σε με­γά­λο βαθμό, στο κοι­νω­νι­κό κί­νη­μα, στην τα­ξι­κή πάλη στην Ελ­λά­δα που πα­ρέ­μει­νε σε υψη­λό­τε­ρα επί­πε­δα από ό,τι στην υπό­λοι­πη Ευ­ρώ­πη. Όμως και αντί­στρο­φα, από ένα ση­μείο και μετά, η ύπαρ­ξη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ απο­τε­λού­σε ένα «ερ­γα­λείο» ενί­σχυ­σης της κοι­νω­νι­κής αντί­στα­σης. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ λει­τούρ­γη­σε πράγ­μα­τι ως πόλος της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς -για με­γά­λο διά­στη­μα-, ως σκλη­ρή αντι­πο­λί­τευ­ση στη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη πο­λι­τι­κή, ζυ­μώ­νο­ντας τα μέλη και τις ορ­γα­νώ­σεις του με τις απερ­γί­ες, με τις δια­δη­λώ­σεις, με τις κα­τα­λή­ψεις, με όλες τις μορ­φές αντί­στα­σης «από τα κάτω». Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ οι­κο­δο­μή­θη­κε ως πιο ρι­ζο­σπα­στι­κό εγ­χεί­ρη­μα από το Μπλό­κο (που τότε συμ­με­τεί­χε στη διερ­γα­σία της ευ­ρω­παϊ­κής αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς) και πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο από το Die Linke. Γι’ αυτό άλ­λω­στε δεν ήταν δυ­να­τόν η «κω­λο­τού­μπα» του Α. Τσί­πρα να πε­ρά­σει τε­λι­κά στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ χωρίς μια μεί­ζο­να κρίση, χωρίς μια με­γά­λη διά­σπα­ση. Η δια­δι­κα­σία ανά­πτυ­ξης απο­γειώ­θη­κε στην πε­ρί­ο­δο των με­γά­λων μα­ζι­κών αγώ­νων μετά το ξέ­σπα­σμα της κρί­σης, αλλά και ενι­σχύ­θη­κε μέσα από τη στρα­τη­γι­κή της «κυ­βέρ­νη­σης της Αρι­στε­ράς» που ει­σή­γα­γε ο Α. Αλα­βά­νος και κλη­ρο­νό­μη­σε ο Α. Τσί­πρας.

Σε αυτή την πε­ρί­ο­δο είναι προ­φα­νής ο προ­ω­θη­τι­κός ρόλος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ως προς την κλι­μά­κω­ση της τα­ξι­κής πάλης, αλλά και την κλι­μά­κω­ση της πο­λι­τι­κής σύ­γκρου­σης με το μνη­μο­νια­κό μπλοκ. Γι’ αυτό ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ νί­κη­σε στις εκλο­γές του 2012, λύ­νο­ντας αρ­χι­κά και με ευ­κο­λία το ζή­τη­μα του αντα­γω­νι­σμού των δυ­νά­με­ων μέσα στην ευ­ρύ­τε­ρη Αρι­στε­ρά, αλλά και απει­λώ­ντας πλέον τηνπο­λι­τι­κή στα­θε­ρό­τη­τα του δι­κομ­μα­τι­κού συ­στή­μα­τος, της εναλ­λα­γής στην εξου­σία με­τα­ξύ ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Σε αυτό το διά­στη­μα ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προ­κα­λεί το μίσος των κα­θε­στω­τι­κών δυ­νά­με­ων και συ­γκε­ντρώ­νει το σύ­νο­λο των πυρών από το ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ και ασφα­λώς από το σύ­νο­λο των ΜΜΕ.

Σε αυτή την πε­ρί­ο­δο τέ­θη­κε το ζή­τη­μα της με­τα­τρο­πής του σε ενιαίο κόμμα. Ασφα­λώς η κλι­μά­κω­ση της σύ­γκρου­σης απαι­τού­σε έναν βαθμό υψη­λό­τε­ρης συ­γκρό­τη­σης και πει­θαρ­χί­ας (συ­γκρό­τη­ση ΟΜ πα­ντού, αρχή «1 μέ­λος-1 ψήφος», απο­φά­σεις διά πλειο­ψη­φί­ας, κα­τάρ­γη­ση του βέτο των συ­νι­στω­σών). Τα μέτρα αυτά τα απο­δε­χθή­κα­με και τα τη­ρή­σα­με με εντι­μό­τη­τα. Όμως ήταν ήδη φα­νε­ρό ένα «και­νούρ­γιο» πρό­βλη­μα: το πρό­βλη­μα της εμπι­στο­σύ­νης στην ηγε­τι­κή ομάδα που δια­μορ­φω­νό­ταν γύρω από τον Α. Τσί­πρα. Πρό­βλη­μα που είχε στοι­χεία πο­λι­τι­κής γραμ­μής (τον τα­κτι­κι­σμό και κυ­ρί­ως την έμ­φα­ση στη συ­ναι­νε­τι­κή «ευ­ρω­στρα­τη­γι­κή»), αλλά και στοι­χεία κομ­μα­τι­κής συ­γκρό­τη­σης (μια βο­να­παρ­τι­κή τάση που ήταν ήδη φα­νε­ρή πίσω από τις υπο­κρι­σί­ες για το «κόμμα των μελών»).

Γι’ αυ­τούς τους λό­γους η ΔΕΑ δεν απο­δέ­χτη­κε την αυ­το­διά­λυ­σή της στο ιδρυ­τι­κό συ­νέ­δριο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Κυ­ρί­ως, όμως, γι’ αυ­τούς τους λό­γους συμ­με­τεί­χα­με στην έγκαι­ρη συ­γκρό­τη­ση της Αρι­στε­ρής Πλατ­φόρ­μας, θέ­το­ντας από τότε το ζή­τη­μα της ανά­γκης ορ­γα­νω­μέ­νης αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Η επι­λο­γή αυτή δι­καιώ­θη­κε σε πολ­λές «στρο­φές» που ακο­λού­θη­σαν, αλλά κυ­ρί­ως δι­καιώ­θη­κε με την ετοι­μό­τη­τα ενός με­γά­λου τμή­μα­τος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ να αντι­δρά­σει στις τρα­γι­κές συν­θή­κες του Ιού­λη-Αυ­γού­στου 2015.

Οι ηγε­τι­κές ευ­θύ­νες ήταν κα­θο­ρι­στι­κές για τις εξε­λί­ξεις μετά τον Γε­νά­ρη του 2015. Αυτές κα­θό­ρι­σαν τον χα­ρα­κτή­ρα της κυ­βέρ­νη­σης, που απέ­κλει­σε κάθε μο­νο­με­ρή ενέρ­γεια σύ­γκρου­σης με το κα­θε­στώς στο εσω­τε­ρι­κό. Αυτές κα­θό­ρι­σαν την τρα­γι­κή υπο­τα­γή στους δα­νει­στές που, με εν­διά­με­σο σταθ­μό την 20ή Φλε­βά­ρη, οδή­γη­σαν στο Μνη­μό­νιο 3 του Ιούλη. Αυτές διέ­λυ­σαν το κόμμα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αντι­με­τω­πί­ζο­ντάς το ως «εσω­τε­ρι­κό εχθρό».

Η τρα­γω­δία της 13ης Ιου­λί­ου «έκλει­σε το βι­βλίο» για τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Η αντί­δρα­ση της Αρι­στε­ρής Πλατ­φόρ­μας και κά­ποιων άλλων συ­γκε­κρι­μέ­νων τμη­μά­των και στε­λε­χών έσωσε την τιμή όσων συμ­με­τεί­χα­με σε αυτήν τη μακρά πο­ρεία. Ένα νέο ξε­κί­νη­μα ήταν και είναι ξανά ανα­γκαίο. Που από την επι­τυ­χία του θα κρι­θεί και ο τε­λι­κός απο­λο­γι­σμός του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

*Πηγή: rproject.gr