Η ανακεφαλαιοποίηση του Τραπεζικού συστήματος έχει καταλάβει σημαντικό μέρος της συζήτησης το τελευταίο διάστημα, γιατί ουσιαστικά αναφέρεται στην προσπάθεια χειρισμού της χρεοκοπίας της κορωνίδας του Ελληνικού καπιταλισμού, που με την σειρά του διαδραματίζει ειδικό ρόλο για ολόκληρο το Ελληνικό Κεφάλαιο. Η ενίσχυση του τραπεζικού συστήματος μέσω της ανακεφαλαιοποίησης μεταφράζεται σε μεταβίβαση «ζεστού χρήματος» 40 έως 45 δις ευρώ, τα οποία θα προστεθούν στα 5,5 δις ευρώ που είχαν πάρει οι τράπεζες το 2008 επί Αλογοσκούφη. Αυτά τα ποσά βαρύνουν άμεσα το Δημόσιο Χρέος
(δηλαδή κατ’ ουσία τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους), χωρίς να λάβουμε υπόψη τα 145 δις που εδόθησαν έμμεσα με την μορφή «κρατικών εγγυήσεων» για να υποστηρίξουν την ρευστότητα των τραπεζών. Η διαδικασία αυτή προχωράει παράλληλα με την συγκεντροποίηση του τραπεζικού συστήματος, καθώς προβλέπει την δημιουργία 3 «συστημικών» τραπεζών (όμιλος Εθνικής, Alpha, Πειραιώς) που θα καταλαμβάνει το 85-90% του τραπεζικού συστήματος. Η μεταφορά κολοσσιαίων ποσών από τα λαϊκά στρώματα για την σωτηρία του κεφαλαίου και η σκανδαλώδης διαδικασία που αυτή πραγματοποιείται, είναι φυσικό να επιστρατεύει όλη την αστική υποκρισία για να δικαιολογηθεί.
Αστική Υποκρισία
Πρώτο επιχείρημα που προβάλλεται είναι ότι το κράτος χρεοκόπησε τις τράπεζες και όχι οι τράπεζες το κράτος όπως στο εξωτερικό. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που αυτό δεν ισχύει. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ζημίες από τα κρατικά ομόλογα των τραπεζών ανέρχεται σε 27,5 δις ευρώ και η ενίσχυση μέσω της ανακεφαλαιοποίησης θα πλησιάσει τα 50 δις ευρώ, γεγονός που σημαίνει ότι καλύπτονται και ζημίες ιδιωτικών δανείων. Αφορούν δάνεια που οι τράπεζες έδιναν απλόχερα από τη δεκαετία του ’90, με αποτέλεσμα μόνο την περίοδο 1998-2008 τα επιχειρηματικά δάνεια να αυξάνονται με ρυθμό 15% (!) ετησίως,τα δε δάνεια προς ιδιώτες με ακόμα μεγαλύτερο ρυθμό και να φθάσουν από 12% του ΑΕΠ το 1998 σε 47% το 2008!! Μάλιστα η αύξηση όλων αυτών των δανείων χρηματοδοτήθηκε κυρίως με εξωτερικό δανεισμό, ο οποίος αυξήθηκε με ρυθμούς διπλάσιους από την αύξηση του Δημόσιου Χρέους που κατά την επίσημη εξήγηση «βούλιαξε» την χώρα. Όμως οι τραπεζίτες και το επίσημο πολιτικό σύστημα για να κρύψουν τις αμαρτίες τους δεν αρκείται στην υποκρισία, αλλά καταφεύγει και στην μέθοδο των Bank Statistics (όπως λέμε Greek Statistics). Σήμερα το τραπεζικό σύστημα έχει χορηγήσει συνολικά δάνεια 107 δις ευρώ στους ιδιώτες (στεγαστικά, καταναλωτικά) και 125 δις ευρώ επιχειρήσεις. Από αυτά τα δάνεια επίσημα θεωρούνται καθυστερημένα ή επισφαλή (δηλαδή ενέχουν κίνδυνο ζημιών) μόνο το 20% ενώ στην πραγματικότητα υπερβαίνουν το 50%! Είναι φανερό λοιπόν τι καλύπτουν τα χρήματα της ανακεφαλαιοποίησης.
Δεύτερο επιχείρημα που προωθείται είναι ότι μέσω της ανακεφαλαιοποίησης θα «πέσουν λεφτά στην αγορά» μέσω των τραπεζών. Όπως αναφέρθηκε στην παραπάνω παράγραφο, οι τράπεζες έχουν συσσωρεύσει τεράστιες ζημιές και τα χρήματα θα κατευθυνθούν κυρίως για να καλύψουν τις μαύρες τρύπες. Επιπλέον οι τράπεζες χρωστάνε 130 δις ευρώ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είτε απευθείας είτε μέσω της Τραπέζης της Ελλάδος. Από το κολοσσιαίο αυτό ποσό, μέρος του είναι βραχυπρόθεσμο, άρα άμεσα απαιτητό και θα καλυφθεί με την ανακεφαλαιοποίηση. Δηλαδή όχι μόνο αποκλείεται «να πέσει χρήμα στην αγορά», αλλά αν δεν γυρίσει πίσω σημαντικό μέρος των καταθέσεων πιθανότατα θα χρειαστεί και νέα ενίσχυση των τραπεζών.
Παροιμιώδης είναι και η υποκρισία του επίσημου πολιτικού προσωπικού και της οικονομικής ολιγαρχίας στην αναγκαιότητα συγκέντρωσης του τραπεζικού συστήματος λόγω δήθεν βιωσιμότητας μόνο 3 τραπεζικών ομίλων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ίδιοι που στην αρχή της δεκαετίας του ΄90 υποστήριζαν την πλήρη απελευθέρωση του τραπεζικού συστήματος και την δημιουργία δεκάδων ιδιωτικών τραπεζών, ώστε μέσω του ανταγωνισμού δήθεν να ωφεληθούν οι καταναλωτές και η οικονομία, σήμερα μιλούν για την αναγκαιότητα ύπαρξης 2 ½ τραπεζών στην χώρα!! Είναι οι ίδιοι που συνέργησαν με έωλα επιχειρήματα για να μην θεωρηθεί βιώσιμη η Αγροτική ώστε με σκανδαλώδη τρόπο να δοθεί το «καλό» κομμάτι της στην Πειραιώς για ψίχουλα. Είναι οι ίδιοι που κρίνουν μη βιώσιμο το Ταμιευτήριο ώστε να δοθεί και αυτό δώρο σε κάποιον ιδιωτικό όμιλο. Είναι οι ίδιοι που χάρισαν 1,2 δις ευρώ του Ελληνικού λαού στην Proton Bank για να καλύψουν τις ατασθαλίες και το πολιτικό χρήμα του Λαυρεντιάδη . Πίσω από την δήθεν αναγκαιότητα ή αντικειμενικότητα των 3 βιώσιμων τραπεζών στην χώρα βρίσκεται η μείωση του λειτουργικού κόστους με θύματα τους εργαζομένους στις τράπεζες και η ενίσχυση των χρηματοοικονομικών μονοπωλίων. Επιδιώκεται η συνολική αναδιάρθρωση του ελληνικού κεφαλαίου με την πρωτοκαθεδρία του τραπεζικού τομέα, ο οποίος θα αποφασίζει να στηρίξει συγκεκριμένους παραγωγικούς ομίλους είτε με δανειοδότηση είτε με προώθηση εξαγορών είτε με εκκαθάριση «αδύνατων» τμημάτων του κεφαλαίου , δηλαδή την ενίσχυση συνολικά των Μονοπωλίων. Απέναντι λοιπόν στην υποκρισία των αστών η Μαρξιστική προσέγγιση για την συγκεντροποίηση του Κεφαλαίου σε περιόδους κρίσης διατηρεί ακέραια την επικαιρότητα της.
Σκανδαλώδης διαδικασία
Η επιχειρούμενη ανακεφαλαιοποίηση είναι όμως σκανδαλώδης και σαν διαδικασία, ακόμη και αν μπορέσουν οι τράπεζες να γυρίσουν πίσω τα 40-45 δις που είναι εξαιρετικά αμφίβολο. Κατά αρχή προβλέπεται ότι το 1/3 από τα χρήματα της ανακεφαλαιοποίησης θα διατεθούν για έκδοση μετατρέψιμων Oμολογιών (CoCos), δηλαδή οι τράπεζες δανείζονται χρήματα από το «κράτος» και εκδίδουν ομόλογα τα οποία αν δεν αποπληρώσουν μετατρέπονται σε μετοχές. Το σκανδαλώδες σε αυτή την περίπτωση είναι ότι με νόμο οι τράπεζες απαλλάσσονται από μελλοντική φορολογία (αποκαλείται Αναβαλλόμενος Φόρος ) προκειμένου να επιστρέψουν άκοπα ποσά από τα CoCos που υπολογίζονται σε 4,5 δις ευρώ!
Τα υπόλοιπα 2/3 της ανακεφαλαιοποίησης θα καλύψουν μελλοντικές αυξήσεις κεφαλαίου με έναν άκρως προκλητικό τρόπο. Οι παλαιοί μέτοχοι, δηλαδή οι τραπεζίτες, αρκεί να βάλουν στην αρχή το 1/10 της αύξησης, και αυτομάτως αποκτούν δικαίωμα για αγορά στο μέλλον και των υπόλοιπων 9/10 μέσω τoυ «εξωτικού» χρηματοοικονομικού όρου των warrants. Το σκανδαλώδες στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι η μελλοντική τιμή εξαγοράς είναι η ίδια με την αρχική, δηλαδή αν π.χ. το αρχικό 1/10 της αύξησης πραγματοποιηθεί με τιμή 1 ευρώ /μετοχή αυτή θα είναι και η μελλοντική τιμή εξαγοράς. Δηλαδή οι τραπεζίτες αρκεί να ανατιμήσουν την τιμή της μετοχής τους μελλοντικά και δεν χρειάζεται να βάλλουν ευρώ αφού θα εμπορεύονται τα κέρδη από τα Warrants που θα έχουν ανατιμηθεί !! Και σαν κερασάκι στην τούρτα όλων αυτών, οι οποιεσδήποτε μετοχές εκδοθούν αρχικά και δεν καλυφθούν από μελλοντικές αυξήσεις κεφαλαίου ή από αποπληρωμή των CoCos, θα είναι κοινές χωρίς δικαίωμα ψήφου. Δηλαδή το «κράτος» θα τις κατέχει δεν θα έχει όμως μέρισμα ούτε δικαίωμα στην διοίκηση των τραπεζών, προκειμένου αυτές να μείνουν στους ιδιώτες!!
Φυσικά αυτή δεν είναι μια ακίνδυνη διαδικασία για τους ντόπιους τραπεζίτες, παρά την ενίσχυση από το κράτος. Αν δεν επιτύχουν οι αυξήσεις του μετοχικού κεφαλαίου κινδυνεύουν οι τράπεζες να καταλήξουν στους ξένους και μάλιστα σχεδόν τζάμπα. Χαρακτηριστικά από τους 3 μεγάλους υπό διαμόρφωση ομίλους, μόνο η Alpha με ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης 4,5 δις ευρώ εμφανίζεται να μπορεί να αποπληρώσει, και αυτή όμως λόγω της δεσπόζουσας συμμετοχής της Gredit Agricole. Ο όμιλος της Εθνικής με ανάγκες σχεδόν 14 δις ευρώ και η Πειραιώς με ανάγκες 7,5 δις ευρώ θα δυσκολευθούν να αποφύγουν την εξαγορά από ξένους ομίλους. Η απώλεια ελέγχου του τραπεζικού τομέα είναι μια σοβαρή ενδοαστική διαμάχη, τις απολήξεις της οποίας βλέπουμε καθημερινά στην στάση της κυβέρνησης ή των διαπλεκόμενων ΜΜΕ. Όσο και αν προσπαθούν να το κρύψουν, οι ηγετικές μερίδες του Ελληνικού Κεφαλαίου πάντα έκαναν μπίζνες με τις πλάτες του κράτους και την στήριξη των φιλικά διακείμενων τραπεζιτών.
Και η απάντηση της Αριστεράς
Υπάρχουν 2 λάθος προσεγγίσεις στο θέμα της ανακεφαλαιοποίησης μέσα στην Αριστερά. Η πρώτη εκφράζεται μέσα από τις γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ και καταλήγει ουσιαστικά σε μια πρόταση για Δημόσιο έλεγχο του τραπεζικού συστήματος. Δηλαδή να επωμισθεί ο λαός την ανακεφαλαιοποίηση, αλλά το κράτος να «ελέγχει» το τραπεζικό σύστημα είτε σαν μέτοχος με ποσοστό των τραπεζών είτε μέσω δημόσιου πυλώνα που θα επηρεάζει και τον ιδιωτικό. Εκτιμά ότι με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει να επιτύχει συμμαχία με τμήματα του «παραγωγικού κεφαλαίου» για παραγωγική ανασυγκρότηση χωρίς όμως να έρθει σε σύγκρουση με τον πυρήνα της πολιτικής της Ε.Ε, και συγχρόνως να επιτελέσει «κοινωνική πολιτική». Αυτή η προσέγγιση υποτιμά την αντίδραση των κυρίαρχων κύκλων της Ε.Ε για τον έλεγχο και τον ρόλο του τραπεζικού τομέα (απαγόρευση κρατικοποίησης κλάδων οικονομίας ή πολιτικών «επιδοτήσεων» μέσω τραπεζών, κλπ). Επίσης υποτιμά την αντίδραση των ηγετικών μερίδων του Ελληνικού Κεφαλαίου σε περίπτωση που αμφισβητηθεί η προνομιακή σχέση που έχουν με το Τραπεζικό Κεφάλαιο καθώς και τα οφέλη που περιμένουν από τις ιδιωτικοποιήσεις.
Η δεύτερη λάθος προσέγγιση που προέρχεται από το ΚΚΕ υποτιμά τον κομβικό ρόλο της ανακεφαλαιοποίησης στην συνολική αναδιάρθρωση του Ελληνικού οικονομικού και κοινωνικού σχηματισμού. Ενώ ορθά τονίζει ότι μέσα από αυτή την διαδικασία ενισχύονται μονοπωλιακοί όμιλοι με χρήματα του ελληνικού λαού, αδυνατεί να καταλάβει την κομβικό ρόλο που θα είχε για το λαϊκό κίνημα η ανακοπή αυτής της κίνησης του Κεφαλαίου. Ενώ ορθά τονίζει τον ρόλο της Ε.Ε αρνείται να τον εξειδικεύσει στον τραπεζικό χώρο. Φαίνεται σαν να θεωρεί ότι δεν υπάρχει σήμερα ιδιαίτερη τομή αφού το τραπεζικό σύστημα πάντοτε εξυπηρετούσε τα μονοπωλιακά συμφέροντα, ενώ μια πιθανή κρατικοποίηση των τραπεζών δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα κόλπο των αστών για να στηρίξουν το Κεφάλαιο.
Απέναντι στις παραπάνω αντιλήψεις, η πρόταση για κρατικοποίηση των τραπεζών μαζί με την διαγραφή του Χρέουςαποτελεί κρίσιμη επιλογή προκειμένου να ακυρωθεί ένας σημαντικός παράγοντας αντιδραστικής αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας χωρίς ο λαός να επωμισθεί τα επιπλέον βάρη της ανακεφαλαιοποίησης. Μπορεί να λειτουργήσει θετικά στην απόκτηση κοινωνικών συμμαχιών. Αποτελεί μια από τις βασικές προϋποθέσεις για να υποστηριχθεί ο δρόμος της ρήξης και της ανατροπής.
«Θα χρειασθεί μια γενιά(!) για να μειωθεί η ανεργία σε ανεκτά επίπεδα στην Ελλάδα και την Ισπανία», αποφαίνεται ο Τζωρτζ Φρίντμαν (που απηχεί τις απόψεις της CIA), γράφει ο χθεσινός « Ελεύθερος Τύπος», ενώ ο Πωλ Κρούγκμαν δηλώνει για πολλοστή φορά ότι «η ερμηνεία της κρίσης στην Ελλάδα είναι λανθασμένη».
