- Γράφτηκε από τον Σχέδιο Β
Του Μάθιου Λιν
Δεν υπάρχει πιο φτωχή συζήτηση από αυτήν που έχουν επιβάλει ΝΔ και Σύριζα, με τη συνδρομή των κατεστημένων ΜΜΕ και των εντεταλμένων διανοούμενων, στην τρέχουσα προεκλογική περίοδο και γενικότερα. Η χώρα και ο δημόσιος διάλογος, η σκέψη όντως έχουν μπει στο γύψο. Ο ορίζοντας εξαντλείται στις συντεταγμένες των προγραμμάτων λιτότητας (μνημονίων) και της πάση θυσία παραμονής στην Ευρωζώνη, παρόλο που τα γεγονότα δείχνουν ότι ο ζουρλομανδύας αυτός καταστρέφει την οικονομία και υπονομεύει τη δημοκρατία, ρίχνοντας την εργαζόμενη πλειοψηφία στον Καιάδα , στερώντας της μέσα άμυνας που έχει κατακτήσει σε πολύχρονους αγώνες, ενώ παρέχει απόλυτα πλεονεκτήματα στην ολιγαρχία του πλούτου. Είναι η αιχμή του δόρατος του “πολέμου κατά των φτωχών”, όπως αναφέρουν πολλές έγκυρες μελέτες. Το άρθρο που ακολουθεί δεν μπορεί να καταταχθεί σε μια προοδευτική/αριστερή αμφισβήτηση, όμως έχει μια ορισμένη αξία διότι περιγράφει μια άλλη κατάσταση σχετικά με την Ευρωζώνη που αποδομεί την κυρίαρχη αφήγηση του πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου περί μονόδρομου. Και διότι δίνει χρήσιμες πληροφορίες και τροφή για σκέψη εν όψει των εκλογών της Κυριακής και μετά από αυτές.
Άλλη μία εβδομάδα αρχίζει και άλλη μία ελληνική κρίση προβάλλει στον ορίζοντα. Φαίνεται σαν μόλις χθες που οι αγορές αγωνιούσαν εάν η χώρα θα τα κατάφερνε τελικά να βάλει τέλος στο αξιοθρήνητο πείραμά της να μοιράζεται το ίδιο νόμισμα με τη Γερμανία και τη Γαλλία ή εάν θα γινόταν κάποιος συμβιβασμός την τελευταία στιγμή που θα συνέχιζε την παρωδία αυτή για μερικούς ακόμη μήνες.
Τώρα, με τις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου και χωρίς σαφή νικητή πιθανώς, η κωμωδία είναι έτοιμη να ξεκινήσει ξανά. Οι επενδυτές θα μπορούσαν να συγχωρεθούν για το συντονισμό όλης αυτής της υπόθεσης και να επιστρέψουμε στις συνήθεις ανησυχίες, αν κανείς θα πληρώσει 60 στερλίνες για το στιλό της Apple ή ποιο δράμα κρύβεται για την οικογένεια Κρόλεϊ στα νέα επεισόδια της σειράς “Ο πύργος του Ντάουντον”.
Ωστόσο, έρχονται εκλογές που πραγματικά αφορούν το μέλλον του κοινού νομίσματος -- μόνο που αυτές δεν γίνονται στην Ελλάδα, αλλά στην Πολωνία. Όταν αυτή χώρα εκλέξει νέα κυβέρνηση τον επόμενο μήνα, ο πιθανός νικητής , το Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης, θα τερματίσει οριστικά την επιλογή ένταξης της Πολωνίας στο ευρώ, κάποτε στο μέλλον. Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα ήταν πάντα, ως οικονομία, πολύ μικρή και χαοτική για να έχει σημασία , με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, για την Ευρωζώνη. Η Πολωνία, όμως, από κοινού με τις άλλες αναδυόμενες οικονομίες της Ανατολικής Ευρώπης, γυρνάει την πλάτη της στο ευρώ και αυτό είναι πολύ πιο σοβαρό ζήτημα.
Το ποιο κόμμα θα επικρατήσει στις ελληνικές εκλογές μένει να το δούμε. Μετά την παράδοση στους Γερμανούς και στους υπόλοιπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μετά τη συμφωνία να επιβληθεί ακόμη μεγαλύτερη λιτότητα σε μια οικονομία που ήδη έχει συρρικνωθεί πάνω από 25% , ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας διασπάθισε μεγάλο μέρος της υποστήριξής του. Σήμερα φαίνεται να απέχει πολύ από την αυτοδυναμία και θα πρέπει να σχηματίσει κάποιον συνασπισμό για να προωθήσει τις αυξήσεις φόρων και τις περικοπές δημόσιων δαπανών που αποτελούν το τίμημα του τελευταίου δανείου. Η ελληνική οικονομία είναι πιθανόν να μην επιβιώσει από αυτό το νέο πακέτο λιτότητας. Έχει ήδη συρρικνωθεί όσο περίπου οι ΗΠΑ στη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης. Οι έλεγχοι στην κίνηση των κεφαλαίων και το πολιτικό χάος , αναμενόμενα, δεν συντελούν στην αναζωογόνηση της οικονομικής μεγέθυνσης. Η ανεργία αυξάνεται ανελέητα και το 50% των νέων που είναι άνεργοι φαίνεται ότι θα είναι μακροχρόνια εκτός εργασίας με αποτέλεσμα να μην αποκτήσουν ποτέ τις δεξιότητες που είναι αναγκαίες για να βρουν δουλειά.
Ωστόσο, σε τελευταία ανάλυση, η Ελλάδα είναι μια σχετικά μικρή χώρα, με μόλις 11 εκατομμύρια κατοίκους. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της ισοδυναμεί με το 2% της ζώνης του ευρώ και συνεχώς μειώνεται καθώς η παραγωγή της συρρικνώνεται. Ένα έτος σημαντικής αύξησης της οικονομικής μεγέθυνσης – που σημαίνει πάνω από 2% αύξηση του ΑΕΠ-- στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης θα μπορούσε να υπερκαλύψει την απώλεια της Ελλάδας όσον αφορά το συνολικά παραγόμενο προϊόν. Η σκληρή πραγματικότητα είναι πως εάν η Αθήνα εγκαταλείψει τελικά το ευρώ, αυτό δεν πρόκειται να μετρήσει και πολύ για το νόμισμα.
Η Πολωνία αποτελεί μια πολύ διαφορετική περίπτωση. Όταν δημιουργήθηκε το ευρώ με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, όλα τα μέλη της ΕΕ δεσμεύτηκαν να ενταχθούν κάποτε στο κοινό νόμισμα, εκτός από τη Βρετανία και τη Δανία, οι οποίες διαπραγματεύτηκαν ένα καθεστώς εξαίρεσης. Όταν οι μεγάλες χώρες της Ανατολικές Ευρώπης εντάχθηκαν στην ΕΕ , όλες δεσμεύτηκαν να ενταχθούν στο ενιαίο νόμισμα. Ορισμένες –λίγες-- από τις μικρότερες ήδη το έκαναν. Η Σλοβακία, η Σλοβενία, η Λετονία και η Λιθουανία έχουν ενταχθεί στην Ευρωζώνη. Όμως, με συνολικό πληθυσμό μικρότερο των 12 εκατομμυρίων κατοίκων, καμιά από αυτές δεν έχει το ειδικό βάρος ώστε να επηρεάζει τα πράγματα.
Για τις μεγάλες χώρες η κατάσταση είναι διαφορετική. Με ένα συνολικό πληθυσμό 60 εκατομμυρίων, η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Τσεχία έχουν μέγεθος, αν τις πάρουμε όλες μαζί, ίσο μ' αυτό της Βρετανίας ή της Γαλλίας. Το εάν θα ενταχθούν ή όχι στην Ευρωζώνη μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο.
Από τον επόμενο μήνα, η ένταξή τους θα καταστεί όλο και περισσότερο απίθανη. Οι κοινοβουλευτικές εκλογές στην Πολωνία πιθανώς θα έχουν ως αποτέλεσμα την άνοδο στην κυβερνητική εξουσία του δεξιού κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη. Ήδη το κόμμα αυτό έχει κερδίσει την προεδρία της χώρας , στις αρχές του 2015, με τον Αντρέι Ντούντα. Και όσον αφορά το ευρώ έχει συγγενικές θέσεις μ' αυτές του Νάιτζελ Φάρατζ. Την τρέχουσα εβδομάδα, ο Ντούντα δήλωσε μετ' επιμονής ότι αν ποτέ εντασσόταν η Πολωνία στην Ευρωζώνη, αυτό θα έπρεπε να είναι αποτέλεσμα δημοψηφίσματος: και υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες να ψηφίσει οποιαδήποτε χώρα την ένταξη στο ευρώ – γι' αυτό και συνήθως αυτός ο στόχος προωθείται χωρίς να ζητείται η γνώμη των λαών.
Ο Ντούντα είπε επίσης ότι αυτό δεν πρόκειται να γίνει πριν οι μισθοί στην Πολωνία εξισωθούν με τα γερμανικά επίπεδα αμοιβών – και εφόσον η Γερμανία είναι μία από τις πιο παραγωγικές χώρες στον κόσμο, αυτή η τοποθέτηση βάζει τον πήχη όσο πιο ψηλά γίνεται.
Το μοναδικό λογικό συμπέρασμα είναι πως υπό το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη, η Πολωνία δεν πρόκειται να ενταχθεί στην Ευρωζώνη. Τελεία και παύλα. Η Τσεχία δεν είναι λιγότερο τσουχτερή ως προς αυτό το ζήτημα: η τελευταία δημοσκόπηση έδειξε ότι το 70% είναι αντίθετο στην ένταξη της χώρας στο ευρώ. Παρομοίως, η Ουγγαρία έχει θέσει ακόμη πιο αυστηρούς όρους ακόμη και για να εξετάσει την ένταξη στο ευρώ.
Αυτά όλα έχουν μεγάλη σημασία. Εν μέσω της κρίσης στην Ευρωζώνη και με τις οικονομικές διακυμάνσεις στην Κίνα, ο αδιάκοπος εκσυγχρονισμός της Ανατολικής Ευρώπης εύκολα παραβλέπεται. Αυτές οι χώρες μοιάζουν με χελώνες παρά με λαγούς – αλλά όπως όλοι ξέρουμε, τελικά στον αγώνα δρόμου κέρδισε τελικά η χελώνα και όχι ο λαγός.
Στην Ουγγαρία σημειώθηκε οικονομική μεγέθυνση της τάξης του 3,6% το περασμένο έτος και η πρόβλεψη για το τρέχον έτος είναι ίδια. Το χρηματιστήριό της εύκολα ξεπέρασε τις επιδόσεις άλλων αναδυόμενων αγορών το τρέχον έτος, με αύξηση 20% μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου, ενώ άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες συντρίβονται. Στην Τσεχία ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης το τρέχον έτος κυμαίνεται πάνω από το 3% και το πρώτο τρίμηνο σημείωσε μεγέθυνση άνω του 4%.Η πολωνική οικονομία θα σημειώσει επέκταση κατά άλλο ένα 3,2% το τρέχον έτος – ήταν η μόνη μεγάλη οικονομία που γλίστρησε μέσα από τη χρηματοπιστωτική κρίση χωρίς ύφεση.
Το ακόμη πιο αξιοσημείωτο είναι ότι οι μεγάλες πόλεις αυτών των χωρών ξεπερνούν πλέον σε οικονομικές επιδόσεις τη Δυτική Ευρώπη – μια πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Bruegel αποκάλυψε ότι η Βαρσοβία και η Πράγα είναι πλέον πλουσιότερες από ό,τι η Βιέννη, βάσει του κατά κεφαλήν εισοδήματος, επίσης πλουσιότερες από τη Ρώμη, τη Λισαβόνα και τη Μαδρίτη. Ιδίως η Πολωνία σταδιακά εδραιώνεται ως μια μεγάλη δύναμη μέσα στην ευρωπαϊκή οικονομία. Είναι ήδη ίση με την Ισπανία. Με τις τρέχουσες τάσεις, σύντομα μπορεί να είναι πιο σημαντική από την Ιταλία και δεν αποκλείεται η πιθανότητα να ξεπεράσει τελικά και τη Γαλλία.
Τα νομίσματα δεν είναι και πολύ διαφορετικά από τις εταιρείες. Είτε επεκτείνονται είτε υποχωρούν. Το ευρώ δημιουργήθηκε για να αμφισβητήσει την ισχύ του δολαρίου και για να δημιουργήσει μια κυρίαρχη δύναμη στις παγκόσμιες αγορές κεφαλαίου. Εάν στην πορεία μερικές μικρές και όχι τόσο επιτυχείς οικονομίες μείνουν στο περιθώριο , αυτό δεν μετράει και πολύ. Όταν, όμως, μεγάλες και επεκτεινόμενες οικονομίες του γυρνούν την πλάτη, η κατάσταση είναι διαφορετική.
Πηγή: βρετανική εφημερίδα “Telegraph”, 10/9/ 2015.
Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνο
υ
υ
