Τέλος της παντοκρατορίας των ΗΠΑ… Νέα Τάξη Πραγμάτων α λα Βλαντιμίρ Πούτιν
Ο Πούτιν κάλεσε τη διεθνή κοινότητα σε μια νέα παγκόσμια τάξη, προκειμένου να αποτραπούν οι συγκρούσεις. Ταυτόχρονα, επέρριψε ευθύνες στις ΗΠΑ, διότι, εξαιτίας τους, κατέρρευσε το παγκόσμιο σύστημα ασφάλειας, και προκλήθηκε σειρά πραξικοπημάτων στη Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία.
Τις πάγιες θέσεις της Ρωσίας για τις αιτίες που προκαλούν σοβαρές πολεμικές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις σε πολλές περιοχές του κόσμου, επανέλαβε ο ρώσος Πρόεδρος, ο οποίος παράλληλα κάλεσε τη Δύση σε διάλογο για την επίλυση των προβλημάτων που έχουν συσσωρευτεί. Ο Πούτιν επέκρινε τις ΗΠΑ για την κατάρρευση του συστήματος της διεθνούς ασφάλειας και ως πρωταρχικό στόχο κατονόμασε την οικοδόμηση ενός νέου συστήματος σχέσεων για την αποσόβηση διεθνών αλλά και εσωτερικών συγκρούσεων.
Τις σχετικές δηλώσεις, ο ρώσος ηγέτης έκανε στις 24 Οκτωβρίου στο Σότσι, στη διάρκεια της συνεδρίασης της διεθνούς Λέσχης Βαλντάι, η οποία διοργανώνει από καιρό σε καιρό συζητήσεις ειδικών από δεκάδες χώρες για επίκαιρα θέματα της παγκόσμιας πολιτικής και οικονομίας, καθώς και εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής της Ρωσίας. Σύμφωνα με τον Πούτιν, η Μόσχα δεν σκοπεύει να απομονωθεί, παρά τις κυρώσεις και την επιδείνωση των σχέσεων με τη Δύση, εξαιτίας της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Το Κρεμλίνο παραμένει ανοικτό στο διάλογο και στην εξομάλυνση των οικονομικών σχέσεων. Επίσης, η Ρωσία είναι έτοιμη για έναν ουσιαστικό διάλογο για το θέμα του πυρηνικού αφοπλισμού.
Τέλος της παντοκρατορίας των ΗΠΑ
Ο Πούτιν υπογράμμισε πως αποδείχθηκε ότι οι ΗΠΑ, ως ηγεμονική δύναμη, δεν κατάφεραν να σηκώσουν το βάρος μιας μονοπολικής παγκόσμιας τάξης. Πολύ περισσότερο, αυτό το ασταθές οικοδόμημα έδειξε την αδυναμία του να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά σοβαρές καταστάσεις, όπως περιφερειακές συρράξεις, τρομοκρατία, διακίνηση των ναρκωτικών, θρησκευτικός φανατισμός, σοβινισμός και νεοναζισμός. «Στην ουσία, ο μονοπολικός κόσμος είναι ένα ανάλογο της δικτατορίας, και σε βάρος των ανθρώπων, και σε βάρος των χωρών», τόνισε ο Πούτιν. Ο ίδιος σημείωσε ακόμη ότι ουδείς μπορεί να εγγυηθεί πως το υπάρχον σύστημα παγκόσμιας και περιφερειακής ασφάλειας είναι ικανό να προστατεύσει τον κόσμο από καταστροφικά γεγονότα.
Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Στρατηγικών Εκτιμήσεων, Αλεξάντρ Κονοβάλοφ, ανέφερε στην RBTH πως «στο παρελθόν, η νέα παγκόσμια τάξη, η οποία καλούταν να καθορίσει τους κανόνες του παιχνιδιού και τη συμπεριφορά των μεγάλων δυνάμεων, προέκυπτε βάσει των αποτελεσμάτων των μεγάλων πολέμων. Ετσι, οι νικήτριες χώρες συνεδρίασαν στη Γιάλτα, στο Πότσνταμ και επεξεργάστηκαν νέους νόμους αμοιβαίων σχέσεων: Τις αρχές του απαραβίαστου των συνόρων, την αρχή της αυτοδιάθεσης των εθνών, τη δημιουργία του ΟΗΕ».
Σύμφωνα με τον Κονοβάλοφ, σήμερα η ανάγκη για ένα νέο σύστημα είναι αναγκαία όσο ποτέ, αν και δεν έχει προηγηθεί ένας πόλεμος ο οποίος θα καθόριζε την παγκόσμια τάξη. «Πέρασε ο Ψυχρός Πόλεμος, αλλά δεν υπήρξε ούτε συνθήκη ειρήνης, ούτε και μια συμφωνημένη αρχή αμοιβαίων σχέσεων», είπε. Και κατέληξε: «Αυτά πρέπει να δημιουργηθούν, αλλά κανείς δεν ξέρει ποιος θα κληθεί να αναλάβει τον καθορισμό αυτής της νέας παγκόσμιας τάξης».
Για τον υποδιευθυντή του Κέντρου Κάρνεγκι, Ντμίτρι Τρένιν, «η διαφορά ανάμεσα στην ομιλία του Πούτιν στο Μόναχο και στη σημερινή, βρίσκεται στο ότι το 2007 ο πρόεδρος απλώς διατύπωνε την έντονη αντίθεσή του στην πολιτική των ΗΠΑ. Σήμερα, όμως, η Ρωσία αντιστέκεται σθεναρά στην πολιτική της Ουάσιγκτον στην Ουκρανία και τη Συρία. Η βασική θέση της ομιλίας του είναι ότι ο μονοπολικός κόσμος δεν λαμβάνει υπόψη τα ρωσικά συμφέροντα, και η Μόσχα θα εμμείνει στις θέσεις της σε σημαντικότατα για την ίδια ζητήματα». Ο Τρένιν σημείωσε ότι η Ρωσία δεν προτίθεται να αναλάβει το ρόλο του ηγεμόνα και να κρίνει τις τύχες του κόσμου, αλλά θα προασπιστεί τις θέσεις της.
Κίνδυνος νέων περιφερειακών συγκρούσεων
Στην ομιλία του στο Σότσι, ο Πούτιν προειδοποίησε ότι σήμερα αυξάνεται η πιθανότητα να ξεσπάσουν νέες περιφερειακές συγκρούσεις, αν όχι με την άμεση, αλλά πάντως με την έμμεση συμμετοχή μεγάλων δυνάμεων. «Ένας παράγοντας κινδύνου -είπε- δεν είναι μόνο οι παραδοσιακές διακρατικές διαφορές, αλλά και η εσωτερική αστάθεια ορισμένων κρατών. Ιδιαίτερα των χωρών εκείνων που βρίσκονται σε σημείο όπου συναντώνται τα γεωπολιτικά συμφέρονται των ισχυρών κρατών».
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ουκρανία αποτέλεσε μια σύγκρουση τέτοιου ακριβώς χαρακτήρα. Ο Πούτιν τόνισε ότι η Ρωσία είχε καταδείξει τη βιασύνη των παρασκηνιακών αποφάσεων για σύνδεση της Ουκρανίας με την ΕΕ, καθώς και το ότι αυτές εγκυμονούσαν πολλούς σοβαρούς κινδύνους, μεταξύ άλλων και για τη Ρωσία, ως του μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου της Ουκρανίας. «Τότε όμως -ανέφερε ο ρώσος ηγέτης- δεν ήθελαν να ακούσουν και είπαν: “Δεν είναι δική σας υπόθεση”. Και αντί ενός δύσκολου, αλλά το τονίζω, πολιτισμένου διαλόγου, οδήγησαν την κατάσταση σε πραξικόπημα. Βύθισαν τη χώρα στο χάος, στην κατάρρευση της οικονομίας και του κοινωνικού τομέα, στον εμφύλιο πόλεμο με τεράστιο αριθμό θυμάτων. Φαίνεται ότι εκείνοι που οργανώνουν νέες “έγχρωμες επαναστάσεις” πιστεύουν ότι είναι ιδιοφυείς καλλιτέχνες, αλλά δεν σκέφτονται καθόλου τις συνέπειες».
Ο πολιτικός επιστήμων, Ντμίτρι Μπάμπιτς, επεσήμανε πως το νόημα της ομιλίας του Πούτιν βρίσκεται στο ότι η Ρωσία δεν μπορεί πλέον να συμπεριφέρεται με το ίδιο τρόπο όπως τη δεκαετία του ΄90, δηλαδή να αγνοεί τα λάθη στα οποία υποπίπτει η Δύση. Όπως ανέφερε, «προηγουμένως η Μόσχα ενεργούσε με το σκεπτικό ότι η Δύση είναι μια δύναμη του καλού και μπορούν να της συγχωρεθούν ορισμένοι λάθος υπολογισμοί. Ωστόσο, τώρα έχει τεθεί υπό απειλή η ασφάλεια της Ρωσίας».
Κωφεύουν Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες
Ο Μπάμπιτς εκτιμά ότι η Ρωσία ήταν υποχρεωμένη να αντιδράσει στις χονδροειδείς προσπάθειες με τη βοήθεια ακραίων ισλαμιστών να ανατραπεί ο πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ Άσαντ, και να αλλάξει η εξουσία στο Κίεβο. Ταυτόχρονα, ο Πούτιν προσπαθεί επίμονα να ακουστεί η θέση του στη Δύση. Απευθύνεται στους αντιπάλους του, μιλά για τα συμφέροντα και τις πιθανές απώλειές τους, για παράδειγμα τις οικονομικές.
Ωστόσο, ο αναλυτής καταθέτει την απαισιόδοξη εκτίμηση ότι «στην Ουάσιγκτον και στις Βρυξέλλες πιθανότατα δεν θα ακούσουν τον Πούτιν. Δεν θα ακούσουν το κάλεσμά του για δημιουργία ενός νέου συστήματος διεθνών σχέσεων. Δεν είμαι βέβαιος ότι το ακροατήριο επιλέχθηκε σωστά, καθώς το ακροατήριο των συνεδρίων της Βαλντάι αποτελείται κατά 80% από εκπροσώπους “Δυτικοποιημένων” χωρών. Το δυναμικό του ευγενούς διαλόγου με τη Δύση είχε εξαντληθεί από την εποχή ακόμη του Μπους του νεότερου, και το πρώτο σημάδι αποτέλεσε η σύγκρουση στη Νότια Οσετία, το 2008».
Πάντως, σύμφωνα με τον ίδιο, τα καλέσματα του προέδρου της Ρωσίας μπορούν να ακούσουν χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική, η ασφάλεια των οποίων έχει επίσης υπονομευθεί λόγω της αμερικανικής πολιτικής.
Νικολάι Λιτόβκιν, Νικολάι Σουρκόφ, RBTH