Του ΤΑΣΟΥ ΚΑΝΤΑΡΑ*
Σίγουρα πολλοί Θεσσαλονικείς, βλέποντας την αφίσα της εκδήλωσης “To Ενιαίο Μέτωπο- οι θέσεις του 4ου συνεδρίου της Τρίτης Διεθνούς», δεν θα καταλάβουν περί τίνος πρόκειται. Οι παροικούντες βέβαια στην Αριστερά και τα κινήματα, γνωρίζουν πως το τελευταίο διάστημα τέτοιες ενδιαφέρουσες συζητήσεις γίνονται συχνότερα και σχετίζονται με το αυξημένο ενδιαφέρον των αριστερών, των προοδευτικών, των σκεπτόμενων ανθρώπων, για την κρίσιμη περίοδοπου διανύουμε. Η επιστροφή στις ρίζες, στις «γραφές» της Αριστεράς, απασχολεί πολιτικές οργανώσεις και άλλες συλλογικότητες.
Και με αυτή την έννοια είναι αξιέπαινη η πρωτοβουλία των εκδόσεωνRed Marks. Υπάρχουν ομοιότητες των αρχών του 20ου αιώνα με το σήμερα; Υπάρχουν. Άλλο τόσο όμως πρέπει να είναι ξεκάθαρο, πως ο δρόμος που θα ακολουθήσει η Αριστερά του 21ου αιώνα, δεν είναι προδιαγεγραμμένος. Ούτε μπορεί να αποτυπωθεί στο πατρόν του παρελθόντος. Μπορεί όμως το παρελθόν, να αποτελέσει πολύτιμο βοηθό, στις σημερινές αναλύσεις μας.
Τα στοιχεία που διαμορφώνουν σήμερα, ένα νέο και συνάμα ρευστό σκηνικό, είναι η κρίση, η αστάθεια του παγκοσμίου συστήματος, η κατεδάφιση των εργατικών κατακτήσεων του 20ου αιώνα, η μετάλλαξη και συρρίκνωση της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη, η άνοδος των νεοφασιστών, αλλά και η άνοδος της Αριστεράς, με προεξάρχουσα την ελληνική Αριστερά.
Υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία με το μακρινό εκείνο παρελθόν, με το οποίο καταπιάνεται, ο Τζων Ριντέλ στο βιβλίο του. Υπάρχουν και ξεπερασμένα, από τις εξελίξεις και το χρόνο. Όμως σήμερα, τη στιγμή που εμείς εδώ ανιχνεύουμε τη διαθήκη των επαναστατών της ανεπανάληπτης εκείνης περιόδου, μια βανδαλική πράξη από το Χάρκοβο της Ουκρανίας, μας υπενθυμίζει πως ο ηγέτης της μπολσεβίκικης επανάστασης και οι ιδέες αυτής, ακόμη προκαλούν το φόβο του κυρίαρχου συστήματος. Ιδέες που ακόμα είναι ζωντανές και γόνιμες, στο έδαφος μάλιστα μιας περιοχής που η «καλλιέργεια» τους, δεν πραγματοποιήθηκε με τον καλύτερο τρόπο. Αυτό συμβολίζει αγαπητοί φίλοι/ες, το γκρέμισμα του αγάλματος του Λένιν στο Χάρκοβο της Ουκρανίας σήμερα.
Και το αναφέρω γιατί στις μέρες μας, έχει ένα ιδιαίτερο συμβολισμό.
Η 3η Κομμουνιστική Διεθνής, η «ομπρέλα», του παγκόσμιου κινήματος τότε, συγκροτήθηκε ως φυσική εξέλιξη, της πρώτης πρώιμης μετάλλαξης, της 2ης Διεθνούς (Σοσιαλδημοκρατία). Ο ρόλος της 3ης Κ/Δ στην εποχή που συζητάμε και όχι μόνο, υπήρξε καθοριστικός. Φαίνεται εξάλλου και από τη μελέτη του Ενιαίου Μετώπου. Βλέποντας την έλλειψη μιας σύγχρονης Διεθνούς, με όρους βέβαια του παρόντος, καταλαβαίνουμε τι τεράστιο εργαλείο λείπει από τα χέρια της παγκόσμιας αριστεράς, μπροστά στην ιστορική πρόκληση που αναλαμβάνει, ώστε να συγκροτήσει, να προβάλλει και να διεκδικήσει μια εναλλακτική πρόταση, όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Και πόσο αυτό το εργαλείο, θα βοηθούσε την δυναμική ανάπτυξη του αριστερού κινήματος.
Μετά την νίκη του Οκτώβρη του 1917, επιχειρήθηκε η επέκταση των επαναστατικών δράσεων. Σε χώρες με ανεπτυγμένη για την εποχή οικονομία και ισχυρό αριστερό- κομμουνιστικό κίνημα. Για εκείνο το διάστημα, πολλοί εκτιμούν, πως αν είχαν αποφευχθεί εκείνες οι ήττες, πιθανά και η σημερινή εικόνα του κόσμου να ήταν διαφορετική. Ίσως να είναι έτσι. Εκείνο όμως που είναι σίγουρο και διαπιστωμένο, είναι πως οι ευκαιρίες της Αριστεράς, δεν είναι απεριόριστες και συνήθως συναντιούνται με τον ιστορικό κύκλο του κυρίαρχου συστήματος. Τις καμπές-κρίσεις του. (Α΄παγκόσμιος, Β΄ παγκόσμιος , κρίση 70, σήμερα). Η σημερινή περίοδος, είναι μια κορυφαία ευκαιρία –πρόκληση!
Γύρω από την γενικότερη προσπάθεια κατάληψης της εξουσίας τότε και ιδιαίτερα μετά την πρώτη ήττα του κινήματος στη Γερμανία, υπήρξαν συζητήσεις, που παίρνοντας υπ όψιν διάφορους παράγοντες, όπως η μεταπολεμική ισχυροποίηση του καπιταλισμού –λογική εξέλιξη του συστήματος μετά μια πολεμική και κοινωνική ισοπέδωση- η άνοδος του φασισμού, η στάση της Σοσιαλδημοκρατίας, χάραξαν την τακτική του Ενιαίου Μετώπου. Τακτική, που στη βάση μεταβατικών στόχων και επί μέρους χρήσιμων συμμαχιών, θα οδηγούσε σε μια μεταβατική αριστερή κυβέρνηση (Αποφάσεις 3ου και 4ου συνέδριου).
Ο ορισμός του ΕΜ ήταν, η συμπαράταξη από τα κάτω, χωρίς να αποκλείονται επιλεκτικές κινήσεις κορυφών, οι οποίες ενίσχυαν την συμπαράταξη αυτή.
Στο σημείο αυτό αν θέλουμε να συγκρίνουμε τις σχέσεις της Αριστεράς του σήμερα, με την σοσιαλδημοκρατία και σε σύγκριση πάντα με εκείνη την εποχή θα κάνουμε ένα ιστορικό άλμα στο κενό. Γιατί μιλάμε, για την εποχή που η 2η και 3η διεθνής ήταν ρεύματα από τη ίδια μήτρα, που μόλις ξεκόλλησαν και οι σχέσεις και οι επιδράσεις ήταν ακόμη ζωντανές. Δεν μπορούμε να πούμε, πως οι σχέσεις αυτές σήμερα, ξεκινάνε από την ίδια απόσταση, όταν στο διάστημα ενός αιώνα, έχουμε την απόλυτη ιδεολογική ενσωμάτωση της σοσιαλδημοκρατίας, στις κυρίαρχες αντιλήψεις.
Η λογική του ΕΜ χρησιμοποιήθηκε συνειδητά η όχι –πιστεύω και τα δύο- στην ανάπτυξη του ΕΑΜ, όπου βέβαια από το 1943 έχουμε μια σημαντική στροφή με τις ολέθριες υποχωρήσεις της τότε ηγεσίας του ΚΚΕ (Καζέρτα, Λίβανος) στη λογική της εθνικής συνεννόησης (αποκαλυπτικό το γράμμα Άρη Βελουχιώτη).
Η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ, δυστυχώς δεν αναγνωρίζει στην ανάλυση της, κανένα μεταβατικό στάδιο και κανέναν αδύνατο κρίκο. Όλα θα λυθούν, σε μια λαϊκή συμμαχία, με τον ίδιο το Κόμμα!. Αλλά και δυνάμεις που δείχνουν, πως δεν είναι τόσο περιχαρακωμένες, είναι υπέρ των συγκλίσεων, αλλά ταυτόχρονα η πρόταση τους περνάει μέσα από ένα καθολικό συντονισμό, σε επίπεδο Ευρώπης και κόσμου, δεν απέχουν απ αυτό το σενάριο της Δευτέρας Παρουσίας.
Η ανάγνωση λοιπόν του βιβλίου του Τ.Ριντέλ μας προσφέρει ορισμένα συμπεράσματα.
1. Μπορούσε τότε το ΕΜ, που ήταν μια ανοιχτή και υπό δοκιμασία πολιτική πρόταση, και μπορεί σήμερα ένα σύγχρονο ΕΜ, να πετύχει, αν δεν είναι εξασφαλισμένη η πλειοψηφία των λαϊκών μαζών. Η αποτυχία της εξέγερσης στην Γερμανία μας λέει όχι!
2. Μπορούμε μετά την τόση ιστορική εμπειρία, να πάμε σε συμμαχίες κορυφών με την ενσωματωμένη σοσιαλδημοκρατία; Μπορεί να πετύχει ένα μέτωπο, που θα οδηγήσει σε μιακυβέρνηση της Αριστεράς, βήμα για την κατάκτηση της πραγματικής εξουσίας, χωρίς σαφείς ριζοσπαστικούς στόχους και φερέγγυα πρόσωπα; Τότε μα και σήμερα, οι στόχοι είναι συγκεκριμένοι και δυνάμεις και πρόσωπα, πρέπει να διαλέξουν. Παραμένουν σε ισχύ κρίσιμες κομβικές επιλογές του κινήματος. Επί παραδείγματι ο δρόμος της συνεργασίας ή ο δρόμος της ταξικής σύγκρουσης; Το δίλλημα με το χρόνο, δεν νερώθηκε! Όσο και αν η light αριστερά ξενερώθηκε.
Δείτε όμως, πώς ένα νεαρό κόμμα εκείνης της εποχής μακριά από τη θερμή περιοχή των μεγάλων συγκρούσεων, πως υλοποιεί τις κατευθύνσεις του Ε.Μ. Είναι το ΚΚΕ του 1922, μετά την καταστροφή της Μικρασίας. «Η ΚΕ του ΚΚΕ κατέληξε, όπως εισηγηθεί κατά πλειοψηφία, να μην συνεργασθεί το Κόμμα μετ άλλων κομμάτων εις τας εκλογάς, επιδιώξει όμως εξ αντιθέτου, την δημιουργία Ενιαίου της εργατικής τάξεως μετώπου, δια της προσλήψεως εις τους συνδυασμούς του, εν συννενοήσει μετά των αρμοδίων εργατικών και αγροτικών οργανώσεων και παραγόντων εργατικών, απολαμβανομένων της εμπιστοσύνης των εργατικών και αγροτικών μαζών και εχόντων να παρουσιάσουν έντιμο παρελθόν»! Να παρουσιάζουν έντιμο παρελθόν! Απόφαση πολύ πιο προχωρημένη και από αντίστοιχες αποφάσεις τωρινών οργάνων.
3. Τότε οι ταλαντεύσεις των εργαζόμενων μαζών, σήμερα η αποστασιοποίηση από την δράση. Λέει η: «οι εργαζόμενοι απελπισμένοι αλλά απρόθυμοι». Τότε και τώρα, αναδεικνύεται ο ρόλος του Κόμματος. Τότε Κόμμα και Κόμματα της 3ης Κ/Δ διαφορετικών προσεγγίσεων, μέσα από μια βασανιστική πορεία, δίνουν απαντήσεις και δημιουργούν δυναμική.
Κόμμα που έλκει, που το εμπιστεύονται. Ισχύει σήμερα; Όχι.
Η Αριστερά οφείλει να χαράξει τους καλύτερους δρόμους, για την ριζοσπαστικοποίηση του λαούκαι χωρίς Κόμμα, αυτό δεν γίνεται.
Η περίοδος που περνάμε, μας λέει πως και το αυθόρμητο των μαζών, έχει τα όρια του. Τίθεται εκ των πραγμάτων ζήτημα οργανωτή-καθοδηγητή.
Για να πάμε στην Κυβέρνηση της Αριστεράς σήμερα: Σε γενικό επίπεδο το τοπίο είναι ξεκάθαρο. Έχουμε μια κρίση βαθιά, δομική, ιστορικού χαρακτήρα, που παραμένει ζωντανή! Το σύστημα επιχειρεί να ξεπεράσει αυτή την κρίση, με ισοπέδωση των κατακτήσεων, με καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων. Αν το κίνημα και η Αριστερά, δεν καταφέρει να αναμετρηθεί με επιτυχία, θα αποτελέσει αυτή η ισοπέδωση, αναζωογονητικό στοιχείο, της μακροημέρευσης του συστήματος. Πάμε και στο ιδιαίτερο τοπίο της χώρα μας. Η κρίση κορυφώνεται, δεν υποχωρεί. Ο κ. Σαμαράςμιλάει για τέλος των μνημονίων. Όμως η χρηματοδότηση, και η εξάρτηση της Ελλάδας από την χρηματοδότηση, σε καμία περίπτωση δεν έχει λήξει. Το ΔΝΤ συνεχίζει μέχρι το 2015. Το χρηματοδοτικό κενό που θα προκύψει, θα οδηγήσει σε νέο μνημόνιο, δηλαδή σε νέα μέτρα. Σε κάθε περίπτωση, τα μνημόνια που έχουν εφαρμοστεί έχουν ήδη ενσωματωθεί σε μια νέα κοινωνική πραγματικότητα και αυτό φυσικά θα διαρκέσει, όσο δεν έχει δρομολογηθεί μια διαδικασία ουσιαστικής ανατροπής. Αυτό σημαίνει σύγκρουση. Αυτό που είπε ο Α. Τσίπρας στη ΔΕΘ για τηνΙταλία και το Σύμφωνο Σταθερότητας ισχύει και για τη χώρα μας πέρα και από τα μνημόνια.
Άρα μιλάμε για μια μακριά νύχτα, με πολύ δρόμο.
Η βασική συνταγή επιτυχίας, μιας πολιτικής σύγχρονου ΕΜ, που θα προκαλέσει τη περαιτέρω άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία θα οδηγήσει στην κυβέρνηση της Αριστεράς, είναι:
α) Να εμμείνει ο ΣΥΡΙΖΑ στις βασικές του δεσμεύσεις, με πυρήνα την κατάργηση των μνημονίων και την διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους τους χρέους, που αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί και ένα πρώτο μεταβατικό πρόγραμμα.
β) Να επιμείνει στη σφυρηλάτηση ισχυρών δεσμών, και όχι μόνο εκλογικών, με την κοινωνική του βάση, και γενικότερα να προχωρήσει στη σοβαρή προετοιμασία, προγραμματική και οργανωτική, για την σύγκρουση με τα εγχώρια και διεθνή κέντρα. Αυτό είναι μια αμφίδρομη διαδικασία, Κόμματος που παράγει και ταυτόχρονα «εισπράττει» από τη δουλειά του.
Είναι αυτό που έλεγε ο Ράντεκ «Ένα Κόμμα που διαθέτει ακροατήριο εκατομμυρίων, πρέπει να στρατολογήσει κυρίως απ αυτά που κάνει».
Συνοπτικά: Τότε, μα και τώρα η συζήτηση για το ΕΜ επικεντρώθηκε στο ζήτημα της εργατικής κυβέρνησης, δηλαδή της πιθανότητας να αναδειχθεί μέσα στο πλαίσιο του καπιταλισμού, μια αριστερή κυβέρνηση. Μια κυβέρνηση μεταβατικών στόχων, οι οποίοι αποδυναμώνουν τον αντίπαλο, οικοδομούν κοινωνικές συμμαχίες, προωθούν ένα βήμα παραπέρα, προς την σοσιαλιστική προοπτική. Ας πάρουμε για το σήμερα, αυτό το πιο αισιόδοξο σενάριο. Γιατί πάντα υπάρχουν και τα απαισιόδοξα. Ασφαλώς, μια Αριστερή κυβέρνηση θα είναι ισχυρή, μόνο αν προκύψει μέσα από την πάλη του λαού. Διαφορετικά, θα είναι πολύ πιο ευάλωτη, στην αναμενόμενη λυσσαλέα αντίδραση.
Αυτό τώρα, πόσο απέχει από τη σημερινή Ελλάδα;
Μακράν, μπορεί να πεί κάποιος και να έχει δίκιο. Όμως η ιστορική εμπειρία λέει, πως οι κομμουνιστές, οι αριστεροί άνθρωποι, δεν σταυρώνουν τα χέρια, παλεύουν με τις όποιες δυνατότητες, διαμορφώνουν καλύτερες προϋποθέσεις, τις εξαντλούν.
Παρά λοιπόν τις διάχυτες ανησυχίες για την έκβαση αυτής της μάχης- πρόκλησης, τις ιδέες- προτάσεις που τίθενται, με σκοπό την καλυτέρευση των προϋποθέσεων της αναμέτρησης, είμαστε όλοι εδώ παρόντες.
Παρόντες, φύλακες και μάχιμοι! Γιατί πέραν όλων των άλλων, θα έλεγα κλείνοντας, μας εμπνέουν και οι στίχοι του Ιάκωβου Καμπανέλη δια στόματος Ανδρομάχης. «όποιος στη μάχη πάει για να πεθάνει, στρατιώτη μου τον πόλεμο τον χάνει». Και κανένας μας εδώ, δεν νομίζω πως μπορεί και θέλει να προδικάσει ένα τέτοιο αποτέλεσμα.
*O Τάσος Κανταράς μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ. Το παραπάνω κείμενο αποτελεί την ομιλία του Τάσου Κανταρά στη παρουσίαση του βιβλίου “ΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΜΕΤΩΠΟ” του Τζων Ρίντελ, από τις εκδόσεις Red Marks, στην οποία μίλησαν οι Αντ. Νταβανέλος, Π. Παπακωνσταντίνου, Π. Σωτήρης και Δ. Στρατούλης (23/9).
