ΤΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΤΟ 2014

του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΘΑΚΗ Η Ευρώπη μετά την κρίση του 2008 βρίσκεται σε μία διαρκή στασιμότητα, μία οικονομική κατάσταση μηδενικής ανάπτυξης. Είναι ορατή η δημιουργία ενός ρήγματος ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο, ενώ ταυτόχρονα διευρύνθηκαν οι εισοδηματικές και κοινωνικές ανισότητες στο εσωτερικό των περισσότερων χωρών. Οι πολιτικές δυνάμεις χωρίστηκαν σε δύο μεγάλες κατηγορίες, αυτές που θεωρούν πως οι πολιτικές λιτότητας είναι η ενδεδειγμένη στρατηγική διαχείρισης της κρίσης και αυτές που αναζητούν μία στρατηγική ανάπτυξης μέσα από μηχανισμούς αλληλεγγύης και αμοιβαίας στήριξης των ευρωπαϊκών οικονομιών. Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει πολλούς μελετητές να μιλούν για την "ευρωδιάβρωση", για την αντιστροφή δηλαδή μιας μακρόχρονης διαδικασίας που χαρακτήριζε την ευρωπαϊκή ενοποίηση τα προηγούμενα 50 χρόνια, όπου κυριάρχησε η σύγκλιση των εθνικών οικονομιών, η αναδιανεμητική μέριμνα του πιο ισχυρού κοινωνικού κράτους διεθνώς και η σταθερή ανάπτυξη, παρά τις επιμέρους διακυμάνσεις σε περιόδους κρίσεων. Σήμερα η "ευρωπαϊκή ιδέα", ταυτισμένη ακριβώς με αυτές τις σταθερές συντεταγμένες, βρίσκεται σε στάδιο διάβρωσης. Από τη μία πλευρά είναι η αναβίωση του εθνικισμού στη διαχείριση των οικονομικών υποθέσεων και από την άλλη η ολόπλευρη επίθεση στον κόσμο της εργασίας και το κοινωνικό κράτος, θεωρούμενα ως τα κατεξοχήν εμπόδια στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Οι επικείμενες ευρωεκλογές έχουν μία διττή σημασία. Στο παρελθόν πρυτάνευε η ιδέα ότι αυτές αποτελούσαν "δεύτερης κατηγορίας εθνικές εκλογές" με ενίσχυση των μικρότερων κομμάτων. Σήμερα, όμως, βιώνουμε αξιοσημείωτη αντιστροφή, καθώς "οι εθνικές εκλογές έχουν αρχίσει να γίνονται ευρωεκλογές", να σηματοδούνται από την ευθυγράμμιση ή μη με ευρωπαϊκές επιλογές, με μία ατζέντα οικονομική και κοινωνική που έχει στο επίκεντρό της την Ευρώπη. Αυτή η μεταστροφή δεν είναι έκδηλη μόνο στις χώρες που βρίσκονται στο Μνημόνιο, αλλά και στις χώρες του Βορρά, όπου η ευρωπαϊκή ατζέντα βρίσκεται απολύτως στην προτεραιότητα του πολιτικού λόγου. Ας θυμηθούμε ότι, στις 11 από τις 12 εθνικές εκλογές που έγιναν από το 2010 και μετά, τα κυβερνώντα κόμματα έχασαν τις εκλογές, με εξαίρεση τη Γερμανία. Οι πολιτικές λιτότητας δεν είναι δημοφιλείς πουθενά, αλλά η συνέχισή τους κορυφώνει την ίδια την πολιτική σύγκρουση, αλλάζει τους πολιτικούς χάρτες, δημιουργεί λιγότερο ή περισσότερο νέες αναζητήσεις και πολιτικές συμμαχίες. Το 2014 είναι έτος σημαντικών αποφάσεων στην Ευρώπη. Η γερμανική πλευρά θα επιμείνει στο γνωστό πακέτο της δημοσιονομικής πειθαρχίας, τον έλεγχο στον δανεισμό των χωρών και τη δεσμευτική υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων στις αγορές εργασίας και το κοινωνικό κράτος. Υπό όρους θα ζητήσει μεταβολές στις ισχύουσες συνθήκες, μιας και η ατζέντα αυτή δεν είναι συμβατή με τις υπάρχουσες συνθήκες. Το εγχείρημα φαντάζει δύσκολο, αλλά, έτσι κι αλλιώς, η κατεύθυνση των πολιτικών αυτών είναι εξαιρετικά αρνητική. Από την άλλη διευρύνεται όλο και περισσότερο η ατζέντα της ανανέωσης της Ευρώπης με ενίσχυση επί το δημοκρατικότερον των θεσμών, μιας αναπτυξιακής ατζέντας με έμφαση στις υποδομές, τη νεανική επιχειρηματικότητα και την κατά προτεραιότητα αντιμετώπιση της ανεργίας, το "πρασίνισμα" της οικονομίας, τις αναδιανεμητικές μέριμνες ενός μεγαλύτερου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και τις αλλαγές στην αρχιτεκτονική πολλών από τους νομισματικούς θεσμούς. Δίπλα σε αυτά υπάρχει μία διευρυμένη θεματική που έχει ήδη απασχολήσει το Ευρωκοινοβούλιο, όπως είναι οι διεθνείς συνθήκες για την ενιαία αγορά με τη Βόρεια Αμερική και το κρίσιμο θέμα της μεταναστευτικής πολιτικής. Μάχες με εξαιρετική σημασία και για την Αριστερά, που, αντίθετα με ό,τι είναι γνωστό, συμμετέχει με εξαιρετικά δραστήριο τρόπο στη λήψη των αποφάσεων. Σε ποσοστό 40% έως 90% των πιο σημαντικών αποφάσεων (π.χ. ανάπτυξη, απασχόληση, ισότητα φύλων, δικαιώματα και ελευθερίες, περιβάλλον) που έχει λάβει το Ευρωκοινοβούλιο η Αριστερά έχει συμβάλει στη διαμόρφωσή τους κι έχει ψηφίσει θετικά. Οι επικείμενες ευρωεκλογές είναι για την Ελλάδα ντε φάκτο εθνικές εκλογές με την Ευρώπη στο επίκεντρο. Η υποψηφιότητα Τσίπρα για την προεδρία της Κομισιόν δείχνει μια διαφορετική δυναμική στο κομβικό σημείο της ενίσχυσης της Αριστεράς, ταυτόχρονα με την κλιμακούμενη πολιτική σύγκρουση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το σταυροδρόμι της νέας σύμπτυξης εθνικού και ευρωπαϊκού είναι μπροστά μας.  Ο Γιώργος Σταθάκης ειναι Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στο Νομό Χανίων  Το άρθρο δημοσιεύεται στην εφημερίδα "Η ΑΥΓΗ"