Στην καθιερωμένη, ετήσια ομιλία (εθνικό διάγγελμα) του Προέδρου της Ρωσίας, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανέλυσε την οικονομική, κοινωνική και εξωτερική πολιτική της Μόσχας για το 2015, αλλά και για τα επόμενα έτη, δίνοντας έμφαση στην ανανέωση και στον εκσυγχρονισμό της ρωσικής οικονομικής δραστηριότητας. Ο τρόπος με τον οποίο θα επιτευχθεί ο φιλόδοξος αναπτυξιακός στόχος, είναι η επιτάχυνση του προγράμματος φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων και η βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας των θεσμών και των κρατικών δομών. Είναι εμφανές ότι σαν απάντηση στις κυρώσεις, η Ρωσία προτίθεται να εκσυγχρονίσει την οικονομία της και να αντιδράσει δυναμικά στις πιέσεις της Δύσης.
Ο Πούτιν, στις 4 Δεκεμβρίου απηύθυνε το καθιερωμένο ετήσιο διάγγελμά του στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση (Κοινοβούλιο της χώρας που αποτελείται από δύο Σώματα: την Άνω Βουλή και Κρατική Δούμα). Στην ομιλία του, ο επικεφαλής του κράτους εκτίμησε τη διεθνή και την εσωτερική κατάσταση, μίλησε για την πορεία της οικονομίας και αναφέρθηκε στην κατάσταση της κοινωνίας. Αν και ένα σημαντικό μέρος του εθνικού διαγγέλματος ήταν αφιερωμένο στα μέτρα για την απελευθέρωση της οικονομίας, ο πρόεδρος στάθηκε και ανέπτυξε πιο αναλυτικά την άποψή του στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Οι εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι το διάγγελμά του επιβεβαίωσε την πορεία της Μόσχας σε μια σκληρή αντιπαράθεση απέναντι στην πολιτική της Δύσης.
Σκληρή γραμμή
Στην ομιλία του στο Κρεμλίνο, παρουσία ενός πολυπληθούς κοινού από βουλευτές, γερουσιαστές, προσωπικότητες της χώρας και υψηλόβαθμους κρατικούς αξιωματούχους, ο Ρώσος Πρόεδρος τόνισε με έμφαση ότι η Μόσχα θα διατηρήσει τη σκληρή γραμμή στις σχέσεις της με τη Δύση και δεν πρόκειται να υποκύψει αλόγιστα στις πιέσεις της για το Ουκρανικό. Υπενθύμισε επίσης, τις εχθρικές ενέργειες που έχουν κατά καιρούς γίνει ενάντια στη Ρωσική Ομοσπονδία, όταν μόλις πριν από λίγα χρόνια «η στήριξη στις αποσχιστικές τάσεις στη Ρωσία από το εξωτερικό, πολιτικά και οικονομικά, αλλά και μέσω των μυστικών υπηρεσιών ήταν απολύτως εμφανής. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, ότι με πολύ χαρά θα μας οδηγούσαν στο γιουγκοσλαβικό σενάριο της διάλυσης και του εδαφικού διαμελισμού με όλες τις τραγικές συνέπειες... Δεν τους βγήκε. Εμείς δεν το επιτρέψαμε», πρόσθεσε.
Θύμισε και την υλοποίηση του αμερικανικού προγράμματος για τη δημιουργία ενός συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας στην Ευρώπη, το οποίο, σύμφωνα με τον ίδιο δεν αποτελεί μόνο απειλή για την ασφάλεια της Ρωσίας, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο. Η λειτουργία της αντιπυραυλικής ασπίδας στα σύνορα της χώρας θα παραβιάσει τη στρατηγική ισορροπία των δυνάμεων. Ωστόσο, ο ίδιος επιβεβαίωσε ότι η Μόσχα δεν θα συρθεί σε μια δαπανηρή «κούρσα εξοπλισμών», καθώς η Ρωσία έχει τις «δυνατότητες και τις καινοτόμες λύσεις» για να διασφαλίσει την αμυντική της ικανότητα.
Παρά τις δύσκολες σχέσεις με τις Δυτικές χώρες, ο Πούτιν διαβεβαίωσε ότι η Ρωσία δεν θα προχωρήσει το δρόμο της «αυτοαπομόνωσης, της ξενοφοβίας, της καχυποψίας, της αναζήτησης εχθρών». Όλα αυτά, εξήγησε, «είναι εκδηλώσεις αδυναμίας και εμείς, είμαστε δυνατοί και σίγουροι για τον εαυτό μας. Ο στόχος μας είναι να αποκτήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερους ισότιμους εταίρους στη Δύση και στην Ανατολή».
Οι σχέσεις με τη Δύση
Όπως σημείωσε στη RBTH o αναπληρωτής καθηγητής πολιτικής θεωρίας του Κρατικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας (MGIMO), Κυρίλ Κοκτίς, ο Βλαντίμιρ Πούτιν στο διάγγελμά του προέβαλε κυρίως την προσήλωση της Ρωσίας σε μια σκληρή  πολιτική γραμμή σαν απάντηση στις πιέσεις από τη Δύση. «Οι αναφορές, έστω οι νύξεις, για μια πιθανή παράδοση της Ρωσίας, παρά τις ελπίδες ορισμένων, δεν ακούστηκαν. Αλλά και εκείνο το σενάριο της «ανταλλαγής», το οποίο υποτίθεται ότι θίχθηκε στην πρόσφατη συνάντηση κορυφής της ομάδας G-20 στο Brisbane της Αυστραλίας -όταν η Μέρκελ φέρεται να πρότεινε στον Πούτιν σαν ανταλλαγή για την αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικής, την αναγνώριση από τη Ρωσία του Ντονμπάς σαν επικράτεια της Ουκρανίας και τη διακοπή της υποστήριξης στους αυτονομιστές της Νοτιοανατολικής Ουκρανίας- απορρίφθηκε από τη Μόσχα για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους».
Σύμφωνα με τον Κοκτίς, ο Πούτιν προτείνει έναν συμβιβασμό στη Δύση, ο οποίος θα βασίζεται σε μια μορφή Ομοσπονδιακής δομής για την Ουκρανία. «Αυτή η «φόρμουλα» διευθέτησης της κρίσης είναι κρίσιμης σημασίας για τη Ρωσία και η Δύση πρέπει να τη σκεφτεί» υπογράμμισε ο εμπειρογνώμονας. Σε γενικές γραμμές, στο πολιτικό σκέλος του λόγου του, δεν ειπώθηκε κάτι καινούργιο, εκτός αν θεωρηθεί νέο η άποψη που λέει ότι η νομιμοποίηση της επιστροφής της Κριμαίας στη Ρωσία αιτιολογείται και από το γεγονός της βάπτισης του πρίγκιπα των Ρως, Βλαδίμηρου, στην Κριμαϊκή χερσόνησο (που αποτελεί μια εναλλακτική εκδοχή της άποψης, ότι το «Κίεβο είναι η Μητέρα των ρωσικών πόλεων»). Στο σύνολό του, το πολιτικό τμήμα του διαγγέλματος ήταν μια λογική εξέλιξη των θέσεων που ανέπτυξε ο πρόεδρος στην ομιλία του στη Διεθνή Λέσχη «Βαλντάϊ» τον Οκτώβριο», εξήγησε ο Κυρίλ Κοκτίς.
Ευκαιρία για ριζικές αλλαγές
Για το Ντμίτρι Σούσλοφ, αναπληρωτή Διευθυντή του Κέντρου σύνθετων ευρωπαϊκών και διεθνών μελετών της Ανώτατης Σχολής Οικονομικών Επιστημών, το πιο σημαντικό σημείο του διαγγέλματος Πούτιν συνοψίζεται στο ότι η ρωσική κυβέρνηση, όχι μόνο δεν πρόκειται να παραδοθεί ή να υποχωρήσει από τις θέσεις της, αλλά αντίθετα, προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την υπάρχουσα διεθνή κατάσταση για εσωτερική ανανέωση, για την κινητοποίηση και τη βελτιστοποίηση των διαθέσιμων πόρων ώστε να ξεκινήσει μια πραγματική αναπτυξιακή στρατηγική στη Ρωσία. «Μιλάμε για διαφοροποίηση της οικονομίας, για μια νέα εκβιομηχάνιση, για τη διόρθωση των εμπορικών ανισορροπιών και την έξοδο σε νέες αγορές. Με μέτρα που θα ελαττώσουν την εξάρτηση της οικονομίας από τις εξαγωγές πρώτων υλών, θα στηρίξουν τις εγχώριες τεχνολογικές καινοτομίες και θα βοηθήσουν την ανάπτυξη του μικρού και μεσαίου επιχειρείν».

Διαβάστε επίσης:

Και πρόσθεσε ο κ.Σούσλοφ: «Είναι αλήθεια ότι ο Πρόεδρος και νωρίτερα είχε ανακοινώσει τους ίδιους στόχους, αλλά το διάγγελμα αυτό είναι διαφορετικό από τις προηγούμενες εξαγγελίες. Κατά πρώτον, ο Πούτιν δεν είπε γενικόλογα, αλλά έθεσε συγκεκριμένους στόχους. Δεύτερον -και πολύ σημαντικό– το διάγγελμα διαφέρει από τα προηγούμενα. Τη στιγμή που γίνεται η καθιερωμένη προεδρική ομιλία, η διεθνής κατάσταση είναι εξαιρετικά δυσμενής. Μια τέτοια κατάσταση, είναι οριακή. Και αν δεν προβούμε άμεσα σε βελτιώσεις, αν δεν βρούμε τη δύναμη να αρχίσουμε πραγματικά να εργαζόμαστε σε αυτή την κατεύθυνση, τότε θα αποτύχουμε ως κράτος και θα απωλέσουμε την εθνική μας κυριαρχία, για την οποία μίλησε ο Πούτιν».
Ο εμπειρογνώμονας επεσήμανε και ορισμένες αδυναμίες στο διάγγελμα Πούτιν: «Πρώτα απ’ όλα, είναι η έλλειψη σαφούς στρατηγικής στη διαδικασία για την ενδυνάμωση της αποτελεσματικότητας των ρωσικών κρατικών θεσμών, για ένα πραγματικό κράτος Δικαίου. Αυτή η στρατηγική επηρεάζει επίσης και τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, για τις οποίες μίλησε ο πρόεδρος. Με τους θεσμούς να υπολειτουργούν, είναι απίθανο να δώσουν θετικό αποτέλεσμα».
Υπερβολές;
Επίσης, σύμφωνα με το Σούσλοφ, είναι πολύ υπερβολική η εκτίμηση του Πρόεδρου για τον κίνδυνο που ενέχει για τη Ρωσία το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας των ΗΠΑ, τι στιγμή μάλιστα που οι κίνδυνοι από άλλες πολεμικές απειλές, όπως η διάδοση των πυρηνικών όπλων, το τόξο αστάθειας στη Μέση Ανατολή, η διεθνής τρομοκρατία, δεν αναφέρονται. «Η διατήρηση της στρατηγικής ισορροπίας και της στρατηγικής αποτροπής των ΗΠΑ, στην ίδια μορφή που υπήρχε και κατά τη διάρκεια του «ψυχρού πολέμου», και όχι οι πραγματικές, πολύ πιο επίκαιρες απειλές για τη Ρωσία, εξακολουθούν να είναι το κύριο κριτήριο της εθνικής ασφάλειας», παραπονέθηκε ο εμπειρογνώμονας.
Ο Σούσλοφ σημείωσε επίσης, ότι είναι σημαντικό που ο Πούτιν στην ομιλία του ξεκαθάρισε την άποψη του για τις ρωσο-αμερικανικές σχέσεις: «Από τον τρόπο που μίλησε για τις ΗΠΑ, ήταν σαφές ότι η Αμερική μας αντιλαμβάνεται σαν αντίπαλο, αν και ο Πρόεδρος, δεν το είπε με αυτά ακριβώς τα λόγια. Επιπλέον, ο ίδιος παρουσίασε την τρέχουσα αμερικανο-ρωσική σύγκρουση σαν συστημική, που αντανακλά τη γενικότερη επιθυμία της Δύσης να αποδυναμώσει τη Ρωσία. Ως εκ τούτου, εμείς πρέπει να παίξουμε, όχι με τους κανόνες του συμβιβασμού, αλλά με τους κανόνες της αντιπαράθεσης. Την ίδια στιγμή, σαν προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής, ο πρόεδρος σημείωσε ειδικά τις σχέσεις της Ρωσίας με τις χώρες της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού, της Νότιας Αμερικής, της Μέσης Ανατολής και της Αφρική
ς