ΤΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΕΙ Ο ΣΥΡΙΖΑ

 ΤΗ ΜΕΣΑΙΑ ΤΑΞΗ 'Η ΤΟΝ ΛΑΪΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ «ΤΩΝ ΑΠΟ ΚΑΤΩ»;

(Τρ. 7/10/14 - 14:55)

Του ΑΝ. ΤΑΡΠΑΓΚΟΥ

ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ISKRA

Η σημερινή διεύρυνση της εκλογικής επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ από το 27% στο 36%, και η καταγραφή της εμβέλειάς του και στο επίπεδο των μικροαστικών τάξεων, αλλά και μικρομεσαίων επιχειρηματικών στρωμάτων, δημιούργησε το έδαφος για να γίνεται λόγος ότι οι κοινωνικές εκπροσωπήσεις της Ριζοσπαστικής Αριστεράς αφορούν πλέον κυρίως τα μεσαία στρώματα. Αυτός ο ισχυρισμός, πέρα από την ανυπόσταση βάση του, υπαινίσσεται παράλληλα ότι και οι πολιτικοί προσανατολισμοί μιας κυβέρνησης της Αριστεράς που είναι επί θύραις, οφείλουν να προσαρμόζονται κυρίαρχα στις ανάγκες και στις επιλογές των μικροαστικών τάξεων. Προφανώς και πρόκειται για μια αντίληψη που αποσκοπεί στην άμβλυνση του ριζοσπαστισμού της κυβερνητικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, μετά την αναμενόμενη επικράτησή του στις βουλευτικές εκλογές που έχουμε μπροστά μας. Είναι όμως έτσι τα πράγματα ή χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουμε με σαφήνεια το ταξικό στίγμα των κοινωνικών του αντιπροσωπεύσεων ;

Το κύριο σώμα των εκλογικών εκπροσωπήσεων του ΣΥΡΙΖΑ στην περίοδο Ιούνιος 2012 – Μάιος 2014 [όπως άλλωστε με σαφήνεια κατέδειξε η ανάλυση του Χ. Βερναρδάκη για την κοινωνική σύνθεση του ριζοσπαστικού εκλογικού ακροατηρίου αμέσως μετά τις ευρωεκλογές], εντοπίζεται στο μπλοκ των υποτελών λαϊκών δυνάμεων, δηλαδή της μισθωτής εργασίας του δημόσιου αλλά και του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, στους ανέργους και στη νεολαία, και σε έναν βαθμό σε παραφθειρόμενα από τις μνημονιακές πολιτικές αυτοαπασχολούμενα στρώματα. Αυτή η πολιτική αντιπροσώπευση ήταν και συνεχίζει να είναι η πολιτική αντανάκλαση του απεργιακού, περιβαλλοντικού κλπ. κινημάτων εδώ και τέσσερα χρόνια εφαρμογής των μνημονίων, δηλαδή ενός δυναμικού κοινωνικού κινήματος των «από κάτω».

Προφανώς η ακραία νεοφιλελεύθερη πολιτική των αστικών συγκυβερνήσεων, οδηγώντας ευρέα τμήματα των κατώτερων μικροαστικών τάξεων (επαγγελματίες, βιοτέχνες, μικρέμποροι, αγρότες) σε καταστάσεις καταστροφής και παραγωγικού αφανισμού, διέρρηξε σε έναν ορισμένο βαθμό την κοινωνική συμμαχία στα πλαίσια του κυρίαρχου συνασπισμού εξουσίας μεταξύ αστικής τάξης και μικροαστικών τάξεων, που χαρακτήριζε τις τέσσερεις μεταπολιτευτικές δεκαετίες. Ένα μέρος αυτών των αυτοαπασχολουμένων κατηγοριών, μετά από μια ορισμένη ταλάντευση, στράφηκαν στη συνέχεια προς την δημοκρατική προοδευτική λύση που αναδεικνύει ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ παράλληλα ο μεγάλος όγκος των μικρομεσαίων στρωμάτων συνεχίζει να είναι αγκυρωμένος στις αστικές πολιτικές εκπροσωπήσεις. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που η ΝΔ, το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ που φαίνεται να συγκεντρώνουν αθροιστικά το 40% του εκλογικού σώματος, είναι οι κατ’ εξοχήν πολιτικοί φορείς έκφρασης των μικροαστικών συμφερόντων, σε βαθμό που το εκλογικό αυτό τους ποσοστό συμπίπτει με το κοινωνικό ποσοστό αστικής τάξης και μικροαστικών στρωμάτων (5% + 33% = 38% του Οικονομικά Ενεργού Πληθυσμού).

Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε ο κοινωνικός συνασπισμός που εκφράζει η Ριζοσπαστική Αριστερά έχει ως κύριο κορμό τα λαϊκά στρώματα (εργαζόμενα, άνεργα, νεολαιίστικα), σε συμμαχία βέβαια με μειοψηφικά μικροαστικά τμήματα, και ως εκ τούτου το στίγμα που αναδεικνύεται είναι κυρίαρχα ο λαϊκός ριζοσπαστισμός, που προφανώς χρειάζεται να συνυφανθεί με τον μικροαστικό ριζοσπαστισμό, σε κάθε περίπτωση όμως με την ηγεμονία του πρώτου (πλειοψηφικού) επί του δεύτερου (μειοψηφικού). Δεν μπορεί έτσι σε καμία περίπτωση να επισκιάζεται αυτή η θεμελιώδης ταξική διαπίστωση από ισχυρισμούς ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εκπροσωπεί τα μεσαία στρώματα, την περίφημη κοινωνική κατηγορία της αμερικανικής κοινωνιολογίας της «μεσαίας τάξης», πράγμα που αποτελεί μια εσφαλμένη στάση που στρεβλώνει την κοινωνική πραγματικότητα.

Κοινωνική συμμαχία άρα της πλειονότητας των λαϊκών τάξεων με ορισμένες κατώτερες μικροαστικές μερίδες, με ηγεμονία των πρώτων στις δεύτερες, αυτό αναδεικνύεται αντικειμενικά το κοινωνικό υπόβαθρο της εκλογικής ισχύος της Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Αυτό σημαίνει επιμονή τόσο στους άμεσους εργατικούς στόχους (αποκατάσταση κατώτατου μισθού, κατώτατης σύνταξης, διεύρυνσης του επιδόματος ανεργίας), όσο και στις τακτικές επιδιώξεις (αποκατάσταση μισθών και συντάξεων στα επίπεδα του 2009, ρηξικέλευθη αντιμετώπιση της ανεργίας, διάσωση του κοινωνικού ασφαλιστικού συστήματος κ.ά.). Και σε όλες τις σχετικές ιστορικές αναλύσεις αυτών των συμμαχιών (λαϊκή συμπαράταξη με ριζοσπαστική ηγεμονία) [ο Φ. Κλαουντίν αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος της μελέτης του για τον «Ευρωκομμουνισμό», Μασπέρο 1978, σ’ αυτό το ζήτημα του κοινωνικού συνασπισμού], όσο αναγκαία κρίνεται η συμμαχία με τμήματα των ενδιάμεσων στρωμάτων που «ταλαντεύονται» μεταξύ λαϊκής ηγεμονίας και αστικής κυριαρχίας, άλλο τόσο τονίζεται η αναγκαιότητα υπέρβασης του όποιου κλασικού μικροαστισμού, και η ανάδειξη νέων μορφών παραγωγικής οργάνωσης που τους αφορούν.

Η επανατροφοδότηση παραγωγικών δραστηριοτήτων των μεσαίων στρωμάτων με την αναμενόμενη αναθέρμανση της οικονομικής δραστηριότητας, δεν σημαίνει ότι μπορεί να επιτευχθεί με την απλή επαναφορά των παραδοσιακών μικροαστικών προτύπων : Ο κάθε έμπορος το δικό του κατάστημα, ο κάθε τεχνίτης το δικό του εργαστήριο κλπ. Η μεγάλη καινοτομία που μπορεί να έρθει στην επιφάνεια με μια αριστερή ριζοσπαστική μεταστροφή, είναι η τοποθέτηση στο επίκεντρο των παραγωγικών δημοκρατικών συνεταιρισμών των μικροαστικών κατηγοριών για πολλαπλούς λόγους : Γενναία μείωση των γενικών εξόδων λειτουργίας των ατομικών τους επιχειρήσεων, διασφάλιση ενόςμέσου όρου αξιοπρεπούς διαβίωσης έναντι των διακυμάνσεων της ανταγωνιστικής αγοράς, αποτελεσματικότεροι όροι δανειοδοτήσεων για επενδύσεις, καλύτερες θέσεις ανταγωνισμού απέναντι στις κυρίαρχες αλυσίδες των μεγάλων εμπορικών καταστημάτων, δικτύων σούπερ μάρκετ, ιατρικών διαγνωστικών κέντρων, ισχυρών τεχνικών εργοληπτικών εταιριών κ.ά.