No Euro International Forum για την Ευρωζώνη και την κρίση


Ερωτήσεις και απαντήσεις 

No Euro International Forum: Ερωτήσεις και απαντήσεις για την Ευρωζώνη και την κρίση


To No Euro International Forum πραγματοποιήθηκε από τις 16 έως τις 19 Σεπτεμβρίου 2016, στο Chianciano Terme της Ιταλίας. Πραγματοποιήθηκαν ομιλίες σχετικά με ζητήματα που αφορούν το οικοδόμημα της Ευρωζώνης και της Ε.Ε.
Αναλυτικότερα, την διεθνή συνάντηση απασχόλησαν ζητήματα όπως:
Ευρωπαική Ένωση: γιατί δεν μπορεί να αναθεωρηθεί και πρέπει να διαλυθεί, Γερμανία: Οι πολλαπλές αντίθετες θέσεις στο εννιαίο νόμισμα, Η ισπανική αριστερά μπρος στην ΕΕ και το ευρώ, Ελλάδα: η δολοφονία ενός Έθνους-Κράτους, Αγγλία: Brexit, Γαλλία: Συμμαχίες για την αποπαγκοσμιοποίηση, Πώς να αντιδράσουμε στην απειλή μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης, Ουκρανία και στάση της Ε.Ε. στον εμφύλιο, Ιταλία: ποιός θα καθοδηγήσει την έξοδο από το ευρώ, Βόρρεια και Ανατολική Ευρώπη: αντιστάσεις στην ευρω-γερμανική κυριαρχία, Λαϊκισμός, κατάρα ή ευχή για την δημοκρατική αλλαγή;, Ευρω-ολιγαρχία, εθνική κυριαρχία και δημοκρατία, Μεταναστευτικό και τέλος της Schengen.
Τέλος, την τελική ολομέλεια της συνάντησης την απασχόλησε το ζήτημα των "Στρατηγικών και συμμαχιών για την απελευθέρωση των λαών"
Το antapocrisis.gr βρέθηκε στο No Euro Interational Forum και συζήτησε με διάφορους συμμετέχοντες.
Παρακάτω θα δείτε 4 μικρές συνεντεύξεις από τον Marco Zanni (Ιταλός ευρωβουλευτής), τον Alexey Albu (Ουκρανός, στέλεχος του Borotva), τον Pedro Montes (γνωστός Ισπανός οικονομολόγος) και την Inge Höger (Γερμανίδα βουλεύτρια, μέλος του Die Linke).


Συζητάμε με τον Marco Zanni.
zanniΟ Marco Zanni γεννήθηκε το 1986 και σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων με ειδίκευση στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Εργάστηκε σε τράπεζα και σήμερα ειναι ευρωβουλευτής της Ιταλίας, εκλεγμένος με το κίνημα των 5 αστέρων. Ανήκει σε εκείνη την πλευρά του κινήματος των 5 αστέρων που θεωρεί πως η Ε.Ε. δεν μεταρρυθμίζεται. Δεν τάσσεται δηλαδή μόνο υπέρ της εξόδου από την ευρωζώνη. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρακολουθεί τα ζητήματα των οικονομικών και νομισματικών θεμάτων.
antapocrisis.gr: Ποιο θα μπορούσε να είναι το εναλλακτικό σχέδιο για την Ευρωπαϊκή Ένωση για χώρες όπως η Ελλάδα ή η Ιταλία;
Marco Zanni: Μετά τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο, μετά το Brexit, είναι σαφές ότι το τέλος του σχεδίου της ΕΕ έχει αρχίσει. Έτσι, τώρα πρέπει να σκεφτούμε μια εναλλακτική λύση για την Ευρώπη, που είναι μια διαφορετική έννοια από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Λοιπόν, ποιο θα μπορούσε να είναι το μέλλον για να είναι κυρίαρχα κράτη, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και ούτω καθεξής στην Ευρώπη;
Νομίζω ότι το μόνο σχέδιο που είναι βιώσιμο, είναι να αποκατασταθεί η εθνική κυριαρχία των κρατών- μελών. Βασικά, η κυριαρχία σε δύο τομείς που είναι πολύ σημαντικοί για να διαχειριστούν μια κατάσταση κρίσης που υπάρχει μετά το 2008. Το πρώτο σημείο είναι να αποκατασταθεί η νομισματική κυριαρχία. Είναι πλέον σαφές ότι αυτό το φάρμακο, το φάρμακο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν είναι βιώσιμο για όλα τα μέλη της Ευρωζώνης. Χρειαζόμαστε μια νομισματική πολιτική προσαρμοσμένη στις ειδικές ανάγκες των κρατών-μελών. Επειδή είμαστε διαφορετικά κράτη-μέλη, έχουμε διαφορετικούς μακροοικονομικούς δείκτες, διαφορετικό επίπεδο τιμών, πληθωρισμού, διαφορετικά επίπεδα του ΑΕΠ, διαφορετικά επίπεδα της ανεργίας, οπότε χρειαζόμαστε 19 διαφορετικές πολιτικές μέσα στην Ευρωζώνη. Έτσι, το πρώτο βήμα, για να δημιουργηθεί ένα εναλλακτικό σχέδιο για την Ευρώπη και για το εκάστοτε κράτος-μέλος, είναι να αποκατασταθεί η εθνική νομισματική πολιτική. Μετά, θα πρέπει να προχωρήσουμε σε μια εκ νέου ανάληψη της κυριαρχίας στις οικονομικές πολιτικές. Η λιτότητα στην Ευρώπη, όχι μόνο δεν λειτουργεί και δεν αποδίδει καλά αποτελέσματα, και η Ελλάδα είναι ένα πολύ σημαντικό παράδειγμα αυτού, αλλά επιδεινώνεται όλο και περισσότερο η κατάσταση κρίσης των ευρωπαϊκών χωρών. Έτσι, αποκαθιστώντας την οικονομική κυριαρχία θα μπορούμε να επιτρέψουμε στις χώρες και τις κυβερνήσεις να δαπανήσουν χρήματα για την αποκατάσταση της ανάπτυξης. Ο μόνος τρόπος που έχουμε για να αποκατασταθεί ένα μέρος της ανάπτυξης στο εσωτερικό των κρατών-μελών είναι ένα ευρύ πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Επειδή είναι πολύ υφεσιακό το οικονομικό περιβάλλον που ζούμε τώρα στην ΕΕ, ο ιδιωτικός τομέας, οι Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ)[1] και οι εταιρείες δεν είναι πρόθυμες να επενδύσουν χρήματα γιατί εάν υπάρχει ρευστότητα και αν έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν τα χρήματα σε νέα σχέδια, σε νέα προϊόντα, δεν θα τα επενδύσουν, διότι οι προοπτικές για το μέλλον είναι πολύ κακές. Δεν επενδύει κάποιος χρήματα αν ξέρει ότι στο μέλλον η εσωτερική ζήτηση θα είναι ακόμη πιο υφεσιακή σε σχέση με το σημερινό επίπεδο. Ο μόνος τρόπος για την αποκατάσταση της ανάπτυξης, για την τόνωση επίσης του ιδιωτικού τομέα, για να επενδύσουμε χρήματα σε έναν νέο παραγωγικό τομέα, σε νέα προϊόντα, σε νέα σχέδια είναι ένα τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, στις υποδομές, στην έρευνα και ανάπτυξη, σε τολμηρά έργα. Διότι συνήθως οι ιδιώτες επενδυτές είναι συντηρητικοί και δεν θα επένδυαν σε τολμηρά έργα.
Έτσι θα πρέπει να μπορούμε να ξεπεράσουμε τα παράλογα κριτήρια του Μάαστριχτ σχετικά με το έλλειμα, τις απαγορεύσεις μεταξύ ελλείμματος και ΑΕΠ και την αντίληψη ότι το δημόσιο χρέος είναι κάτι επιβλαβές, ακριβώς επειδή πιστεύουμε πως είναι αναγκαίο το δημόσιο χρέος ώστε να μπορούν να γίνουν επενδύσεις να αποκατασταθεί η ανάπτυξη και η ευημερία των ανθρώπων, των πολιτών. Όχι μόνο είναι αναγκαίο το δημόσιο χρέος αλλά θα πρέπει να επανακτήσουμε και να κρατήσουμε μακριά από τις δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς τον καθορισμό των επιτοκίων επί του δημοσίου χρέους. Διαφορετικά η Ευρώπη και ειδικότερα η ΕΕ θα καταρρεύσει άτακτα.
Έτσι, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να ξεπεράσουμε τους παράλογους κανόνες του Μάαστριχτ όσον αφορά το έλλειμμα, τις απαγορεύσεις μεταξύ ελλείμματος και αύξησης του ΑΕΠ, την ιδέα ότι το δημόσιο χρέος είναι κάτι είναι κακό. Πιστεύουμε ότι χρειαζόμαστε το δημόσιο χρέος, προκειμένου να πραγματοποιήσουν επενδύσεις , προκειμένου να οδηγήσουμε τις χώρες στην αποκατάσταση της ανάπτυξης και βελτίωσης της ζωής για τους πολίτες.
Χρειαζόμαστε το δημόσιο χρέος, χρειάζεται να το αποκαταστήσουμε και να κρατήσουμε μακριά από τα χέρια των αγορών τον καθορισμό του επιτοκίου του δημόσιου χρέους. Εάν δεν το κάνουμε, η Ευρώπη και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα καταρρεύσει με έναν μη ελεγχόμενο τρόπο. Έτσι, το εναλλακτικό σχέδιο για την Ευρώπη είναι να αποκαταστήσουμε την κυριαρχία στον οικονομικό τομέα, στην πραγματική οικονομία και πρωτίστως και ειδικά στον νομισματικό τομέα. Αν δεν το καταφέρουμε, θα είναι μια καταστροφή για τους ευρωπαίους πολίτες και για την έννοια της ευρωπαϊκής συνεργασίας που είναι κάτι διαφορετικό από το έργο και τους στόχους που έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
antapocrisis.gr: Τι θα αλλάξει στην Ιταλία, ανάλογα με τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος για την αναθεώρηση του Συντάγματος;
Marco Zanni: Aυτό είναι ένα πολύ σημαντικό ορόσημο για το μέλλον, όχι μόνο της Ιταλίας αλλά και της ΕΕ και της παγκόσμιας συνθήκης, γιατί όπως ίσως γνωρίζετε, οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται πολύ για το τι θα συμβεί στην Ιταλία μετά το δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση. Αν επικρατήσει το «όχι», εάν οι Ιταλοί πολίτες αρνηθούν τη συνταγματική πρόταση μεταρρύθμισης από τον Ρέντσι και το Δημοκρατικό Κόμμα, θα υπάρξει πραγματική και μεγάλη πρόκληση για το ευρωπαϊκό σχέδιο, για την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ καταρρέει και το «όχι» στο ιταλικό δημοψήφισμα θα είναι το τελικό χτύπημα στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Αν λοιπόν υπερισχύσει το «όχι», θα υπάρξει κυβερνητική κρίση στην Ιταλία, ίσως ο πρωθυπουργός, Ματέο Ρέντσι αποσυρθεί και τότε υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια.
Το πρώτο είναι ένα διακρατικό κόμμα που θα οδηγήσει τη χώρα μέχρι την προγραμματισμένη ημερομηνία για τις εθνικές εκλογές το 2018 και, δεν ξέρω ποια θα μπορούσαν να είναι τα αποτελέσματα, αλλά μάλλον σε αυτά τα χρόνια, μεταξύ 2017-2018, αυτή η κυβέρνηση, θα εργαστεί πάνω σε έναν εκλογικό νόμο για να πάμε σε εκλογές το 2018. Το άλλο σενάριο θα μπορούσε να είναι νέες εκλογές, πρόωρες εκλογές το 2017 και πιθανόν, μη κατεστημένα κόμματα στην Ιταλία να ανέβουν στην εξουσία. Εάν συμβεί αυτό στην τρίτη οικονομία της Ευρωζώνης και τώρα τρίτη και στην ΕΕ, θα είναι μια πολύ πολύ σημαντική και ισχυρή πρόκληση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και νομίζω ότι μετά από κάτι τέτοιο, στα επόμενα δύο χρόνια το σχέδιο της ΕΕ θα καταρρεύσει. Και δεν ξέρω αν θα γίνει με ένα ελεγχόμενο, συντεταγμένο τρόπο, αλλά αυτό θα είναι το τέλος του σχεδίου της ΕΕ. Έτσι, αν είμαστε σε θέση, όπως είπα στην ομιλία μου στο συνέδριο, να δημιουργήσουμε ένα διακρατικό μέτωπο, για να οικοδομήσουμε το πλαίσιο για ένα νέο ευρωπαϊκό σχέδιο που βασίζεται σε κυρίαρχα και εθνικά κράτη, σε πραγματική και ισότιμη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών, θα είναι ένας καλύτερος τρόπος για να διαχειριστούμε την κατάρρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ένα πολύ καλός τρόπος για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ευρώπη, της ανάπτυξης και της θετικής πορείας για τις Ευρωπαϊκές χώρες και τους Ευρωπαίους πολίτες.
antapocrisis.gr: Η Ιταλία και η Ελλάδα βρίσκονται στο επίκεντρο προσφυγικής κρίσης. Τι πιστεύετε για τη συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας;
Marco Zanni: Διαφώνησα ως μέλος και συντονιστής της ομάδας μου στην επιτροπή προϋπολογισμού, εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Επισκέφτηκα την Τουρκία τον Φεβρουάριο του 2016 και πιστεύω ότι, καταρχάς, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει καμία πρόθεση να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των προσφύγων, επειδή η μετανάστευση είναι λειτουργική στο σχέδιο της ΕΕ και του ευρώ.
Εάν έχουμε πολλούς ανθρώπους χωρίς δουλειά, χωρίς χρήματα που κατευθύνονται μαζικά στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, τότε υπάρχει μια τεράστια πίεση στους μισθούς των χωρών αυτών και αυτό είναι απολύτως λειτουργικό για το ευρωπαϊκό σχέδιο. Δεν υπάρχει πρόθεση για την Ευρωπαϊκή Ένωση να αμφισβητήσει πραγματικά το πρόβλημα της μετανάστευσης. Σχετικά με τη συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και Τουρκίας, όσον αφορά τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, τα πράγματα είναι πολύ άσχημα. Διότι, όταν δίνεις χρήματα σε έναν δικτάτορα, όπως είναι ο Ερντογάν, προκειμένου να κρατήσει τους ανθρώπους έξω από τα σύνορά σου, αυτό είναι κάτι πραγματικά ανήθικο. Αν θέλουμε πραγματικά να αντιμετωπίσουμε την προσφυγική κρίση, θα πρέπει να αποκαταστήσουμε τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες στις χώρες από όπου έρχονται αυτοί οι άνθρωποι. Γιατί αν ζεις καλά στην πατρίδα σου, δεν χρειάζεται να μεταναστεύσεις για κάτι καλύτερο στην Ευρώπη ή σε άλλες χώρες. Έτσι, αν μπορούμε να επανεξετάσουμε την εξωτερική πολιτική, όχι μόνο της ΕΕ, αλλά και του ΝΑΤΟ, της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, σε τρίτες χώρες, θα είναι μια καλή αρχή, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τη μετανάστευση.
Ένα άλλο πρόβλημα που πρέπει να λύσουμε είναι οι εμπορικές ροές των όπλων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Μέσης Ανατολής, Βόρεια και Κεντρική Αφρική και ούτω καθεξής. Η Ιταλία είναι ένας από τους κύριους εξαγωγείς όπλων στις χώρες αυτές. Είναι σαφές ότι από τη στιγμή που χρηματοδοτείς τους πολέμους, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να φεύγουν συνεχώς προς την Ευρωπαϊκή Ένωση ή προς ένα ασφαλές λιμάνι, όπως φαίνεται η Ευρώπη σε αυτές τις χώρες.
Αυτά είναι δυο μόνο από τα βήματα που θα μπορούσαν πραγματικά να βάλουν ένα τέλος στην μεταναστευτική κρίση. Η οικονομική βοήθεια προς την Τουρκία είναι 3 δις ευρώ σε ένα μόνο χρόνο, προκειμένου να κρατήσει τους πρόσφυγες εντός της επικράτειάς της. Δεν νομίζω ότι αυτή η συμφωνία θα λειτουργήσει επειδή υπάρχουν εντάσεις μεταξύ της κυβέρνησης της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχετικά με το τέλος θεώρησης διαβατηρίου και ούτω καθεξής, και νομίζω ότι είναι ενδεικτικό αυτό που δήλωσε ο Ερντογάν στην αντιπροσωπεία μας στην Τουρκία, ότι «εμείς απλά χρειαζόμαστε τα χρήματα, μην ανησυχείτε στην ΕΕ σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η τουρκική κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει τα χρήματά αυτά. Αν θέλετε να δώσετε τα χρήματα μόνο στις ΜΚΟ και όχι στην τουρκική κυβέρνηση, στη συνέχεια, θα βάλουμε τους πρόσφυγες και τους μετανάστες σε βάρκες και θα στείλουμε αυτούς τους ανθρώπους στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Ιταλία και ούτω καθεξής. Ο Ερντογάν και η Τουρκία εκβιάζουν την ΕΕ. Οι ευρωπαϊκές χώρες και η καγκελάριος της Γερμανίας, κυρία Μέρκελ, αποφάσισε να διαπραγματευτεί με έναν δικτάτορα, χωρίς καμία δημοκρατική εντολή στο όνομα των ευρωπαίων πολιτών και τα κακά αποτελέσματα της συμφωνίας αυτής, οι αρνητικές επιπτώσεις αυτής της συμφωνίας θα επηρεάσουν όχι μόνο τις ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και χώρες όπως η Ιταλία, η Ελλάδα και η Βουλγαρία, χώρες στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κρίση των προσφύγων, δεν υπάρχει καμία πραγματική πρόθεση να θέσει ένα τέλος σε αυτή την κρίση, επειδή είναι λειτουργική για το έργο που έχουν αναλάβει και εκτελούν.

[1] Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) αντιπροσωπεύουν το 99% του συνόλου των επιχειρήσεων στην ΕΕ. Ο ορισμός των ΜΜΕ είναι σημαντικός για την πρόσβαση σε προγράμματα χρηματοδότησης και στήριξης της ΕΕ που στοχεύουν ειδικά σε αυτές τις επιχειρήσεις.

 Συζητάμε με τον Alexey Albu.
alexey albuΟ Alexey Albu είναι ηγετικό στέλεχος του Borotva. Πρώην μελος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ουκρανίας, ήταν παρών στην μεγάλη σφαγή που διοργάνωσαν οι νεοναζί στο δημαρχείο της Οδησσού, στις 2 Μαΐου 2014, που είχε σαν αποτέλεσμα δεκάδες πολίτες να σφαγιαστούν και να απανθρακωθούν από την πυρπόληση του δημαρχείου. Αρκετοί από τους καλύτερούς του φίλους σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα.

antapocrisis.gr: Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστήριξε και υποστηρίζει ανοιχτά μια ακροδεξιά, ναζιστική κυβέρνηση στην Ουκρανία. Πώς εξηγείς αυτή τη στήριξη;
Alexey Albu: Η κυβέρνηση της Ουκρανίας είναι μια ακροδεξιά και νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση που χρησιμοποιεί το πεδίο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό είναι μόνο ένα μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής διαδικασίας, επειδή η Ουκρανία αποτελούσε μακροχρόνια ένα μέρος του οικονομικού συστήματος της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Μέχρι το 2014, η Ουκρανία είχε μια πολύ ισχυρή οικονομική σχέση με την Ρωσική Ομοσπονδία. Είναι εξαιρετικά κρίσιμο για το καπιταλιστικό σύστημα, για τις ΗΠΑ ή την Ευρωπαϊκή Ένωση, να σπάσει αυτή τη συμμαχία μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Είναι αποτέλεσμα της καπιταλιστικής κρίσης, διότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως οικονομικό σύστημα δεν μπορεί να υπάρξει πια αν υπάρχει και ένα ισχυρό οικονομικό κέντρο από την πλευρά της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Αυτή η υποστήριξη των αντι-Ρώσων και της εθνικιστικής κυβέρνησης της Ουκρανίας είναι ένα μέρος του αγώνα εναντίον της Ρωσίας. Αυτό δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. Το κύριο πρόβλημα είναι το καπιταλιστικό σύστημα και ο τρόπος άσκησης της οικονομικής πολιτικής. Η Ρωσική Ομοσπονδία λειτουργεί βέβαια επίσης μέσα σε ένα καπιταλιστικό σύστημα και γι’ αυτό υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να λυθούν τα οικονομικά μας προβλήματα στη Ρωσική Ομοσπονδία και στην Ουκρανία. Μόνο αλλάζοντας το καπιταλιστικό σύστημα με ένα σοσιαλιστικό, μόνο αν επιστρέψουμε στον σχεδιασμό της οικονομίας.
Εάν η Ουκρανία και η Ρωσική Ομοσπονδία εθνικοποιήσουν τον παραγωγικό τομέα τους, νομίζω ότι μπορούν να λύσουν κάποια οικονομικά προβλήματα χωρίς να «βλάψουν» την Ευρωπαϊκή Ένωση ή άλλους γείτονες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει την ακροδεξιά κυβέρνηση της Ουκρανίας για να αποτραβήξει την Ουκρανία από τη Ρωσική Ομοσπονδία.
antapocrisis.gr: Σήμερα ποία είναι η κατάσταση για το Κομμουνιστικό κόμμα, τις αριστερές οργανώσεις, τους ακτιβιστές και όσους αντιτίθενται στην κυβέρνηση της Ουκρανίας;
Alexey Albu: Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη, επειδή δεν υπάρχει πολιτικό υποκείμενο που να μπορεί να αγωνιστεί εναντίον της κυβέρνησης. Όλες οι αριστερές οργανώσεις διαλύθηκαν το 2014 και 2015, όλοι οι ακτιβιστές των οργανώσεων αυτών συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν ή άφησαν την Ουκρανία για να αποφύγουν τη φυλακή. Αν κάποιος προσπαθήσει να δημιουργήσει μια τέτοια οργάνωση σήμερα, η κυβέρνηση δεν κάνει τα πάντα για να εμποδίσει την ανάπτυξή της. Για παράδειγμα, αν κάποιος προσπαθήσει να οργανώσει μια διαδήλωση, ακόμη και αν αυτό είναι τυπικά νόμιμο, η ουκρανική κυβέρνηση χρησιμοποιεί παρακρατικές ομάδες ακροδεξιών για να σταματήσει αυτές τις ενέργειες. Τυπικά είναι νόμιμη η δημιουργία μιας οργάνωσης, αλλά δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λέξεις όπως «κομμουνισμός», «δικτατορία» ή τα σύμβολα του κομμουνισμού αφού υπάρχει μια ειδική νομοθεσία ενάντια στην «κομμουνιστική προπαγάνδα».
Για παράδειγμα, αν πουλάς ένα βιβλίο του Μαρξ ή του Λένιν, η κυβέρνηση θα σε φυλακίσει. Είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθεί κάποια οργάνωση ή κόμμα με τέτοιες αναφορές. Στην Ουκρανία η πιο ισχυρή αριστερή οργάνωση ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ουκρανίας. Ήταν ένα κόμμα του κοινοβουλίου με χιλιάδες κόσμο οργανωμένο και πολλές οργανώσεις σε όλη τη χώρα. Υπήρχαν πολλοί κομμουνιστές που συμμετείχαν στις διαμαρτυρίες και στο κίνημα «Αντι-Μαϊντάν». Όταν η νέα εξουσία δήλωσε πως το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι αυτονομιστές και παράνομοι, η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ουκρανίας προσπάθησε να έρθει σε συμφωνία με τη νέα εξουσία. Διακίνησαν ένα εσωτερικό έγγραφο στο Κόμμα κατά των αποσχιστικών τάσεων στο εσωτερικό του κομμουνισμού κόμματος της Ουκρανίας και σε αυτό το έγγραφο, δήλωναν ότι όλοι όσοι υποστήριζαν το κίνημα αντι-Μαϊντάν, θα πρέπει να αποχωρίσουν από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ουκρανίας. Πολλοί ακτιβιστές, για παράδειγμα, ο Μπόρις Λιτβίνοφ που ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ουκρανίας και μέλος του Κοινοβουλίου, ήταν ένας από τους πρωτεργάτες στη δημιουργία της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ.
Ήταν, επίσης, ένας από τους γραμματείς της Επιτροπής του του Ντόνετσκ του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ουκρανίας που η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ουκρανίας διέγραψε για να δείξει ότι όλα είναι εντάξει στο εσωτερικό του κόμματος, ότι δεν υπάρχουν αποσχιστικές τάσεις, ότι δεν είναι ενάντια στη νέα εξουσία και ότι θα συνεχίσουν να είναι ένα νόμιμο κόμμα που δρα μέσα στο νομικό πλαίσιο.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα μαζί με όσους υποστήριζαν το Μαϊντάν, ψήφισε να οριστεί ως υπηρεσιακός πρόεδρος ο Τουρτσίνοφ, ένας δεξιός νεοφιλελεύθερος πολιτικός, μετά την αποπομπή του εκλεγμένου Γιανουκόβιτς και μέχρι τις επόμενες εκλογές. Ουσιαστικά το Κομμουνιστικό Κόμμα νομιμοποίησε ότι συνέβη τον Φεβρουάριο του 2014, νομιμοποίησε το πραξικόπημα. Θα έπρεπε να δηλώσουν πως «αυτό είναι παράνομο, πως δεν συμμετέχουν σε ένα ακροδεξιό και φασιστικό κοινοβούλιο, αλλά δεν το έκαναν. Νόμιζαν ότι μπορούν να κάνουν κάποια συμφωνία με τη νέα εξουσία και ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ουκρανίας θα μετέχει με το 3% στο κοινοβούλιο. Οι φασίστες χρησιμοποίησαν τους ηγέτες του κομμουνιστικού κόμματος, αφού ψήφισαν για τον Τουρτσίνοφ, δεν υποστήριξαν την εξέγερση στην Νοτιοανατολική Ουκρανία, διέγραψαν εκατοντάδες μέλη τους και δεν υποστήριξαν την Λαϊκή Δημοκρατία. Επιπλέον, όταν οι ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος θέλησαν και πάλι να είναι βουλευτές, η νέα εξουσία έκανε τα πάντα για να το απαγορεύσει.
antapocrisis.gr: Σήμερα ζεις στο Ντονμπάς;
Alexey Albu: Zούσα στην Οδησσό από τη γέννησή μου. Στις 2 Μαΐου του 2014 ήμουν μέσα στο Κτίριο Των Συνδικάτων στην Οδησσό όπου οι φασίστες του Δεξιού Τομέα έκαψαν ζωντανούς δεκάδες ανθρώπους αλλά ήμουν τυχερός γι’ αυτό είμαι ζωντανός. Πολλοί από τους φίλους μου και τους συντρόφους σκοτώθηκαν εκεί και λίγες μέρες αργότερα, μετά από αυτή τη σφαγή, πήγα στην Κριμαία και στη συνέχεια πήγα στο Ντονμπάς. Έζησα στην Κριμαία περίπου δέκα μήνες, στη συνέχεια πήγα στο Ντονμπάς και σήμερα ζω στη Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ.[1]
antapocrisis.gr: Ποια είναι η σημερινή κατάσταση εκεί;
Alexey Albu: Η κατάσταση είναι καλύτερη από τον Φεβρουάριο του 2014 ή από το 2015. Τώρα υπάρχει εξουσία, δεν είναι άναρχη η κατάσταση, ενώ προηγουμένως υπήρχαν πολλές διαφορετικές ομάδες οι οποίες δεν πάλευαν μόνο ενάντια στους φασίστες αλλά και μεταξύ τους. Τώρα έχουν δημιουργηθεί κρατικά ιδρύματα, πολλοί άνθρωποι έχουν μισθούς, οι ηλικιωμένοι έχουν σύνταξη. Άρχισαν να λειτουργούν πολλοί κρατικοί οργανισμοί.
Το κράτος έχει έναν προϋπολογισμό από την οικονομική βοήθεια, από τη βιομηχανία, τα εργοστάσια, συνδρομές απλών ανθρώπων αλλά και τη Ρωσική Ομοσπονδία που βοηθάει πολύ. Τώρα, μέσα στη Δημοκρατία δεν υπάρχει πόλεμος, ο πόλεμος είναι στην συνοριακή γραμμή και τα σύνορα όπου όλη την ώρα βομβαρδίζονται από την ουκρανική πλευρά με κάποιες περιόδους ανακωχής. Ο υπολογισμός του πληθυσμού είναι δύσκολος, επειδή πολλοί άνθρωποι έφυγαν και άλλοι ήρθαν, αλλά τώρα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ ζουν περίπου 500.000 άνθρωποι ή λίγο περισσότεροι. Στο Ντονέτσκ, ο πληθυσμός είναι 1.000.000 άτομα. Αλλά ίσως τώρα να είναι 500.000 λόγω των μετακινήσεων. Το κράτος μας δεν αναγνωρίζεται από τους άλλους, εκτός από τη Βόρεια Οσσετία, αλλά οι άνθρωποι του Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ θέλουν να αναγνωριστεί επίσημα ως κράτος από άλλες χώρες.

 Η Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ είναι κράτος, που κήρυξε την ανεξαρτησία του από την Ουκρανία στις 27 Απριλίου 2014 και αποτελεί ομόσπονδο τμήμα της αυτοαποκαλούμενης Ομοσπονδιακής Πολιτείας της Νέας Ρωσίας. Η ανακήρυξη πραγματοποιήθηκε στις 27 Απριλίου 2014 και επισημοποιήθηκε με το δημοψήφισμα που έγινε στις 11 Μαίου 2014. Το 89,07% ψήφισε υπέρ της αυτοδιάθεσης, το 10,19% ψήφισε κατά και το 0.74% λευκό.

Συζητάμε με τον Pedro Montes.
Pedro MontesΟ Pedro Montes είναι Ισπανός οικονομολόγος. Εργαζόταν στο Κέντρο Ερευνών της Τράπεζας της Ισπανίας. Συμμετέχει στους Podemos και είναι υπέρμαχος της εξόδου της Ισπανίας από την ευρωζώνη. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της κίνησης Socialismo 21.
antapocrisis.gr: Θεωρείτε ότι υπήρχε εναλλακτική πορεία σχετικά με το δημοψήφισμα της 5 Ιουλίου στην Ελλάδα; Ο Αλέξης Τσίπρας θα μπορούσε να έχει ακολουθήσει εναλλακτικό σχέδιο;
Pedro Montes: Η απάντηση που έχω σε αυτό είναι ότι οι ηγέτες τoυ ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν συνεπείς, εφ’ όσον από την αρχή που αντιμετώπισαν την Τρόικα, την ΕΕ και την κομισιόν δεν είχαν προετοιμάσει εναλλακτικό σχέδιο. Όταν κάποιος θεωρεί ότι μπορεί να αντιμετωπίσει τόσο ισχυρές δυνάμεις όπως την Τρόικα, και η διαπραγμάτευση αυτή σκληραίνει, πρέπει να έχει εναλλακτική πρόταση. Και η βασική κατηγορία που μπορώ να απευθύνω στο ΣΥΡΙΖΑ και τις ευθύνες που του αναλογούσαν είναι η μη προετοιμασία εναλλακτικής πρότασης. Ακόμα χειρότερα, όταν στο δημοψήφισμα τέθηκε το ζήτημα του νομίσματος και φάνηκε ο δισταγμός των ηγετών που τελικά οδήγησε σε νέες σχέσεις με την ΕΕ, αυτό αποτέλεσε μεγάλη απογοήτευση για τις αριστερές δυνάμεις της Ευρώπης οι οποίες αντιμετώπιζαν με συμπάθεια το ΣΥΡΙΖΑ και τον Τσίπρα, και ταυτόχρονα ήταν κοντά στην θέσεις ρήξης με την ευρωζώνη και την ΕΕ. Και αυτό μου φαίνεται το μεγαλύτερο λάθος που πραγματοποίησαν οι ηγέτες. Ποια ήταν η εναλλακτική; Είναι προφανές ότι αν στόχος είναι η ευθεία αντιμετώπιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η προετοιμασία ενός σχεδίου με εξέλιξη την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ είναι απαραίτητη, αλλά μια έξοδος της Ελλάδας από το Ευρώ σημαίνει, ταυτόχρονα, την πρόβλεψη για δικό της νόμισμα. Με ξεκίνημα ένα νέο νόμισμα θα μπορούσε η Ελλάδα ν’ ασκήσει πολιτική πολύ διαφορετική από αυτή στην οποία έπρεπε να υποταχθεί ο ΣΥΡΙΖΑ, και το νόμισμα είναι απαραίτητη συνθήκη για άλλου τύπου πολιτική. Αυτή είναι η πιο αυστηρή μου κριτική προς αυτά που συνέβησαν με το ΣΥΡΙΖΑ . Στην πραγματικότητα, υπήρχε τόση υποστήριξη και συμπάθεια από κόσμο προς τον ΣΥΡΙΖΑ, όπου όταν συνέβησαν τα γεγονότα αυτά προσπάθησε να τα κατανοήσει και να τα εξηγήσει. Μπορούμε όμως να πούμε σε κάθε περίπτωση ότι ο πολιτικός ρόλος που έπαιξε δεν ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικός· ήταν μάλιστα και κάπως λυπηρός, διότι οδήγησε τις υπόλοιπες χώρες στο να σκέφτονται ότι αυτό το οποίο συνέβη στο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να συμβεί και σ εμάς.
antapocrisis.gr: Νομίζετε ότι αν οι Podemos ήταν κυβέρνηση της Ισπανίας θα είχαν ακολουθήσει ή θα ακολουθούσαν την ίδια πολιτική με το ΣΥΡΙΖΑ;
Pedro Montes: Άκου, το να πούμε ότι οι Podemos θα ακολουθούσαν την ίδια πολιτική με το ΣΥΡΙΖΑ, θα ήταν σαν να τους καταδικάζουμε χωρίς να έχουν ακόμα εγκληματήσει, διότι δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε με τι δυνάμεις ή με ποιά συμμαχία θα οδηγούνταν οι Podemos στην κυβέρνηση, και συνεπώς θα κάναμε μια εκτίμηση κάπως αβάσιμη αν λέγαμε ότι θα έκαναν το ίδιο με το ΣΥΡΙΖΑ. Σε κάθε περίπτωση, η ιδεολογική αδυναμία του Podemos σχετικά με το ευρωπαϊκό θέμα είναι πολύ κοντά σε αυτή του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτοί θέλουν, και προφανώς ο κόσμος της Αριστεράς θέλει άλλου τύπου πολιτική, καλύτερο σύστημα υγείας, καλύτερα παιδεία, μεγαλύτερη φροντίδα στις μειονότητες, όλα αυτά τα οποία διαχρονικά αποζητά μια αριστερή δύναμη. Δεν φτάνει όμως απλά να τα θέλουν, αλλά είναι απαραίτητη η πάλη ενάντια στις πολιτικές οι οποίες τα εμποδίζουν και η ύπαρξη εναλλακτικού σχεδίου. Δεν μπορούμε λοιπόν να υποθέσουμε εξ’ αρχής ότι οι Podemos θα ακολουθήσουν την ίδια πολιτική με το ΣΥΡΙΖΑ, αλλά υπάρχει ο φόβος ότι δεν θα κάνουν κάτι ιδιαίτερα διαφορετικό, διότι οι Podemos δεν έχουν ξεκάθαρη θέση για τα ευρωπαϊκά θέματα. Ξέρουν αυτή τους την αδυναμία, αλλά επιπλέον θα ήταν απαραίτητο να έχουν κάποια συμφωνία μεταξύ τους πριν αποφασίσουν για κάποιο ποιο ριζοσπαστικό σχέδιο. Δεν θεωρώ ότι οι Podemos είναι ενιαίοι και προετοιμασμένοι για ένα τέτοιο πεδίο, όπως άλλωστε συνέβη και στο ΣΥΡΙΖΑ. Διότι όταν μπαίνεις στο πεδίο της μάχης πρέπει να έχεις σχέδιο, να ξέρεις ότι μπορεί να σου επιτεθούν, να οδηγηθείς σε μονοπάτια που δεν έχεις ακριβώς προβλέψει, αλλά χρειάζεσαι σίγουρα εκ των προτέρων μια στρατηγική την οποία θα ακολουθήσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν το έκανε και ούτε οι Podemos φαίνεται να το κάνουν. Τα προηγούμενα χρόνια οι Podemos είχαν καλύτερα ποσοστά και μεγαλύτερες πιθανότητες εκλογής, αλλά σήμερα η πολιτική κατάσταση στην Ισπανία είναι αρκετά δύσκολη. Συνεπώς αν οι Podemos συμμετείχαν σήμερα σε κάποια κυβέρνηση θα ήταν με μικρότερη δύναμη και συνεπώς μικρότερη δυνατότητα αντιπαράθεσης (με τις κυρίαρχες δυνάμεις).    

Συζητάμε με την Inge Höger.
IngeΗ Inge Höger είναι Γερμανίδα βουλεύτρια από το 2006, μέλος του Die Linke. Τάσσεται εναντίον της ευρωζώνης ασκώντας έντονη κριτική στην στάση της Γερμανικής κυβέρνησης απέναντι στο ελληνικό ζήτημα.
antapocrisis.gr:  Πως εξηγείτε την άνοδο της ακροδεξιάς στη Γερμανία το τελευταίο διάστημα;
Inge Höger: Ο Γερμανικός λαός αισθάνεται όλο και λιγότερο ικανοποιημένος τόσο λόγω της πολιτικής των κυρίαρχων κομμάτων όσο και της ΕΕ, με τις συνθήκες απελευθέρωσης του εμπορίου, TTIP και CETA, με τα προβλήματα του γερμανικού λαού όπως η αυξημένη ανεργία, η φτώχεια. ‘Ισως όχι σε τέτοιο βαθμό όσο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως στις χώρες του νότου για παράδειγμα, υπάρχει όμως ένας μεγάλο κομμάτι που αμείβεται με κατώτατο μισθό, 20% του πληθυσμού της Γερμανίας βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας, υπάρχει παιδική φτώχεια. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία καταφέρνει να εκμεταλλευτεί αυτό το αίσθημα μη ικανοποίησης προς όφελός της, να παρουσιασθεί ως κόμμα διαμαρτυρίας και να πείσει με το σύνθημα «Ψηφίστε μας και εμείς θα διαμαρτυρηθούμε για σας στην κυβέρνησης».
antapocrisis.gr:  Γιατί όμως το κομμάτι αυτό του κόσμου δεν κινήθηκε αριστερά;
Inge Höger: Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η Αριστερά (το κόμμα die Linke) δεν κατάφερε μέχρι σήμερα να κεφαλαιοποιήσει τις αντιδράσεις. Δεν είναι όλος ο κόσμος ακροδεξιοί, φυσικά και υπάρχουν εθνικιστικού τύπου αντιδράσεις και αυτούς τους ανθρώπους δεν πρόκειται να τους κερδίσουμε. Αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε καταφέρει να πούμε ότι εμείς είμαστε η απάντηση στα κοινωνικά ερωτήματα, ότι παλεύουμε για κοινωνική δικαιοσύνη, για την υπεράσπιση του λαού. Εν μέρει γινόμαστε αντιληπτοί ως κομμάτι τους συστήματος, ως κομμάτι των καθεστωτικών κομμάτων. Είναι όμως δική μας δουλειά το να πείσουμε ότι εμείς είμαστε η αριστερά που παλεύει για κοινωνική δικαιοσύνη.
Στην αριστερά και στο κόμμα Die Linke υπάρχουν διαφορετικές τάσεις και ένα κομμάτι της, κυρίως αυτό που βρίσκεται στα ανατολικογερμανικά κρατίδια, πιστεύει ιδιαίτερα ότι η όποια αλλαγή θα έρθει μέσα από τη συμμετοχή σε τοπικές κυβερνήσεις. Θέλουν εκ πρώτης να συγκυβερνήσουν και δεν βάζουν μπροστά τα κοινωνικά ερωτήματα. Σ’ αυτά ακριβώς τα κρατίδια, ενώ λάβαν μέρος στις κυβερνήσεις, δεν φέραν καμία αλλαγή για το λαό αλλά αντίθετα συμμετείχαν στην κοινωνική αποδόμηση, στο Βερολίνο για παράδειγμα και στο Μεκλεμβούργο- Δυτική Πομερανία. Εκεί χάθηκαν μαζικά ψηφοφόροι.
antapocrisis.gr:  Σχολιάζοντας τη γενικότερη πολιτική κατάσταση, ποια τακτική πιστεύετε ότι θα πρέπει να ακολουθήσει η Αριστερά (το κόμμα), εν όψει και των βουλευτικών εκλογών το υεπόμενου έτους;
Inge Höger: H τακτική της Αριστεράς για το επόμενο διάστημα βρίσκεται ακόμα υπό διαμόρφωση όμως πιστεύω ότι ακριβώς εξ’ αιτίας αυτής της εμπειρίας, το ότι χάσαμε μαζικά κόσμο, όχι ότι δεν έχουμε κερδίσει κανένα σε άλλα κρατίδια αλλά παρ’ όλα αυτά, κοιτώντας το πρόβλημα στη βάση, αυτό που πρέπει να αλλάξουμε είναι να σταματήσουμε να γινόμαστε αντιληπτοί ως κομμάτι του συστήματος αλλά να τοποθετήσουμε αρχικά ξεκάθαρα τον εαυτό μας στην αντιπολίτευση. Η αλλαγή ξεκινάει με το να αντιπολιτευτείς και αν θέλουμε να πετύχουμε θα πρέπει να σταθούμε απέναντι στους Χριστιανοδημοκράτες, τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους, που είναι όλοι τους υπαίτιοι για την κοινωνική αποδόμηση των τελευταίων. Είναι πολύ σημαντικό να το κάνουμε ξεκάθαρο στον κόσμο ότι είμαστε το μοναδικό κόμμα που παλεύει για την κοινωνική δικαιοσύνη και ότι δεν μας ενδιαφέρει μόνο το να βρισκόμαστε στην εξουσία.
Ως Αριστερά χρειαζόμαστε μια ξεκάθαρη στρατηγική κατά την οποία θα παρουσιαστούμε στον κόσμο ως κόμμα της αντιπολίτευσης, ως αντικαπιταλιστικό κόμμα, υπέρ της αλλαγής για τον λαό, ανεξάρτητο και χωρίς δεσμούς με το σύστημα, υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Μεταφράσεις: Ξένια Πηρούνια, Μαλβίνα Ανδρώνη, Νάσια Πλιακογιάννη
http://antapocrisis.gr/

Συνδιάσκεψη Άρδην – Κεντρική ομιλία Γ. Καραμπελιά



15-11-2016
Παρακολουθήστε την κεντρική ομιλία του επικεφαλής Γιώργου Καραμπελιά με θέμα «Ενάντια στην Παρακμή» από την Α΄ Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του Κινήματος Άρδην που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 12 Νοεμβρίου 2016 στο Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτών. Τις επόμενες ημέρες, θα αναρτηθούν τα βίντεο των εισηγήσεων, των χαιρετισμών και των παρεμβάσεων.

Η επιδρομή Μπαράκ Ομπάμα στην Ελλάδα


Φυσικό αέριο, όπλα και νέες, ευρωατλαντικές στρατιωτικές βάσεις στην εκρηκτική βαλίτσα του αμερικανικού βούβαλου.
Στα τέλη της δε­κα­ε­τί­ας του ‘90, ο «πολύς» Τόμας Φρί­ντμαν, δη­μο­σιο­γρά­φος, αρ­θρο­γρά­φος και γκου­ρού της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης, κυ­κλο­φό­ρη­σε το βι­βλίο του «Το Lexus και η Ελιά» (στα ελ­λη­νι­κά, εκ­δό­σεις Ωκε­α­νί­δα) - ένα πό­νη­μα - συ­μπύ­κνω­ση των βα­σι­κών θέ­σε­ων της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης, αμε­ρι­κα­νι­κής δια­νό­η­σης για την ιμπε­ρια­λι­στι­κή πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση, τις οι­κο­νο­μι­κές και εμπο­ρι­κές ευ­και­ρί­ες που αυτή έφερ­νε στις κοι­νω­νί­ες, τις οι­κο­νο­μι­κές και εμπο­ρι­κές ευ­και­ρί­ες που αυτή πρό­σφε­ρε στο αμε­ρι­κα­νι­κό, κυ­ρί­ως, κε­φά­λαιο.
Σε αυτό το βι­βλίο ο Φρί­ντμαν έκανε λόγο για τον, στα δικά του μάτια, δι­χα­σμό του κό­σμου στον οποίο έπρε­πε να δια­κλα­δω­θούν τα οφέλη της νέας επο­χής- στη Μέση Ανα­το­λή, Ισ­ραη­λι­νοί και Πα­λαι­στί­νιοι τσα­κώ­νο­νταν, κατά τον συγ­γρα­φέα, για την κυ­ριό­τη­τα ενός κορ­μού ελιάς, στις ΗΠΑ και την Ια­πω­νία, κάθε εξάρ­τη­μα ενός αυ­το­κι­νή­του Lexus άρ­χι­ζε να κα­τα­σκευά­ζε­ται σε ερ­γο­στά­σια του Με­ξι­κού, της Βρα­ζι­λί­ας, της Ιν­δο­νη­σί­ας ή της Κίνας και μετά έπαιρ­νε τον δρόμο της συ­ναρ­μο­λό­γη­σης, της δια­κί­νη­σης, του εμπο­ρί­ου και της κυ­κλο­φο­ρί­ας στους δρό­μους της Ευ­ρώ­πης ή της Αμε­ρι­κής. Οι προ­τι­μή­σεις του συγ­γρα­φέα έρε­παν, ολο­φά­νε­ρα, στην επέ­κτα­ση του δεύ­τε­ρου κό­σμου. Το εμπό­ριο, οι επι­χει­ρη­μα­τι­κές ευ­και­ρί­ες, οι επεν­δύ­σεις, η βιο­μη­χα­νι­κή πα­ρα­γω­γή και η τε­χνο­λο­γία θα έφερ­ναν έναν κόσμο των Lexus, έναν κόσμο ευ­η­με­ρί­ας και ασφά­λειας, μια εποχή ει­ρή­νευ­σης και κα­ταλ­λα­γής των παθών, που θα άφηνε πίσω της τις «πα­ρω­χη­μέ­νες» και «ακα­τα­νό­η­τες» διε­νέ­ξεις, προ­στρι­βές και δια­μά­χες για τον κορμό μιας προϊ­στο­ρι­κής ελιάς.
Το Ηλε­κτρο­νι­κό Κο­πά­δι και ο πρό­ε­δρος... βί­σω­νας
Πρω­τα­γω­νι­στές στην προ­ώ­θη­ση και την εμπέ­δω­ση αυτού του κλί­μα­τος ευ­και­ριών, επεν­δύ­σε­ων και ευ­η­με­ρί­ας, θα ήταν, κατά τον Φρί­ντμαν, εκεί­νοι που ο ίδιος βά­φτι­ζε Ηλε­κτρο­νι­κό Κο­πά­δι - μια ομάδα πρω­το­πό­ρων, ευ­κα­τά­στα­των και βα­θύ­πλου­των δια­χει­ρι­στών κε­φα­λαί­ων ή ιδιο­κτη­τών κο­λοσ­σιαί­ων επι­χει­ρή­σε­ων, οι οποί­οι, πά­ντο­τε με την αρωγή και την υπο­στή­ρι­ξη των ισχυ­ρών κυ­βερ­νή­σε­ων, θα φρό­ντι­ζαν κάθε φορά να κι­νού­νται ελεύ­θε­ρα ανά την υφή­λιο, με μο­να­δι­κό κρι­τή­ριο την όσφρη­ση τους για ελ­κυ­στι­κές και προ­σο­δο­φό­ρες επεν­δύ­σεις και αξιο­ποιώ­ντας τη τε­λευ­ταία λέξη των τε­χνο­λο­γιών, των χρη­μα­το­πι­στω­τι­κών ερ­γα­λεί­ων και της δια­σύν­δε­σης τους στο δια­δί­κτυο με κάθε εί­δους φο­ρη­τή συ­σκευή πλη­ρο­φό­ρη­σης. Ο Φρί­ντμαν πα­ρο­μοί­α­ζε αυτή την κα­τά­στα­ση σαν ένα κο­πά­δι βι­σώ­νων των απέ­ρα­ντων, αμε­ρι­κα­νι­κών πε­διά­δων, που θα ακο­λου­θού­σαν την όσφρη­ση και το έν­στι­κτο του επι­κε­φα­λής βού­βα­λου, θα έμπαι­ναν στα ανοι­κτά, οι­κο­νο­μι­κά και επι­χει­ρη­μα­τι­κά, λι­βά­δια της υφη­λί­ου και αφού θα έβο­σκαν για τα καλά θα άφη­ναν πίσω τους ένα «κα­λύ­τε­ρο πε­ρι­βάλ­λον για τις το­πι­κές κοι­νω­νί­ες». Φυ­σι­κά, όπως ο ίδιος ο Φρί­ντμαν τό­νι­ζε, τί­πο­τα δεν εμπό­δι­ζε το Ηλε­κτρο­νι­κό του Κο­πά­δι αφε­νός να μην αφή­σει πίσω του ούτε δείγ­μα χορ­τα­ριού και ζωής στο ξέ­φρα­γο λι­βά­δι και αφε­τέ­ρου να απο­χω­ρή­σει εν ριπή οφθαλ­μού εφό­σον αντι­λαμ­βα­νό­ταν ότι σε πα­ρα­κεί­με­νη έκτα­ση οι... ευ­και­ρί­ες βό­σκη­σης θα ήταν και κα­λύ­τε­ρες και πλου­σιό­τε­ρες και φο­ρο­λο­γι­κά επω­φε­λέ­στε­ρες.
Ο απερ­χό­με­νος πρό­ε­δρος των ΗΠΑ, Μπα­ράκ Ομπά­μα, θε­ω­ρεί­ται ως ο πιο με­λε­τη­ρός πρό­ε­δρος στη σύγ­χρο­νη ιστο­ρία του Λευ­κού Οίκου - αφιε­ρώ­νει πολύ χρόνο στο διά­βα­σμα και σί­γου­ρα είχε δια­βά­σει και το πα­ρα­πά­νω βι­βλίο - Βίβλο εκ­θεια­σμού της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης. Κάτω από αυτό το πρί­σμα, αν και απερ­χό­με­νος πρό­ε­δρος, δη­λα­δή μια «κου­τσή πάπια» όπως ει­ρω­νεύ­ο­νται οι ίδιοι οι Αμε­ρι­κα­νοί τους προ­έ­δρους τους, όταν βρί­σκο­νται στο με­σο­διά­στη­μα με­τα­ξύ της εκλο­γής του δια­δό­χου τους και της πα­ρα­μο­νής τους υπό προ­θε­σμία «με­τά­βα­σης» στην εξου­σία, ο Ομπά­μα μόνο... κου­τσός και μόνο πάπια δεν είναι. Πε­ρισ­σό­τε­ρο μοιά­ζει με τον επι­κε­φα­λής βού­βα­λο του Ηλε­κτρο­νι­κού Κο­πα­διού, ο οποί­ος θα κα­τέ­βει πρώ­τος τη σκάλα του αε­ρο­πλά­νου στο αε­ρο­δρό­μιο «Ελευ­θέ­ριος Βε­νι­ζέ­λος», ενώ θα τον ακο­λου­θούν οι κε­φα­λαιού­χοι, οι επι­χει­ρη­μα­τί­ες, οι με­τα­πρά­τες και οι ντί­λερς. Και η βα­λί­τσα απαι­τή­σε­ων, σχε­δια­σμών και συμ­φω­νιών που κου­βα­λά μαζί του ο Ομπά­μα είναι εκρη­κτι­κή - έμ­με­σα, αλλά εύ­γλωτ­τα το απο­κα­λύ­πτει και στη συ­νέ­ντευ­ξη του στην «Κα­θη­με­ρι­νή της Κυ­ρια­κής» και - ποιον άλλον!; - τον Αλέξη Πα­πα­χε­λά.
Ενέρ­γεια, εξο­πλι­σμοί και «αγο­ρές του αιώνα» στη βα­λί­τσα του Ομπά­μα.
Τι μας είπε ο αμε­ρι­κα­νός πρό­ε­δρος σε αυτή τη συ­νέ­ντευ­ξη; Κα­ταρ­χάς για τις εν εξε­λί­ξει δια­βου­λεύ­σεις στο Κυ­πρια­κό, ότι η κα­τά­λη­ξη τους «θα δη­μιουρ­γού­σε ευ­και­ρί­ες για αμε­ρι­κα­νι­κές και ευ­ρω­παϊ­κές επι­χει­ρή­σεις (σ.σ. δρα­στη­ριο­ποιού­με­νες στην ενέρ­γεια) - μια συμ­μα­χία συμ­φε­ρό­ντων και οι­κο­νο­μι­κής ανά­πτυ­ξης στην πε­ριο­χή». Με απλά λόγια, οι ΗΠΑ απαι­τούν το από­λυ­το προ­βά­δι­σμα στην εκ­με­τάλ­λευ­ση των κοι­τα­σμά­των φυ­σι­κού αε­ρί­ου στην κυ­πρια­κή και όχι μόνο ΑΟΖ και η όποια «κα­τά­λη­ξη» των συ­νο­μι­λιών ανά­με­σα στην ελ­λη­νο­κυ­πρια­κή και την τουρ­κο­κυ­πρια­κή πλευ­ρά θα πρέ­πει να λάβει κάτι πα­ρα­πά­νω από σο­βα­ρά υπό­ψιν της αυτόν τον πα­ρά­γο­ντα.
Έτσι, ο Ομπά­μα έρ­χε­ται στην Ελ­λά­δα, ώστε να ασκή­σει την πρέ­που­σα πίεση προς την Αθήνα η οποία με τη σειρά της θα πιέ­σει (αν χρειά­ζε­ται αυτή η πίεση...) τη Λευ­κω­σία, προ­κει­μέ­νου οι δρα­στη­ριο­ποιού­με­νες στον κλάδο της ενέρ­γειας, αμε­ρι­κα­νι­κές εται­ρεί­ες να τύ­χουν «ευ­νοϊ­κής και προ­νο­μια­κής με­τα­χεί­ρι­σης», όταν θα έρθει η επί­σπευ­ση της ώρας για να δου­λέ­ψουν τα τρυ­πά­νια.
Σε δεύ­τε­ρο χρόνο, ο Ομπά­μα προ­ε­τοι­μά­ζει το έδα­φος για τον νέο γύρο εξο­πλι­στι­κών προ­γραμ­μά­των και την εξα­σφά­λι­ση των απαι­τή­σε­ων του στρα­τιω­τι­κο­βιο­μη­χα­νι­κού κα­τε­στη­μέ­νου της χώρας του, σε όλη την Νο­τια­να­το­λι­κή Με­σό­γειο και τα Βαλ­κά­νια. Σε αυτό το ση­μείο και πάντα στη συ­νέ­ντευ­ξη του, ο αμε­ρι­κα­νός πρό­ε­δρος κρί­νει σκό­πι­μο να... ευ­χα­ρι­στή­σει (!!!) την Ελ­λά­δα αφε­νός για τη «στενή συ­νερ­γα­σία στη Σούδα» και αφε­τέ­ρου για το γε­γο­νός ότι η χώρα μας πα­ρα­μέ­νει «μια από τις πέντε χώρες - μέλη του ΝΑΤΟ, που δα­πα­νούν του­λά­χι­στον το 2% του ΑΕΠ τους στην άμυνα (σ.σ. μια άλλη είναι διό­λου τυ­χαία, η Τουρ­κία...)».
Η Ελ­λά­δα, με­σο­γεια­κό και βαλ­κα­νι­κό κέ­ντρο του μι­λι­τα­ρι­στι­κού BigBrother
Τι μας λέει εδώ ο Ομπά­μα, σε απλά ελ­λη­νι­κά; Πρώ­τον ότι η συ­νερ­γα­σία στη Σούδα πρέ­πει να επε­κτα­θεί και σε άλλες, στην κυ­ριο­λε­ξία, βά­σεις, καθώς όπως θε­ω­ρεί η Ουά­σιγ­κτον η Σούδα «στό­μω­σε» το τε­λευ­ταίο διά­στη­μα, λόγω της αυ­ξη­μέ­νης κι­νη­τι­κό­τη­τας προ­σω­πι­κού, στό­λων και αε­ρο­σκα­φών - και είναι κοινό μυ­στι­κό στο υπουρ­γείο Άμυ­νας, ότι οι Αμε­ρι­κα­νοί θέ­λουν να κλεί­σουν (...χθες) το ζή­τη­μα των υπερ­πτή­σε­ων μη επαν­δρω­μέ­νων αε­ρο­σκα­φών που θα εγκα­τα­στα­θούν μό­νι­μα στην Ελ­λά­δα και θα πε­ρι­πο­λούν σε ολό­κλη­ρη την Νο­τια­να­το­λι­κή Με­σό­γειο, από τις βο­ρειο­α­φρι­κα­νι­κές ακτές έως την Κύπρο, αλλά (ιδιαί­τε­ρη προ­σο­χή εδώ...) και πάνω από πό­λεις και πε­ριο­χές αμε­ρι­κα­νι­κού «εν­δια­φέ­ρο­ντος» στη χώρα μας - ένας αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κός Big Brother πάνω από τα κε­φά­λια μας.
Πρώτη υπο­ψή­φια βάση στάθ­μευ­σης και απο­γεί­ω­σης τους, είναι το νέο αε­ρο­δρό­μιο στο Κα­στέ­λι Πε­διά­δος, στην Κρήτη. Επει­δή όμως, η κα­τα­σκευή αυτού του αε­ρο­δρο­μί­ου μόλις πρό­σφα­τα επα­νεκ­κι­νή­θη­κε [με τη συν­δρο­μή μά­λι­στα και κα­τα­σκευα­στι­κής κοι­νο­πρα­ξί­ας ελ­λη­νο-ιν­δι­κών, επι­χει­ρη­μα­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων (ΤΕΡ­ΝΑ-GMR)...], το αμε­ρι­κα­νι­κό Πε­ντά­γω­νο ζητά μια προ­σω­ρι­νή διευ­θέ­τη­ση του ζη­τή­μα­τος, με την ίδρυ­ση αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κής βάσης αε­ρο­σκα­φών στο αε­ρο­δρό­μιο της Κα­λα­μά­τας.
Δεύ­τε­ρον, η Ελ­λά­δα, που κατά Ομπά­μα δα­πα­νά «στα­θε­ρά» και «παρά τις οι­κο­νο­μι­κές της δυ­σκο­λί­ες» το 2% του ΑΕΠ της, στις να­τοϊ­κές, στρα­τιω­τι­κές της υπο­χρε­ώ­σεις, δη­λα­δή πετά στο πι­θά­ρι των Δα­να­ΐ­δων και της πα­ρά­λο­γης κούρ­σας εξο­πλι­σμών πε­ρί­που 4 δισ. κάθε χρόνο (στα­θε­ρές τιμές ΑΕΠ 2010), όχι μόνο δεν πρέ­πει να δια­νοη­θεί να κόψει κάτι (ακόμη και τα πε­ρί­φη­μα 400 εκα­τομ­μύ­ρια από τον συ­νο­λι­κό προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό του υπουρ­γεί­ου Άμυ­νας), αλλά να εξε­τά­σει και να δρο­μο­λο­γή­σει άμεσα τη σχε­τι­κή αύ­ξη­ση τους.
Αε­ρο­σκά­φη αντί για κοι­νω­νι­κό κρά­τος
Το κλίμα για τη νέα «αγορά του αιώνα» έχουν προ­ε­τοι­μά­σει τόσο οι πρό­σφα­τες δη­λώ­σεις Ερ­ντο­γάν για «τα σύ­νο­ρα της καρ­διάς» του, τη Λω­ζά­νη και το αρα­χνια­σμέ­νο, πα­ρω­χη­μέ­νο και ξε­πε­ρα­σμέ­νο από τις ιστο­ρι­κές εξε­λί­ξεις και τις διε­θνείς συμ­φω­νί­ες «Εθνι­κό Συμ­βό­λαιο» και άλλες, πα­ρό­μοιες εθνι­κι­στι­κές κο­ρώ­νες, όσο κυ­ρί­ως και συ­γκε­κρι­μέ­να ελ­λη­νι­κά ΜΜΕ (όπως διό­λου τυ­χαία η «Κα­θη­με­ρι­νή της Κυ­ρια­κής» και ο Σκάι, ιδιο­κτη­σί­ας και συμ­φε­ρό­ντων Αλα­φού­ζου) που δεν χά­νουν ευ­και­ρία να προ­βά­λουν και την τε­λευ­ταία αν­θυ­πο­δή­λω­ση Ερ­ντο­γάν ή τούρ­κων αξιω­μα­τού­χων, ώστε να προ­χω­ρή­σει η νέα δια­κρα­τι­κή εξο­πλι­στι­κή συμ­φω­νία Ελ­λά­δας - ΗΠΑ.
Σε αυτό το πλαί­σιο είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό το γε­γο­νός ότι η «Κα­θη­με­ρι­νή της Κυ­ρια­κής» (δύο συ­νε­χό­με­νες εβδο­μά­δες, σε ρε­πορ­τάζ Βα­σί­λη Νέδου) κάνει εκτε­νές αφιέ­ρω­μα πρώτα με συ­γκρι­τι­κούς πί­να­κες, των στρα­τιω­τι­κών δυ­νά­με­ων «άμε­σης επέμ­βα­σης» που δια­θέ­τουν η Ελ­λά­δα και η Τουρ­κία και τις επι­χει­ρη­σια­κές τους δυ­να­τό­τη­τες (όπου η Ελ­λά­δα, με φα­νε­ρή στο­χο­θέ­τη­ση, εμ­φα­νί­ζε­ται να... υπο­λεί­πε­ται κατά πολύ των γει­τό­νων...) και εν συ­νε­χεία πε­ρι­γρά­φο­ντας «απο­στα­σιο­ποι­η­μέ­να» και «ου­δέ­τε­ρα» τις αμε­ρι­κα­νι­κές απαι­τή­σεις στον τομέα.
Τι απαι­τεί η Ουά­σιγ­κτον; Πρώ­τον, τη δρο­μο­λό­γη­ση του εκ­συγ­χρο­νι­σμού των 155 αε­ρο­σκα­φών F- 16 που έχει η Ελ­λά­δα και δεύ­τε­ρον την αγορά του­λά­χι­στον 30 αε­ρο­σκα­φών νέας γε­νιάς F - 35 (τροφή για σκέψη: είναι ο ίδιος τύπος αε­ρο­σκά­φους, στον οποί­ον η τουρ­κι­κή πο­λε­μι­κή βιο­μη­χα­νία έχει κα­τα­στεί εμπο­ρι­κός εταί­ρος και συ­μπα­ρα­γω­γός της αμε­ρι­κα­νι­κής, αε­ρο­πο­ρι­κής βιο­μη­χα­νί­ας...). Μόνο για την αγορά των F - 35 η Ελ­λά­δα θα κλη­θεί να δα­πα­νή­σει πε­ρί­που 5 δισ. ευρώ (!) και άλλα τόσα για τον «εκ­συγ­χρο­νι­σμό». Επει­δή ο αριθ­μός από μόνος του δεν λέει πολλά, ας θυ­μη­θού­με ότι το ελ­λη­νι­κό κρά­τος δα­πα­νά για το σύ­νο­λο του κοι­νω­νι­κού κρά­τους πε­ρί­θαλ­ψης, υγεί­ας, σύ­ντα­ξης και πρό­νοιας (ΕΣΥ, ΕΟΠΥΥ, ασφα­λι­στι­κά τα­μεία) κάτι λι­γό­τε­ρο από 7 δισ. τον χρόνο (στα­θε­ρές τιμές ΑΕΠ 2010, κοι­νω­νι­κός προ­ϋ­πο­λο­γι­σμός 2016). Και τα ψί­χου­λα και όχι μόνο το εξα­φα­νι­σμέ­νο, ούτως ή άλλως, κοι­νω­νι­κό βού­τυ­ρο οδεύ­ουν στο αδη­φά­γο στόμα της κάνης των κα­νο­νιών.
Η αρ­μά­δα του ΝΑΤΟ στο Αι­γαίο ήρθε για να μεί­νει, επι­κίν­δυ­να παι­χνί­δια με τις τύχες των λαών
Πάντα στην ίδια συ­νέ­ντευ­ξη του στην «Κα­θη­με­ρι­νή της Κυ­ρια­κής», ο Ομπά­μα αφή­νει δύο (ευ­θύ­τα­τα όσο και επι­κίν­δυ­να) υπο­νο­ού­με­να: Πρώ­τον, η αρ­μά­δα του ΝΑΤΟ που πε­ρι­πο­λεί στο Αι­γαίο δήθεν για να τερ­μα­τι­στεί η «πα­ρά­νο­μη διέ­λευ­ση» προ­σφύ­γων και με­τα­να­στών, δεν πρό­κει­ται να απο­μα­κρυν­θεί από τα ύδατα αυτά, ακόμη και αν επι­λυ­θεί (...αύριο) όλο το κου­βά­ρι οξέων προ­βλη­μά­των που και η δική του προ­ε­δρία κλη­ρο­δό­τη­σε στη Μέση Ανα­το­λή, με κυ­ρί­αρ­χο τον πό­λε­μο των ΗΠΑ και της Ρω­σί­ας, διά αντι­προ­σώ­πων, συμ­μά­χων και μι­σθο­φό­ρων στη Συρία.
Δεύ­τε­ρον, σε ερώ­τη­ση του Πα­πα­χε­λά για την τουρ­κι­κή (δη­λα­δή...ερ­ντο­γα­νι­κή) αμ­φι­σβή­τη­ση διε­θνών συμ­φω­νιών «που έχουν εξα­σφα­λί­σει την ει­ρή­νη στη Με­σό­γειο και την Νο­τια­να­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη για δε­κα­ε­τί­ες, η απά­ντη­ση Ομπά­μα, ενώ φαι­νο­με­νι­κά είναι «άλλα λόγια να αγα­πιό­μα­στε», στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα το­πο­θε­τεί ως μο­να­δι­κό πλαί­σιο και πεδίο επί­λυ­σης, διευ­θέ­τη­σης και προσ­διο­ρι­σμού πι­θα­νών δια­κρα­τι­κών δια­φο­ρών και προ­στρι­βών «τη συμ­με­το­χή στην Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση και το ΝΑΤΟ» και το υπο­νο­ού­με­νο είναι κάτι πε­ρισ­σό­τε­ρο από σαφές : Αν ορι­σμέ­νοι βαυ­κα­λί­ζο­νταν ότι, με­τα­ξύ άλλων, μια ανάρ­ρη­ση Ντό­ναλντ Τραμπ στο προ­ε­δρι­κό αξί­ω­μα θα άλ­λα­ζε τις προ­τε­ραιό­τη­τες, το πο­λι­τι­κό απο­τύ­πω­μα και τις επι­διώ­ξεις των ΗΠΑ στη Με­σό­γειο, το Αι­γαίο, τα Βαλ­κά­νια και τη Μέση Ανα­το­λή, μάλ­λον πρέ­πει να αλ­λά­ξουν πλευ­ρό. Επι­πρό­σθε­τα, είναι ολο­φά­νε­ρη η νύξη ότι μόνο η συμ­με­το­χή της Ελ­λά­δας και της Τουρ­κί­ας στο ΝΑΤΟ και της πρώ­της στην ΕΕ πα­ρά­γει έν­νο­μα, δια­κρα­τι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα και διε­θνείς δε­σμεύ­σεις ανε­ξάρ­τη­τα από προη­γη­θεί­σες χρο­νι­κά, ιστο­ρι­κά και πο­λι­τι­κά, συμ­φω­νί­ες και συμ­βά­σεις - και ένα τέ­τοιο υπο­νο­ού­με­νο είναι πάντα ικανό να ανοί­ξει «στα καλά κα­θού­με­να» τον ασκό του Αιό­λου στην ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή.
Ένας πρώην «πλα­νη­τάρ­χης» βάζει αγ­γε­λία ανεύ­ρε­σης ερ­γα­σί­ας...
Τέλος, ο ανα­γνώ­στης ας μην ξεχνά και το εξής. Ο Μπά­ρακ Ομπά­μα τερ­μα­τί­ζει τη διπλή θη­τεία του ως πρό­ε­δρος των ΗΠΑ σε ηλι­κία μόλις 55 ετών. Και ένας (πρώην) πρό­ε­δρος με την πο­λυ­πραγ­μο­σύ­νη και τα έργα και τις ημέ­ρες του πλέον πο­λε­μο­χα­ρούς προ­έ­δρου στη σύγ­χρο­νη ιστο­ρία των ΗΠΑ (συ­γκρι­τι­κή έρευ­να και πα­ρά­θε­ση στοι­χεί­ων στην «Εφη­με­ρί­δα των Συ­ντα­κτών») είναι πάντα «κε­λε­πού­ρι» για τον επι­χει­ρη­μα­τι­κό κόσμο της υπερ­δύ­να­μης, και όχι μόνο - όπως ο Γκέρ­χαρντ Σρέ­ντερ με­τα­πή­δη­σε στη ρω­σι­κή Γκάζ­προμ και ο Ζοζέ Μα­νου­έλ Μπα­ρό­ζο στην αμε­ρι­κα­νι­κή Γκόλ­ντμαν Σακς, απο­τε­λώ­ντας τις δύο ίσως πιο κραυ­γα­λέ­ες πε­ρι­πτώ­σεις πρώην πο­λι­τι­κών και ανώ­τα­των αξιω­μα­τού­χων σε καλή ηλι­κία που βρή­καν ανώ­τα­τες θέ­σεις στο Ηλε­κτρο­νι­κό Κο­πά­δι της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης. Επο­μέ­νως, και με σκα­λο­πά­τι το τα­ξί­δι στην Ελ­λά­δα, ο Ομπά­μα βάζει πλώρη και δη­λώ­νει δια­θέ­σι­μος για την αξιο­ποί­η­ση του (με το αζη­μί­ω­το...) από κάθε πι­θα­νό εν­δια­φε­ρό­με­νο ερ­γο­δό­τη, ο οποί­ος υπήρ­ξε και ευ­νο­ού­με­νος των πο­λι­τι­κών πρω­το­βου­λιών και ενερ­γειών του.
Τού­των δο­θέ­ντων, η επί­σκε­ψη Ομπά­μα μόνο σαν επι­δρο­μή στο προ­νο­μια­κό για τις ΗΠΑ λι­βά­δι οι­κο­νο­μι­κών, ενερ­γεια­κών και στρα­τιω­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων μπο­ρεί να ει­δω­θεί, παρά τις συ­γκυ­βερ­νη­τι­κές κο­ρώ­νες ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ - ΑΝΕΛ για... το χρέος και τις καλές δια­θέ­σεις προς την Ελ­λά­δα.
Το βάρος της ευ­θεί­ας και κα­θο­λι­κής κα­τα­δί­κης και απο­τρο­πής (και) των αμε­ρι­κα­νι­κών σχε­δί­ων πέ­φτει στη χει­μα­ζό­με­νη κοι­νω­νι­κή πλειο­ψη­φία, που θα κλη­θεί να πλη­ρώ­σει ξανά πρώτα το μάρ­μα­ρο των στρα­τιω­τι­κών εξο­πλι­σμών και μετά το κό­στος της υφαρ­πα­γής των κοι­τα­σμά­των φυ­σι­κού αε­ρί­ου στη λε­κά­νη της νο­τια­να­το­λι­κής Με­σο­γεί­ου. Με αυτά τα δε­δο­μέ­να, κα­θί­στα­νται πιο επί­και­ρα από τότε τόσο το μη­νύ­μα­τα της εξέ­γερ­σης του Πο­λυ­τε­χνεί­ου όσο και το πο­λι­τι­κό δια­κύ­βευ­μα της εμ­βά­θυν­ση της συ­νερ­γα­σί­ας και της συ­μπό­ρευ­σης ανά­με­σα στις ρι­ζο­σπα­στι­κές, αρι­στε­ρές, αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κές δυ­νά­μεις στην Ελ­λά­δα, την Τουρ­κία και την Κύπρο. 
https://rproject.gr/sites/rproject.gr/files/r-project_logo_final3.jpg

Ο ΤΡΑΜΠ ΚΑΙ Η ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΑΙΩΝ


Το έργο το έχουμε ξαναδεί. Το είδαμε στο ελληνικό και στο βρετανικό δημοψήφισμα, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις. Η αντισυστημική ψήφος είναι συνήθως βουβή. Ακολουθεί υπόγειες διαδρομές... 




του ΣΤΑΥΡΟΥ ΛΥΓΕΡΟΥ

Ειδικά όταν προέρχεται από μικρομεσαίους νοικοκυραίους με μάλλον συντηρητική ιδεολογία που δεν έχουν συνηθίσει να κάνουν πολιτικό θόρυβο, όπως οι δεδηλωμένοι αριστεροί και οι αμφισβητίες των κοινωνικών κινημάτων.

15-11-2016

Παρόλα αυτά, τόσο οι δημοσκόποι όσο και τα κατεστημένα Μίντια δεν έμαθαν το μάθημά τους. Συνέχισαν να διαβάζουν τα γεγονότα λες και βρισκόμαστε στο 2006. Γι’ αυτό και συνεχώς διαψεύδονται παταγωδώς, γεγονός που συρρικνώνει περαιτέρω την ήδη μειωμένη αξιοπιστία τους. Δεν τους είναι, άλλωστε, εύκολο να χωνέψουν το γεγονός ότι το μέχρι πριν μερικά χρόνια χειραγωγημένο ακροατήριό τους έχει περιέλθει σε κατάσταση εκλογικής ανταρσίας εναντίον των αρχουσών ελίτ.


Πριν 10 χρόνια θα ήταν αδιανόητο ο Σάντερς, ένας σοσιαλιστής από το μικρό και ασήμαντο Βερμόντ, να διεκδικούσε επί ίσοις όροις το χρίσμα των Δημοκρατικών από την Κλίντον. Και βεβαίως θα ήταν αδιανόητο ένας τύπος όπως ο... 
Τραμπ να έπαιρνε το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και πολύ περισσότερο να εκλεγόταν πρόεδρος.
Όπως προαναφέραμε δεν πρόκειται για αμερικανική ιδιοτροπία. Το Brexit μπορεί να πάτησε στον παραδοσιακό βρετανικό ευρωσκεπτικισμό, αλλά πήγασε από την ίδια μήτρα που τροφοδοτεί ακροδεξιά και αριστερά κινήματα, τα οποία τείνουν να αλλάξουν τον πολιτικό χάρτη σ’ όλη τη Δύση.


Στην Ελλάδα των Μνημονίων η εκλογική επιρροή του άλλοτε πανίσχυρου ΠΑΣΟΚ συρρικνώθηκε σε μονοψήφιο ποσοστό, ενώ η ΝΔ αγωνίζεται να ξεπεράσει το 30%! Ο ΣΥΡΙΖΑ, που μια ζωή αγωνιζόταν να υπερβεί το 3% για να εισέλθει στη Βουλή, αναδείχθηκε πρώτο κόμμα και κυβερνά. Η Χρυσή Αυγή, που έπαιρνε 0,3%, σήμερα είναι σταθερά τρίτο κόμμα.

Στην άλλοτε πρωταθλήτρια του ευρωπαϊσμού Ιταλία πρώτη δημοσκοπικά δύναμη είναι το Κίνημα του Γκρίλο που έχει στη σημαία του την έξοδο από το ευρώ. Στην Αυστρία με την ισχυρή σοσιαλδημοκρατική παράδοση Πρόεδρος Δημοκρατίας πιθανότατα θα εκλεγεί ο υποψήφιος της ακροδεξιάς. Στη Γαλλία πρώτο κόμμα κατά πάσα πιθανότητα θα έλθει το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν. Από το πουθενά έχουν γίνει κεντρικοί πολιτικοί παίκτες στην Ισπανία το αριστερό κίνημα Ποδέμος και στη χώρα της Μέρκελ το ξενοφοβικό-ευρωφοβικό κόμμα “Εναλλακτική για τη Γερμανία”.


Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε παραθέτοντας και άλλα παρόμοια. Αυτό που έχει σημασία, όμως, είναι να υπογραμμισθεί το γεγονός ότι η παραδοσιακή πολιτική ηγεμονία του διδύμου κεντροδεξιά-κεντροαριστερά όχι μόνο αμφισβητείται αλλά και απειλείται με κατάρρευση.

Τα μικρομεσαία στρώματα, που στρέφουν μαζικά την πλάτη στις παραδοσιακά κυρίαρχες πολιτικές παρατάξεις, δεν έχουν, βεβαίως, προσβληθεί από κάποιου είδους ιδεολογικό ιό που τα ωθεί στα άκρα. Η κύρια αιτία που αμφισβητούν την κατεστημένη τάξη πραγμάτων είναι ότι αυτή περισσότερο ή λιγότερο ανατρέπει τις σταθερές του βίου τους σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη του δυτικού κόσμου.



Αναμφισβήτητα, οι μεγαλύτερες ή μικρότερες αλλαγές στο πολιτικό χάρτη των δυτικών χωρών είναι προϊόν των τεκτονικών αλλαγών που συνεχίζει να προκαλεί στις δυτικές κοινωνίες η οικονομική κρίση του 2008. Η κρίση, όμως, δεν έπεσε από τον ουρανό. Είναι αυθεντικό προϊόν της απληστίας της ολιγαρχίας του χρήματος.

Η ανισοκατανομή του πλούτου έχει προσλάβει τρομακτικές διαστάσεις. Σύμφωνα με την εφημερίδα New York Times, στη δεκαετία του 1990 το 1% των Αμερικανών προσποριζόταν το 45% της αύξησης του ΑΕΠ. Στη οκταετία του Μπους (2000-08) το 45% έγινε 65% και στην οκταετία του Ομπάμα εκτοξεύθηκε στο 93%!



Η κεντροδεξιά και η κεντροαριστερά εδραίωσαν τη μακρόχρονη πολιτική ηγεμονία τους στο άρρητο κοινωνικό συμβόλαιο, με βάση το οποίο εξασφάλιζαν στα μικρομεσαία στρώματα ευημερία και Κοινωνικό Κράτος, ή ένα συνδυασμό των δύο. Από ένα χρονικό σημείο και πέρα, όμως, συνέκλιναν και λειτούργησαν σαν όχημα και για την παγκοσμιοποίηση και κατ’ επέκτασιν για την εφαρμογή της ατζέντας του (νεο)φιλελευθερισμού.

Με τον τρόπο αυτό, όμως, ροκάνισαν το κλαδί που στηρίζονται. Για μία περίοδο η ευημερία συντηρήθηκε με δημόσιο δανεισμό, αλλά πλέον η πραγματικότητα έρχεται με δύναμη στην επιφάνεια με τη μορφή της λιτότητας. Η πραγματικότητα είναι ότι με όργανο τις πολιτικές ελίτ η ολιγαρχία του χρήματος το έχει παραξηλώσει. Για την ακρίβεια, με κυνισμό αποδομεί τα αμορτισέρ που μεταπολεμικά όχι μόνο διατήρησαν την κοινωνική ειρήνη, αλλά και τροφοδότησαν μία πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη.



Αν και η οικονομική πολιτική του απερχόμενου προέδρου μετρίασε την κρίση στις ΗΠΑ, ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού δυσκολεύεται και εκεί να επιβιώσει αξιοπρεπώς. Δεν πρόκειται μόνο για τις μειονότητες και τους παραδοσιακά περιθωριοποιημένους. Η παγκοσμιοποίηση πετάει έξω από το “τρένο” μικρομεσαίους λευκούς νοικοκυραίους και ειδικά την παραδοσιακή λευκή εργατική τάξη που έχει πληγεί καίρια από την αποβιομηχάνιση.

Η εκλογή Τραμπ είναι το προϊόν αυτής ακριβώς της κατάστασης. Μία ματιά στον εκλογικό χάρτη των ΗΠΑ δείχνει ότι η Χίλαρι ψηφίσθηκε κατά κανόνα από την ανώτερη τάξη και τα μεσαία στρώματα που έχουν ενσωματωθεί στο πλαίσιο του οικονομικού φιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης. Επίσης, από τις μειονότητες (μαύροι, ισπανόφωνοι, μουσουλμάνοι κ.α.) που φοβήθηκαν από την αντιμεταναστευτική ρητορική του υποψηφίου των Ρεπουμπλικάνων. Και οι δύο αυτές κατηγορίες ζουν περισσότερο στην ανατολική και στη δυτική ακτή, οι οποίες και βάφτηκαν γαλάζιες (Δημοκρατικοί). Αντιθέτως, οι ενδιάμεσες Πολιτείες βάφτηκαν κόκκινες (Ρεπουμπλικάνοι).


Όταν ο Τραμπ αναρωτιόταν γιατί το iphone να φτιάχνεται στην Κίνα και όχι στις ΗΠΑ, άγγιζε ευαίσθητες χορδές δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικανών που άμεσα ή έμμεσα έχουν πληγεί από την αποβιομηχάνιση. Ήταν προεκλογικό “πυρηνικό” όπλο η υπόσχεσή του ότι θα επιβάλλει δασμούς 35% στα εισαγόμενα για να υποχρεώσει σε επαναπατρισμό τις αμερικανικές επιχειρήσεις, που έχουν μεταφέρει τα εργοστάσιά τους σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους και ανύπαρκτων εργασιακών δικαιωμάτων.


Προς την ίδια κατεύθυνση λειτούργησε και η ρητορική του για λήψη δραστικών μέτρων εναντίον του μεταναστευτικού ρεύματος. Η μαζική είσοδος μεταναστών παροξύνει το ένστικτο αυτοσυντήρησης κοινωνιών που ήδη νοιώθουν ότι απειλούνται με φτωχοποίηση. Γι’ αυτά τα τμήματα του πληθυσμού, ο ανταγωνισμός από τη φθηνή εργασία των μεταναστών βιώνεται σαν πρόσθετη απειλή. Γι’ αυτό και ως αντίδραση στις ΗΠΑ επικρατεί ένα αίσθημα νοσταλγίας για τις παλιές καλές ημέρες. Αντιστοίχως, στην Ευρώπη ενισχύεται η τάση παλινδρόμησης στο εθνικό κράτος.



Οι επαγγελίες του Τραμπ συνιστούν όχι απλώς φρένο στην παγκοσμιοποίηση, αλλά και ευθεία απειλή για την πανίσχυρη ολιγαρχία του χρήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι σύσσωμο σχεδόν το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τα μεγάλα Μίντια και όλα τα παρακλάδια του αμερικανικού και διεθνούς κατεστημένου στήριξαν με πάθος τη Χίλαρι.


Ταυτοχρόνως, προσπάθησαν με κάθε τρόπο να γελοιοποιήσουν και να αποδομήσουν ηθικά τον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο. Όπως δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και η ηγεσία του ίδιου του κόμματός του όχι μόνο προσπάθησε να τον σαμποτάρει στην κούρσα για το χρίσμα, αλλά και όταν το κέρδισε αρκετά μέλη της έφθασαν στο σημείο να ταχθούν υπέρ της Κλίντον!

Αν και ο Τραμπ ξεκίνησε να διεκδικήσει την προεδρία μάλλον χαζοχαρούμενα, στην πορεία εξέφρασε την απόγνωση και την οργή των μικρομεσαίων λευκών νοικοκυραίων. Σ’ αυτό συνέβαλλαν αποφασιστικά με τις επιθέσεις τους οι αντίπαλοί του. Είναι από τις ειρωνείες της ιστορίας ότι ένας δισεκατομμυριούχος έφθασε να εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι η παγκοσμιοποίηση είναι επιλογή των αρχουσών ελίτ και όχι φυσική εξέλιξη.

Αυτός ακριβώς, άλλωστε, είναι και ο κοινός παρονομαστής του με τις θέσεις του Σάντερς. Μπορεί οι δύο τους να έχουν μεγάλες διαφορές (π.χ. στα ζητήματα της φορολογίας, του συστήματος υγείας και της μετανάστευσης), αλλά αμφότεροι αμφισβήτησαν το “ιερό” δόγμα της ολιγαρχίας του χρήματος.


Όσο οι άρχουσες ελίτ συνειδητοποιούν ότι χάνουν τον πολιτικό έλεγχο μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας τόσο καταφεύγουν με αντιδημοκρατικές πρακτικές. Σερβίρουν νέου τύπου “αριστοκρατικές” αντιλήψεις, με σκοπό να αμφισβητήσουν την ικανότητα του λαού να αποφασίζει για κρίσιμα ζητήματα. Το είδαμε στην περίπτωση του Brexit, το ξαναβλέπουμε στην εκλογή Τραμπ.



Στην πραγματικότητα, αμφισβητούν τον πυρήνα της αστικής δημοκρατίας, η οποία, στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, τείνει να μετατραπεί σε κέλυφος. Οτιδήποτε αμφισβητεί τη δέσμη των κυρίαρχων θέσεων χαρακτηρίζεται λαϊκισμός, απαξιώνεται και εξοβελίζεται. Είναι ενδεικτικό ότι γνωστός Έλληνας φιλελεύθερος καθηγητής έφθασε στο σημείο να χαρακτηρίσει τους ψηφοφόρους του Τραμπ «ψεκασμένους».

Είναι τέτοια η περιφρόνηση που επιδεικνύουν οι άρχουσες ελίτ προς το πόπολο και έχει γίνει τέτοια κατάχρηση στην πλύση εγκεφάλου, που έχει φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Όταν τα κατεστημένα Μίντια υποστηρίζουν με πάθος κάτι, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας αντανακλαστικά υιοθετεί την αντίθετη θέση.


Είναι αληθές ότι η προεκλογική μάχη Τραμπ-Κλίντον είχε πολλές “βρώμικες” πτυχές. Από την άλλη πλευρά, όμως, ήταν, ίσως, η πρώτη φορά που σε μία αμερικανική προεκλογική εκστρατεία μπήκαν στο τραπέζι τα πιο κρίσιμα ζητήματα. Μέχρι τώρα, η γενικευμένη ενοχοποίηση του κράτους ήταν κοινός παρονομαστής. Ο Τραμπ δεν ποντάρισε σ’ αυτό το χαρτί. Για την ακρίβεια, έβαλε στην άκρη τα περισσότερα από τα στερεότυπα της προεκλογικής ρητορικής των Ρεπουμπλικάνων, όπως η θρησκεία, η οπλοκατοχή κλπ.

Όπως προαναφέραμε εστίασε στο χαρτί της αντιπαγκοσμιοποίησης και της ανάσχεσης του μεταναστευτικού ρεύματος, συνδέοντας και τα δύο με τη διάχυτη οικονομικοκοινωνική ανασφάλεια της “βαθιάς Αμερικής”. Στην πραγματικότητα, ο Τραμπ υπερέβη την παραδοσιακή διαχωριστική γραμμή Δημοκρατικοί-Ρεπουμπλικάνοι. Ανέδειξε έναν άλλο διαχωρισμό που αναδύεται από τα σπλάχνα της αμερικανικής κοινωνίας και παραπέμπει σε μία νέα κοινωνικοταξική πραγματικότητα.



Συνεπής με τη στρατηγική του, δεν προσπάθησε να επεκταθεί, αλιεύοντας ψήφους από προνομιακά ακροατήρια των Δημοκρατικών, όπως είναι οι μειονότητες. Αντιθέτως, απευθύνθηκε με σχεδόν απόλυτο τρόπο στη λευκή “βαθιά Αμερική”. Απευθύνθηκε στους Αμερικανούς που η παγκοσμιοποίηση πετάει έξω από το τρένο και τους οποίους η Κλίντον αποκάλεσε ωμά «θλιβερούς ανθρώπους». Σ’ αυτούς που οι Δημοκρατικοί δεν προσφέρουν καμία προοπτική, επειδή τους αντιμετωπίζουν σαν τα αναπόφευκτα θύματα της “προόδου”.

Μόνο ο χρόνος θα δείξει εάν ως πρόεδρος ο Τραμπ θα παραμείνει έστω και μερικώς πιστός στην προεκλογική ατζέντα του. Δύσκολο, επειδή έχει απέναντί του σύσσωμες τις άρχουσες ελίτ των ΗΠΑ και της διεθνούς ολιγαρχίας του χρήματος. Είναι ενδεικτικός ο απαξιωτικός τρόπος που τον αντιμετώπισε προεκλογικά το ευρωιερατείο και τα κατεστημένα ευρωπαϊκά Μίντια.



Από την άλλη πλευρά, είναι εξίσου δύσκολο να μετατραπεί ολοσχερώς στο αντίθετό του. Το πιθανότερο είναι ότι θα αναζητήσει ένα βιώσιμο συμβιβασμό. Μένει, ωστόσο, να αποδειχθεί εάν κι αυτό ακόμα θα καταστεί δυνατό. Όπως, όμως, και εάν εξελιχθούν τα πράγματα, το σημαντικό είναι ότι το λαϊκό κύμα που τον έστειλε στην προεδρία δεν πρόκειται να εκτονωθεί όσο παραμένουν σε ισχύ και ενισχύονται οι αιτίες που το τροφοδοτούν.

Η εκλογή Τραμπ αναπόφευκτα θα φουσκώσει τα πανιά και των πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη που έχουν στραφεί εναντίον της παγκοσμιοποίησης και της μαζικής μετανάστευσης. Ο ενθουσιώδης τρόπος, με τον οποίο υποδέχθηκαν το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών είναι ενδεικτικός προθέσεων πολιτικής αξιοποίησης, αλλά και αντανακλά τη διάχυτη εντύπωση πως έχουν τον καιρό μαζί τους.



Το ερώτημα για το πώς ο Τραμπ θα πολιτευθεί ως πρόεδρος δεν αφορά μόνο τα εσωτερικά ζητήματα. Αφορά και τον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Ο Τραμπ έπαιξε ρητορικά με τον παραδοσιακό απομονωτισμό που έχει ακόμα απήχηση στη λαϊκή βάση ειδικά των Ρεπουμπλικάνων.


Στην πραγματικότητα, όμως, προωθεί ένα διαφορετικό δόγμα εξωτερικής πολιτικής από το αντιρωσικό νεοψυχροπολεμικό πνεύμα που κυριαρχεί σ’ όλο σχεδόν το αμερικανικό κατεστημένο γι’ αυτά τα θέματα. Η Χίλαρι, μάλιστα, ήταν η σκληροπυρηνική εκπρόσωπος αυτού του πνεύματος, σε σημείο που να μην είναι αδικαιολόγητη η εκτίμηση πως εάν είχε εκλεγεί θα επανερχόταν σε πρώτο πλάνο ακόμα και το ενδεχόμενο θερμής σύγκρουσης με τη Μόσχα.


Ως υποψήφιος, ο Τραμπ πήγε ανάποδα στο ρεύμα. Τάχθηκε υπέρ της εξομάλυνσης των σχέσεων και της συνεργασίας με τη Ρωσία, αναγνωρίζοντας ότι έχει και αυτή θεμιτά συμφέροντα. Όπως προκύπτει από την αρνητική θέση του για την παγκοσμιοποίηση, το κύριο μέτωπό του θα είναι εμπορικού και όχι γεωπολιτικού χαρακτήρα. Θα αφορά πρωτίστως την Κίνα, αλλά δεν αποκλείεται να επηρεάσει και τις αμερικανογερμανικές σχέσεις.

Η νίκη του Τραμπ, πάντως, εκ των πραγμάτων υποβαθμίζει την πολιτική σημασία της επικείμενης επίσκεψής του Ομπάμα. Έχοντας σηκώσει μεγάλο μέρος της προεκλογικής εκστρατείας της Χίλαρι, εάν είχε εκλεγεί η υποψήφια των Δημοκρατικών ο απερχόμενος πρόεδρος θα παρέμενε παίκτης με μεγάλη επιρροή και στη νέα κυβέρνηση.



Αν και μένει να δούμε τα πρώτα δείγματα γραφής του νέου προέδρου, από μόνη η εκλογή του διασαλεύει την επικρατούσα τάξη πραγμάτων και στην ΕΕ. Αυτό, σε συνδυασμό με το Brexit και άλλες ανεπιθύμητες για το ευρωιερατείο εξελίξεις, ενδέχεται να προκαλέσει κάποιες ρωγμές στη γερμανική Ευρώπη. Με αυτή την έννοια, ενδεχομένως να δημιουργεί κάποια ελπίδα στην Ελλάδα. Μόνο ο χρόνος θα δείξει.