Αργά, Σάββατο βράδυ, ήρθε ένα μήνυμα στον τοίχο μου, στο Facebook, από τη Βίλυ:
«Καλησπέρα. Έλεγες, σήμερα, στο Κόκκινο, για τη συνάντησή σου στις σκάλες της Εφορίας με κείνη τη γυναίκα. Λογικόν να απευθύνονται στο ΣΥΡΙΖΑ και να περιμένουν απ’ αυτόν να κάνει κάτι για να μετριάσει έστω το κακό. Όμως, πόση δύναμη να παρέμβει στα πράγματα μπορεί να έχει από τη θέση που βρίσκεται σήμερα; Υπάρχει το Δίκτυο Αλληλεγγύης και άλλες πρωτοβουλίες περισσότερο ή λιγότερο οργανωμένες. Όμως, τι άλλο εκτός απ’ αυτά θα μπορούσε να κάνει; Το θέμα της γυναίκας και πολλών άλλων, πώς θα μπορούσε να το επιλύσει ο ΣΥΡΙΖΑ; Γιατί ο τρόπος που το έθεσες, ο μη περαιτέρω σχολιασμός, έδειχνε πως συμφωνούσες μαζί της. Το έλλειμμα, δεν ξέρω αν είναι αποκλειστικά του ΣΥΡΙΖΑ που δεν έχει βρει τρόπο να επικοινωνήσει πραγματικά και να πείσει ή και όλων εμάς που τον απαρτίζουμε. Άλλοι που κινούνται ακόμα με τη λογική της ανάθεσης, άλλοι -πιο βαθιά- που σπρώχνουν και πατούν για να βγουν μπροστά. Αυτό, ναι, μπορώ να του το χρεώσω.
Απ’ του χρόνου, μπορεί να ’μαι μια περίπτωση πολύ πιο απελπισμένη απ’ εκείνη τη γυναίκα, γιατί μπορεί να είμαι σε διαθεσιμότητα ως τμήμα ένταξης. Δε θα το χρεώσω στο ΣΥΡΙΖΑ. Θα το χρεώσω σε όλους μας, Συριζαίους και μη - κοινωνία αδράνειας. Πάντα κάποιοι διαμαρτύρονται, αλλά δε φτάνουν μόνο αυτοί οι "γραφικοί". Και φόβος και μειωμένα ανακλαστικά από μιας ζωής καναπέδιασμα.
Μπορεί κάποια στιγμή να γίνει το "μπαμ". Αυτό το "γιατί", μας τρώει όλους. Γιατί δε γίνεται κάτι; Γιατί τα ανεχόμαστε όλα αυτά; Γιατί δεν ξεχυνόμαστε στους δρόμους τόσα εκατομμύρια άνθρωποι και να μην ξαναμπούμε μέσα αν δεν αλλάξει κάτι; Ίσως αυτό να ήταν αρκετό…»
Στο δρόμο ή στους δρόμους
Πράγματι, μεγάλο «πρόβλημα» και μεγάλο «γιατί» είναι ο ίδιος ο κόσμος που αντιδρά χλιαρά και παθητικά. Αλλά, η Αριστερά, και πιο ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει αναλάβει και διαβεβαιώνει την κοινωνία, τον κάθε εργαζόμενο, ότι είναι σε θέση να τον υπερασπιστεί, να τον «σώσει» όχι γενικά από τον καπιταλισμό, αλλά από τις τρέχουσες συμφορές του. Και έτσι πρέπει, αλλιώς τι Αριστερά θα ήταν; Αυτό, λοιπόν, δεν το κάνει ούτε με επάρκεια ούτε με πειστικότητα, γι' αυτό ο κόσμος, κι αυτός που ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ, παραμένει διστακτικός και κουμπωμένος. Σπαταλιέται η Αριστερά σε εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, σε καταγγελίες και σε τηλεοπτικά παράθυρα. Δεν έχει γραμμή βύθισης μέσα στο σώμα της ταλαιπωρημένης κοινωνίας. Δεν είναι στα μέτωπα της καθημερινής σύνθλιψης του πολίτη. Είναι αλλού! Ασχολείται με τα μεγάλα γεγονότα, κι αυτό όχι πάντα με τον καλύτερο τρόπο, και της διαφεύγουν τα «μικρά» που λιώνουν τον πολίτη. Με δικά του λόγια, αυτό μου επισημαίνει ο κόσμος, στις σκάλες της Εφορίας, στο λεωφορείο και στη γειτονιά.
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα υποκειμενισμού. Χρόνια ολόκληρα, όλοι μας, στην Αριστερά, εκφραζόμαστε μέσα από τις διαδηλώσεις. Μάθαμε να αποδίδουμε τη μέγιστη σημασία στις διαδηλώσεις. Και πάντα ελπίζουμε ότι θα κατέβει πολύς κόσμος. Κάθε φορά που είμαι ανεβασμένος σε κάποιο κάγκελο της Σταδίου μαγνητοσκοπώντας τη διαδήλωση, φίλοι και σύντροφοι που περνούν με ρωτούν εάν έχει πολύ κόσμο η διαδήλωση, εάν είναι πιο μεγάλη από την προηγούμενη… Και βλέπω την αγωνία και την ανησυχία τους. Μάθαμε να εξαρτιόμαστε από τις κεντρικές διαδηλώσεις. Αυτές που διασχίζουμε μια άδεια Αθήνα, μερικές φορές με περισσότερα πανό από διαδηλωτές, με κλειστά όλα τα μαγαζιά, που δεν μας βλέπει κανένας άλλος πέρα από τον εαυτό μας. Που δεν μας βλέπει ούτε από την τηλεόραση, αφού τα κανάλια μας κρύβουν! Και μόνο όταν γίνονται ταραχές, δείχνουν τα επεισόδια, δυσφημώντας το κίνημα στον πολίτη που είναι λουφαγμένος στο διαμέρισμά του. Δεν υποτιμώ τη διάδοση της πληροφορίας μέσα από άλλους διαύλους, και ιδίως τη μετάδοσή της στόμα με στόμα, αλλά πολύ δύσκολα η αλήθεια φτάνει ακέραιη στα πιο προβληματικά και λιγότερο προσβάσιμα κομμάτια της κοινωνίας.
Τα τελευταία χρόνια, αποκομίσαμε πολύ μεγάλη εμπειρία από τις κεντρικές κινητοποιήσεις. Θα έπρεπε να έχουμε σχετικοποιήσει τη σημασία τους. Άλλο πράγμα το Σύνταγμα, οι πλατείες, με τα διαφορετικά στοιχεία τους και, βεβαίως, με το μέγεθος και τη διάρκειά τους, και άλλο οι κεντρικές διαδηλώσεις. Αλλά το Σύνταγμα δεν σχεδιάζεται ούτε κατασκευάζεται, προκύπτει. Η διαδήλωση σχεδιάζεται και αποφασίζεται. Δεν πρέπει, λοιπόν, να λαμβάνεις υπόψη σου την αποτελεσματικότητά της; Δεν σε προβληματίζει ότι δεν ικανοποιεί πλέον ούτε τους συμμετέχοντες; Δεν σε προβληματίζει ο μικρός αριθμός των συντρόφων κάτω από τα πανό μας; Δεν μας επηρεάζει το μήνυμα του κόσμου ότι δεν συμμετέχει γιατί οι διαδηλώσεις δεν αποδίδουν καρπούς;
Για να μην παρεξηγηθώ, δεν θεωρώ ότι οι κεντρικές διαδηλώσεις είναι άχρηστες, σε καμία περίπτωση, αλλά θεωρώ ότι δεν έχουν ούτε τη συμμετοχή ούτε την εμβέλεια που χρειάζεται το κίνημα για να πάει μπροστά, γιατί η κοινωνία τις αξιολογεί διαφορετικά από μας. Και δεν μου αρέσει να συνεχίσουμε να κάνουμε πράγματα από συνήθεια και από έλλειψη αναστοχασμού και φαντασίας. Έμαθε η Αριστερά, από ανέκαθεν που λένε, να δουλεύει πολιτικά με συγκεκριμένους τρόπους. Καιρός είναι να σκεφτούμε ότι οι καιροί αλλάζουν, που έλεγε κάποτε κι ο Μπόμπ Ντίλαν, κι ότι σε νέες συνθήκες, σε πρωτόγνωρες καταστάσεις, χρειάζονται νέοι τρόποι δράσεις, πρωτόγνωροι, επίσης.
Ας σκεφτούμε μόνο ότι αναγκαστικά κατεβαίνουμε μαζί με τη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ που είναι τελείως απαξιωμένες στη συνείδηση των εργατών και των υπαλλήλων, δημοσίων και ιδιωτικών. Μέρος του κατεστημένου οι εργατοπατέρες συνδικαλιστές. Κανένας δεν τους εμπιστεύεται. Κι όμως, μπαίνουν, ελλείψει άλλης πρότασης, ίσως και άλλης πραγματικότητας, επικεφαλής στις πορείες. Θέλοντας και μη, δεν μας μουντζουρώνει αυτή η συνύπαρξη;
Η Αριστερά δεν έχει ανανεώσει ικανοποιητικά ούτε τις ιδέες της ούτε το «οπλοστάσιό» της. Δέστε το ΚΚΕ. Επιμένει να κάνει ξεχωριστή διαδήλωση μέσα στη διαδήλωση. Για να μην μαγαριστεί από τους ρεφορμιστές; Μάλλον. Αλλά είναι στάση, είναι πολιτική αυτή, το 2013, με τρία μνημόνια, 1,5 εκατ. άνεργους, διακόσιες χιλιάδες νέους μετανάστες, μερικές χιλιάδες αυτοκτονίες, με ισχυρό νεοφασιστικό κίνημα, με παραχώρηση της εθνικής κυριαρχίας στους ξένους και ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου… με, με, με;
Επιπλέον, θα έπρεπε να μας έχει από καιρό προβληματίσει η αδιαφορία με την οποία η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τις διαδηλώσεις γενικού σκοπού, από το Πεδίο του Άρεως ή από την Ομόνοια στο Σύνταγμα. Έχει αντιληφθεί την αναποτελεσματικότητά τους. Το πολύ-πολύ να δημιουργήσει κανένα τζέρτζελο με δακρυγόνα και ξυλοδαρμούς για να ενισχύσει τη θεωρία των άκρων. Αντιθέτως, οι κινητοποιήσεις στις Σκουριές, με το πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενό τους και με πραγματική λαϊκή συμμετοχή, δεν της είναι καθόλου αδιάφορες. Την καίνε και την πονάνε.
Μεγάλα νούμερα, μικρή συμμετοχή
Όσο για την άλλη Αριστερά, τη δική μας, τον ΣΥΡΙΖΑ, που σαν θαύμα μοιάζει η εκλογική του εκτίναξη στο 27%, δεν πρέπει να εξετάσουμε σε τι έχει αλλάξει από το 2009; Πού έχει κάνει πρόοδο και πού υστερεί; Έγινε αξιωματική αντιπολίτευση. Γκραν επίτευγμα, σχεδόν μυθικό. Εντάξει.
Όμως, απέκτησε μερικές δεκάδες χιλιάδες μέλη που στην πλειοψηφία τους δεν ενεργοποιούνται. Δεν είναι θέμα αυτό; Απέκτησε 1.650.000 ψηφοφόρους από τους οποίους μόνο το 0,1% δίνει σημεία παρουσίας σε διαδηλώσεις ή συγκεντρώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, κι αυτό μια στο τόσο. Αυτό δεν πρέπει να μας απασχολεί βασανιστικά, μα πολύ βασανιστικά, εξονυχιστικά, διαρκώς και κατά προτεραιότητα; Να δούμε τι πρέπει να κάνουμε για να το αλλάξουμε; Η συμμετοχή δεν είναι το ζητούμενο; Η συμμετοχή δεν είναι προϋπόθεση για να λειτουργήσει η δημοκρατία στο εσωτερικό μας και να είμαστε αποτελεσματικοί στο εξωτερικό μας;
Και επανέρχομαι στο σημείο που αποτέλεσε και την αφορμή για το σχόλιο της συντρόφισσας, η περίπτωση των ανθρώπων που στα σκαλοπάτια της Εφορίας παραπονιούνται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι κοντά τους, ότι «μόνοι μας παλεύουμε με το θηρίο».
Χωρίς να υποστηρίζω ότι κάθε κριτική που δεχόμαστε είναι πάντα σωστή και δίκαιη, φοβάμαι ότι δεν είμαστε μέσα στον κόσμο, δεν είμαστε στο πλευρό του κόσμου, στην καθημερινή του τριβή, σύγκρουση και αντιμετώπιση του θηρίου. Εξ αποστάσεως τον στηρίζουμε, πράγμα χρήσιμο, αλλά όχι πλήρες. Δεν φτάνει. Η ταλαιπωρία, ο εξευτελισμός και η ληστεία που υφίσταται σε καθημερινή βάση ο πολίτης, στην Εφορία ή στον ΕΟΠΥΥ, δεν εμπίπτει στα καθήκοντά μας. Καμιά φορά, με αφορμή κάποιο νομοσχέδιο, μπορεί να μοιραστεί μια προκήρυξη, και;
Διαδηλώσεις, αφίσες και προκηρύξεις είναι μέσα που πάντα θα χρησιμοποιούμε, αλλά πρέπει να τα χρησιμοποιούμε έχοντας επίγνωση ότι η εμβέλειά τους είναι πλέον περιορισμένη.
Οι άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους. Οι υπάλληλοι, οι εργάτες, οι βιοτέχνες, οι καταστηματάρχες, οι υδραυλικοί και οι μαραγκοί, οι δάσκαλοι και οι νοσοκόμες. Εκατομμύρια άνθρωποι είναι ήδη ανασφάλιστοι, σχεδόν δεν υπάρχει εργαζόμενος και άνεργος που να μην είναι καταχρεωμένος. Τα σπίτια μας κινδυνεύουν, μερικοί τα έχουν ήδη χάσει, 11 χιλιάδες πλειστηριασμοί έγιναν φέτος, κι άλλοι νομίζουν πως είναι δικά τους. Η χώρα βυθίζεται, όχι το «Χόρα» που θα βύθιζε ο Αντρέας, αλλά η χώρα που βύθισε πρώτος και καλύτερος ο γιος του, ο Γιωργάκης. Η χώρα βυθίζεται…
Γείωση και απογείωση
«Μην εξαντλείτε την προσπάθειά σας στην τηλεόραση! Πολλοί, πάρα πολλοί, δεν βλέπουν ειδήσεις. Κι όσοι βλέπουν, ή παραμυθιάζονται ή ξερνούν. Μην μας αναγκάζετε με την παρουσία σας να υφιστάμεθα τον Πρετεντέρη και τον Ευαγγελάτο. Δεν χρειαζόμαστε μια τηλεοπτική Αριστερά, μια Αριστερά της εικόνας. Χρειαζόμαστε μια Αριστερά γήινη, που θα τη νιώθουμε δίπλα μας, να μας ακουμπάει, να τη μυρίζουμε, να ακούμε την αναπνοή της, να μπαίνει μπροστά σαν ασπίδα, να είναι το δόρυ μας εκεί που ερχόμαστε τετ-α-τετ με το κράτος, την κυβέρνηση, τους μηχανισμούς. Κατεβείτε κάτω, σταθείτε δίπλα μας και τότε μπορεί να βγούμε κι εμείς από το καβούκι του φόβου, της απογοήτευσης, της μοιρολατρίας και της απελπισίας.» Αυτά μου έλεγε η γυναίκα στα σκαλοπάτια της Εφορίας…
Σίγουρα, ανάμεσα στα χιλιάδες μέλη μας, αλλά και τα εκατομμύρια των πολιτών τριγύρω που ευαισθητοποιούνται και ανησυχούν, δεν υπάρχουν δέκα δικηγόροι και δέκα λογιστές-φοροτεχνικοί που θα προσφέρονταν να δίνουν αφιλοκερδώς χρήσιμες πληροφορίες και οδηγίες στους εργαζόμενους που έχουν μπλέξει στα γρανάζια της Εφορίας, των ασφαλιστικών ταμείων και των Τραπεζών, κινδυνεύοντας να πάνε φυλακή ή να χάσουν το σπίτι τους ή και τα δύο, πέρα από το σοβαρό κλονισμό της ψυχικής και σωματικής τους υγείας; Δεν είναι όλοι οι σύντροφοι και οι συναγωνιστές για αφισοκόλληση. Γιατί, λοιπόν, δεν αναθέτουμε στον καθένα να προσφέρει τις εξειδικευμένες υπηρεσίες του στους συμπολίτες μας που δεινοπαθούν; Δουλειά της οργάνωσης είναι να βρούμε πού αποδίδει περισσότερο ο καθένας, πού αξιοποιούνται καλύτερα τα ξεχωριστά προσόντα του. Με δεδομένο ότι κάθε μέλος του ΣΥΡΙΖΑ με την εγγραφή του δηλώνει ρητά ότι θέλει να προσφέρει έργο. Όπως ήδη κάνουν δάσκαλοι στα φροντιστήρια για μαθητές από οικογένειες απόρων και ανέργων και γιατροί που περιθάλπουν ανασφάλιστους στα κοινωνικά ιατρεία.
Η κοινωνία, οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ και τα περισσότερα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ δεν συμμετέχουν ενεργά γιατί δεν τους προτείνουμε ούτε τους αναθέτουμε κάτι σημαντικό που είναι εναρμονισμένο με τις δυνατότητες και τις υποχρεώσεις τους, με την ανάγκη τους να αισθανθούν ότι κάνουν κάτι σημαντικό και δεν αναλώνονται σε τυποποιημένη πολιτική δουλειά. Έχει μια δυσκινησία πολύς κόσμος, αλλά εμείς πρέπει να δούμε τι μας αναλογεί στην προσπάθεια να βάλουμε μπρος τις ανενεργές δυνάμεις των πολιτών. Είναι μέρος της ευθύνης και της υποχρέωσης που έχουμε αναλάβει απέναντι στην κοινωνία οικειοθελώς, αφού κανένας δεν μας αναγκάζει να οργανωθούμε στην Αριστερά και να δουλέψουμε για το κοινό καλό. Αλλά από τη στιγμή που δηλώνουμε ανάληψη ευθύνης, η κοινωνία δικαιούται να μας κρίνει και να μας αξιολογεί.
Ο τόπος χρειάζεται εναγωνίως μια Αριστερά σύγχρονη, λαϊκή, δημοκρατική, μαχητική, αποφασισμένη και ικανή να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Αλλά αυτή η Αριστερά δεν θα πέσει από τον ουρανό. Πρέπει να τη φτιάξουμε με χώμα και νερό, με καρδιά και μυαλό, με γνώση και δύναμη. Έχουμε τη μαγιά, έχουμε τη θεωρία, έχουμε την εμπειρία, έχουμε το ευνοϊκό μέσα στην κοινωνία περιβάλλον. Τα υλικά υπάρχουν και οι συνθήκες είναι κατάλληλες. Μία πρώτη απογείωση, και μάλιστα πολύ εντυπωσιακή, κάναμε. Δεν πρέπει να δούμε κατάματα, τι μας λείπει για τη δεύτερη απογείωση, τη μεγάλη, τη λυτρωτική; Σκέψεις κάνω, προβληματισμούς θέτω, προτάσεις προσπαθώ να διαμορφώσω και, πάνω απ’ όλα, την αυταρέσκεια και τον εφησυχασμό θέλω να καταπολεμήσω. Δεν θέλω να είμαι αρεστός, χρήσιμος θέλω να είμαι. Σε όλη την ιστορία, η Αριστερά, από δικά της λάθη έφαγε το κεφάλι της.
Φοβούνται την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Όσο βλέπουν ότι η Ελλάδα γκρεμίζεται στην άβυσσο με τις πολιτικές τους, κι όσο βλέπουν να σταθεροποιείται η εκλογική δύναμη του ΣΥΡΙΖΑ, κι όσο βλέπουν τον Αλέξη Τσίπρα να γίνεται δεκτός ως συνομιλητής στην Ευρώπη, τόσο δαιμονίζονται. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για τις πιο άγριες και ύπουλες μεθοδεύσεις εκ μέρους τους. Γι’ αυτό επιμένω στην πιεστική ανάγκη να αναμορφώσουμε τις σκέψεις και τις δράσεις μας, να δυναμώσουμε. Δεν έχουμε ούτε το χρόνο να το πάμε λάου-λάου ούτε την πολυτέλεια να αφήσουμε τα πράγματα να εξελιχθούν από μόνα τους. Για να μην την πατήσουμε, χρειάζεται να κάνουμε άλμα, εμείς οι ίδιοι, εδώ και τώρα, ούτε καν αύριο.
Στη Γαλλία, η ανεργία έχει φτάσει το12,5%. Αν συνυπολογίσουμε στους άνεργους και όσους εργάζονται εκ περιτροπής, ο αριθμός τους προσεγγίζει τα 5 εκατομμύριαανθρώπους